Tekst'ar'o de Esperant'o

I.

Du knab'et'o'j lud'is en la sabl'o. Ili kovr'is si'a'j'n nud'a'j'n pied'o'j'n per sabl'o. La mal'grand'a'j, mal'pur'a'j man'o'j al'ŝov'is pli kaj pli, ĝis la pied'o'j est'is tut'e kovr'it'a'j. Post'e ili prem'is kaj glat'ig'is la surfac'o'n de la amas'et'o'j.

La afer'o est'is pret'a. Si'n'gard'e kaj kun vigl'a sci'vol'o en la okul'o'j ili el'tir'is la pied'o'j'n. Se la eksperiment'o sukces'is, la mal'pur'a'j vizaĝ'o'j ek'bril'is, kiam ili rigard'is la mal'grand'a'j'n kavern'o'j'n.

Tia'manier'e ili konstru'is kel'o'j'n. Est'is simpl'e sed interes'e. Kaj se tiu lud'o perd'is si'a'n interes'o'n, rest'is mult'a'j ali'a'j.

Est'is agrabl'e en la sabl'ej'o, kiam la sun'o bril'is sur la somer'a ĉiel'o, pli agrabl'e ol en la hejm'o. Tie ĉi neni'u tir'is la har'o'j'n, neni'u frap'is la vang'o'j'n, neni'u insult'is aŭ trakt'is per mal'afabl'a'j vort'o'j.

— Est'us bon'e hejm'e, se patr'in'o ne est'us tia diabl'a vir'in'aĉ'o, dir'is Johano, kaj li'a'j okul'o'j medit'e el'rigard'is sub la tro grand'a ĉap'o, en kiu li'a kap'o preskaŭ mal'aper'is.

— Patr'in'o est'as bon'a, respond'is Arn'e, sed patr'o, patr'o! Kaj ili parol'is pri si'a'j sort'o'j kaj ven'is al la konklud'o, ke est'us plej bon'e, se la patr'o de Johano kaj la patr'in'o de Arn'e est'us ili'a'j ge'patr'o'j.

— Tiel dev'us est'i, koment'is Johano. Kaj post'e vi'a patr'o kaj mi'a patr'in'aĉ'o pov'us viv'i kun'e. Sed ili ne rajt'us hav'i infan'o'j'n.

*

Johano kaj Arn'e ŝat'is unu la ali'a'n kaj oft'e lud'is kun'e. Sed ili ne ĉiam est'is sol'a'j en la sabl'ej'o. Tie'n ven'is ankaŭ Ajn'a kaj ŝi'a frat'in'et'o Greta, kelk'foj'e ankaŭ ali'a'j mal'grand'a'j infan'o'j. Ajn'a est'is pli aĝ'a ol la knab'o'j, kaj la pli aĝ'a'j infan'o'j ordinar'e lud'is en ali'a'j lok'o'j. Sed Ajn'a dev'is vart'i si'a'n frat'in'o'n, tial ŝi ir'is al la sabl'ej'o, kiu est'is proksim'e al la hejm'o.

Ordinar'e la knab'in'o'j lud'is apart'e. Ili kun'port'is pup'o'j'n, kaj per lad'a'j skatol'et'o'j ili form'is kuk'o'j'n el sabl'o. Post'e ili kuir'is kaf'o'n kaj pret'ig'is divers'a'j'n manĝ'aĵ'o'j'n. Tiu'j afer'o'j ne interes'is la knab'o'j'n.

Kelk'foj'e ili invit'is la knab'o'j'n al manĝ'o aŭ kaf'o'trink'ad'o. La knab'o'j est'is iom ĝen'at'a'j, part'e pro tio ke Ajn'a est'is pli aĝ'a, part'e pro la manĝ'o kaj trink'ad'o. Lud'i manĝ'ad'o'n kaj trink'ad'o'n est'is iom rid'ind'e.

Sed fin'e ili ven'is. Ajn'a sid'ig'is ili'n ĉe la tabl'o kaj afabl'e instru'is ili'n, kiel ili dev'as kondut'i. Ne est'is interes'e, sed la knab'in'o'j est'is bon'a'j, kaj ili ja pov'is iom lud'i kun ili.

Post iom da trink'ad'o kaj manĝ'ad'o ili pli intim'iĝ'is. Ajn'a propon'is, ke oni far'u stal'o'n. Ili konsent'is, kaj ŝi konduk'is ili'n al la du alt'a'j pice'o'j, kiu'j star'is tuj apud la mal'grand'a sabl'ej'o.

Tie trov'iĝ'is fal'int'a'j pice'konus'o'j sur la ter'o. Ajn'a pren'is unu el ili. Post'e ŝi romp'is branĉ'et'o'n en mal'grand'a'j'n pec'o'j'n kaj prem'is en la konus'o'n kvar ŝtip'et'o'j'n. Ŝi star'ig'is ĝi'n sur la ter'o, kaj ĉiu pov'is vid'i, ke ĝi est'as bov'in'o.

La knab'o'j kolekt'is konus'o'j'n, kaj post kelk'a'j moment'o'j ili re'ir'is al la sabl'ej'o kun man'o'j kaj poŝ'o'j plen'a'j de bov'in'o'j kaj ĉeval'o'j. Ajn'a konstru'is bel'a'n stal'o'n en la sabl'o kaj star'ig'is la bov'in'o'j'n en du vic'o'j'n. La ĉeval'o'j'n ŝi met'is en apart'a'n, apud'a'n stal'et'o'n.

Nun la knab'o'j kompren'is sen instru'o kaj al'port'is herb'o'n por met'i antaŭ la brut'o'j'n. Ajn'a dir'is, ke tio est'as bon'a, sed tio'n oni far'as nur en la vesper'o, nom'e kiam est'as somer'o. Dum la tag'o'j la bov'in'o'j paŝt'as si'n en la arb'ar'o. Nun est'as maten'o, la bov'in'o'j est'as melk'it'a'j, kaj oni dev'as konduk'i ili'n al la paŝt'ej'o ...

*

Kiam la av'in'o aŭ patr'in'o de Ajn'a kaj Greta vok'is ili'n, ili tuj sen obstin'o kaj sen tim'o ir'is hejm'e'n. La vok'o neniam est'is akr'a aŭ tim'ig'a. Tio mir'ig'is la knab'o'j'n. Ili demand'is, ĉu la patr'in'o ne tir'as la har'o'j'n aŭ verg'as ili'n.

Tiu demand'o mir'ig'is la knab'in'o'j'n. Kial ŝi far'u tiel? ili dir'is. Patr'in'o est'as bon'a. Dum la tag'o'j ŝi labor'as, tiam nur av'in'o est'as hejm'e. Sed ankaŭ ŝi est'as bon'a.

— Sed vi parol'as nur pri vi'a'j patr'in'o kaj av'in'o, demand'is Arn'e. La patr'o est'as ali'a, ĉu ne? Sed Ajn'a respond'is.

— Ni ja ne hav'as patr'o'n. Ĉu vi ne sci'as tio'n?

— Vi ne hav'as patr'o'n? ... Tio est'as bon'a por vi.

— Ĉu li mort'is? demand'is Johano.

— Ne, li ne mort'is. Ni neniam hav'is patr'o'n. Patr'in'o ne hav'as edz'o'n.

*

Iu pli aĝ'a knab'o donac'is al Arn'e lign'a'n ĉeval'o'n. Ĝi est'is mal'nov'a, unu krur'o est'is romp'it'a, kaj part'e la kolor'o est'is for. Li tuj kur'is kun ĝi al Johano, kaj ili kun'e ĝoj'is pri la nov'a lud'il'o.

Johano posed'is mal'nov'a'n cigar'skatol'o'n. Ĝi taŭg'us kiel ĉar'o. Rad'o'j'n oni pov'us far'i el faden'boben'o'j. Li pren'is si'a'n skatol'o'n kia'j du boben'o'j'n, kaj ili ir'is al la hejm'o de Arn'e. Est'is pli trankvil'e tie. La patr'o est'is en la fabrik'o, kaj la patr'in'o ne far'os skandal'o'n pro ili'a mal'grand'a entrepren'o.

Est'is vesper'o. La sun'o jam sub'ir'is, kaj est'is iom mal'hel'e en la ĉambr'o. La patr'in'o kuŝ'is, kaj Et'a, la frat'in'et'o, jam dorm'is trankvil'e. Per tranĉ'il'o, martel'o kaj najl'et'o'j la knab'o'j komenc'is labor'i apud la forn'o. La labor'o okup'is ili'n tiom, ke ili preskaŭ ne parol'is. Kiam ili dir'is i'o'n, ili flustr'et'is, kvazaŭ tem'us pri grav'a sekret'o.

Est'is mal'facil'a labor'o. La lign'o facil'e split'iĝ'is aŭ romp'iĝ'is, kiam ili vol'is kun'fiks'i la divers'a'j'n part'o'j'n. Tiam ili dev'is re'far'i la tut'a'n labor'o'n. Temp'o pas'is, kaj la patr'in'o jam admon'is ili'n. Johano dev'us ir'i hejm'e'n, kaj Arn'e dev'us en'lit'iĝ'i, est'is baldaŭ mez'e en la nokt'o. Sed ili ne vol'is. Post moment'o ĉio est'os pret'a.

Kaj fin'e la ĉar'o est'is konstru'it'a. Fier'e ili jung'is la ĉeval'o'n al ĝi kaj el'prov'is si'a'n labor'o'n. Funkci'is bon'eg'e. Sed jam la dorm'o trem'ig'is ili'a'j'n palpebr'o'j'n kaj preskaŭ nul'ig'is la ĝoj'o'n.

Rest'is tamen la dolĉ'a sent'o, ke ili sukces'is, kaj la inter'promes'o, ke ili fru'maten'e renkont'os si'n en la sabl'ej'o.

Tiam iu ir'is sur la kort'o. Post'e son'is paŝ'o'j en la vestibl'o, kaj la pord'o mal'ferm'iĝ'is. Est'is la patr'in'o de Johano. Ŝi est'is ost'ec'a, hav'is tuf'a'j'n har'o'j'n, nigr'a'n vizaĝ'o'n kaj tim'ig'a'j'n okul'o'j'n kaj est'is vest'it'a sen'zorg'e kiel almoz'ul'in'o.

El ŝi'a buŝ'o ven'is torent'o da vort'o'j.

— Ha, tie ĉi vi nest'as, vi diabl'et'o! Dum tut'a hor'o mi serĉ'is vi'n ĉie, kaj fin'e mi kred'is, ke la infer'ul'o pren'is vi'n — ebl'e est'us plej bon'e, se li far'us. Kaj jen vi est'as, fripon'o, mez'e en la nokt'o, kaj ne kompren'as, ke vi dev'as ir'i hejm'e'n. Sed mi kompren'ig'os al vi! Ŝi kapt'is li'a'j'n har'o'j'n per unu man'o, kaj per la ali'a ŝi don'is du fort'a'j'n vang'o'frap'o'j'n. La knab'o ek'kri'is, kaj la patr'in'o de Arn'e inter'ven'is.

— Ne far'u skandal'o'n mez'e en la nokt'o! Vi vek'as la tut'a'n dom'o'n per vi'a fort'a voĉ'o kaj la kri'o'j de la knab'o. Ir'u hejm'e'n kaj est'u trankvil'a. La knab'o far'is ja neni'o'n mal'bon'a'n.

La admon'o nur kresk'ig'is la koler'o'n de la sinjor'in'o.

— Vi defend'as li'n, kvankam li tiel kondut'is? Mal'ben'it'a pedik'ul'in'o! Oni prov'as eduk'i si'a'j'n infan'o'j'n kiel ebl'e plej bon'e, kaj jen ven'as tia pork'in'o kaj dir'as, ke oni dev'as ferm'i la buŝ'o'n, dev'as est'i trankvil'a. Zorg'u unu'e pri vi'a'j propr'a'j id'aĉ'o'j kaj ne okup'u vi'n pri la el'kov'aĵ'o de ali'a'j! ... Post'e ŝi for'ir'is kun Johano, promes'ant'e al li terur'e mult'e da verg'ad'o.

*

Ven'is la maten'o, freŝ'a kaj kviet'a maten'o kun bril'a kaj varm'ig'a sun'o. Re'e la du knab'o'j kun'est'is en la sabl'ej'o. Ili rigard'is unu la ali'a'n, kaj Johano ek'rid'et'is kontent'e.

— Ĉu ŝi verg'is vi'n mult'e?

— Ne, ŝi insult'is kaj insult'is kaj parol'aĉ'is pri vi kaj vi'a patr'in'o, ĝis ni est'is en la lit'o'j. Kaj en la maten'o est'is neni'o.

Est'is trankvil'e kaj bon'e tie ĉi en la sabl'ej'o. La sun'o kares'is per or'bril'a kaj varm'a lum'o, mol'e kaj varm'e met'is si'n la sabl'o ĉirkaŭ la pied'o'j'n kaj man'o'j'n. Antaŭ ili sub la radi'a maten'a sun'o kuŝ'is long'a strat'o kun ruĝ'a'j, du'etaĝ'a'j lign'o'dom'o'j, simil'a'j unu al la ali'a kiel piz'o'j. Tie kaj tie betul'o lev'is si'a'n verd'a'n kron'o'n inter la tegol'a'j tegment'o'j. Flor'o'j bril'is en la fenestr'o'j kaj kelk'lok'e est'is flor'bed'o'j antaŭ la dom'o'j. Sur la kort'et'o'j star'is vir'in'o'j kaj knab'in'o'j, kiu'j vip'is tapiŝ'o'j'n. Sur la peron'o de la plej proksim'a dom'o star'is la patr'in'o de Johano kaj lav'is i'o'n en kuv'et'o. Johano ek'vid'is ŝi'n kaj far'is long'a'n naz'o'n al ŝi. Post'e li re'e ek'okup'is si'n pri si'a'j afer'o'j.

Mal'antaŭ ili est'is alt'a lat'a bar'il'o, tra kiu oni vid'is rekt'e en la grand'a'n lamen'ej'o'n. Tie la fer'o'j mov'is si'n tie'n kaj re'e'n kiel ruĝ'a'j serpent'eg'o'j en nigr'a kavern'o. La brik'a'j tub'eg'o'j lev'is si'n alt'e'n al la ĉiel'o kaj sen'ĉes'e el'vom'is nub'o'j'n da dik'a fum'o. En ali'a lok'o la forn'o de la ŝtal'far'ej'o blek'eg'is kiel tim'ig'a best'eg'o kaj el'sput'is tra la mur'o gigant'a'n kvast'o'n da fajr'er'o'j. El ĉiu'j angul'o'j de la grand'a industri'ej'o ven'is sen'halt'a flu'o da son'o'j.

Muĝ'is kaj sibl'is, zum'is kaj sonor'is, grinc'is kaj tint'is kaj tondr'is. Ĉiu'j tiu'j son'o'j miks'is si'n kaj far'iĝ'is iu obtuz'a, unu'ton'a bru'ad'o, fort'a kaj sen'ĉes'a zum'kant'o, kiu tag'o'n post tag'o akompan'is ili'a'n lud'o'n en la sabl'ej'o.

Ili komenc'is ŝarĝ'i la ĉar'o'n, foj'e per sabl'o, foj'e per ŝton'et'o'j. La brav'a ĉeval'o tren'is la ŝarĝ'o'n de unu lok'o al ali'a. Post'e ili divid'is la labor'o'n inter si. Arn'e ŝarĝ'is kaj vetur'ig'is, Johano de'ŝarĝ'is kaj far'is iu'j'n mister'a'j'n eksperiment'o'j'n per la material'o.

Post kelk'a temp'o al'ven'is Ajn'a kaj Greta. Ili rigard'is la lud'o'n kaj demand'is, kio'n ili far'as. Arn'e klar'ig'is.

— Mi vetur'ig'as fer'ŝton'o'n kaj karb'o'n al la alt'forn'o. Tie labor'as Johano. Kaj post'e, kiam la fer'o est'os pret'a, mi vetur'ig'os ĝi'n al la staci'o kaj ŝarĝ'os ĝi'n sur la vagon'ar'o'n.

Ajn'a cerb'um'is moment'e kaj post'e dir'is:

— Vi ambaŭ est'as labor'ist'o'j. Do Greta kaj mi pov'as labor'i en la hejm'o. Ni kuir'os kaf'o'n kaj port'os ĝi'n al vi je la kaf'o'paŭz'o'j. Ni prepar'os manĝ'aĵ'o'n, kaj kiam est'os manĝ'o'paŭz'o, vi ven'os hejm'e'n por manĝ'i.

La knab'o'j konsent'is, kaj la knab'in'o'j tuj for'ir'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n por mastr'um'i. Post kelk'a'j minut'o'j ili vok'is. Est'is temp'o maten'manĝ'i. Arn'e don'is fojn'o'n al si'a ĉeval'o, kaj la du labor'ist'o'j ir'is hejm'e'n kaj ek'sid'is ĉe la pret'ig'it'a tabl'o.

Dum'e la knab'in'o'j don'is manĝ'aĵ'o'n ankaŭ al si'a'j infan'o'j, la pup'o'j. Johano rigard'is ili'n kun interes'o, kaj subit'e li dir'is — Vi est'as tre bon'a'j patr'in'o'j. Kiam mi est'os grand'a, mi for'ir'os de la hejm'o. Mi labor'os ĉe la alt'forn'o, kaj mi far'os propr'a'n hejm'o'n. Kaj tiam vi, Ajn'a, pov'os est'i mi'a edz'in'o. Vi est'as bon'a patr'in'o kaj ne bat'as la infan'o'j'n, kiel mi'a patr'in'aĉ'o. Ĉu vi vol'as?

Li'a subit'a propon'o ne konfuz'is Ajn'a'n. Ŝi ankoraŭ pri'zorg'is si'a'j'n hejm'a'j'n task'o'j'n kaj eĉ ne rigard'is li'n, kiam ŝi dum'e respond'is:

— Jes, sed vi ne rajt'as drink'i aŭ inter'bat'i kun ali'a'j vir'o'j aŭ lud'i kart'o'j'n aŭ far'i ali'a'j'n ti'aĵ'o'j'n. Kaj vi ne dev'as blasfem'i. Tio est'as pek'o.

Johano dub'is pri tio.

— Tio'n dir'as ankaŭ patr'in'o. Ŝi dir'as, ke la diabl'o pren'os mi'n al la infer'o, se mi blasfem'as. Sed patr'in'o blasfem'as mult'e pli ol mi, kaj la diabl'o ankoraŭ ne pren'is ŝi'n. Kaj sam'e ali'a'j hom'o'j. Mi ne kred'as tio'n.

— Tamen est'as pek'o. Bon'a'j hom'o'j ne blasfem'as. Kaj ne parol'u tiel pri vi'a patr'in'o.

— Ĉu vi kred'as, ke mi mensog'as? Est'as ver'e. Ŝi est'as tia. Sed vi ne far'iĝ'u tia, ĉar tiam mi ne vol'as hav'i vi'n ...

*

Iu'n maten'o'n, kiam Johano ven'is al la sabl'ej'o, li aspekt'is mal'gaj'a. Sur la vang'o'j est'is spur'o'j de flu'int'a'j larm'o'j. Li ek'sid'is en la sabl'o kaj sen'demand'e klar'ig'is la afer'o'n al Arn'e.

— Patr'o mort'is. Kaj post kelk'a'j moment'o'j li daŭr'ig'is:

— Li mort'is de gas'o. Ĉe la alt'forn'o est'as gas'o, vi sci'as. Patr'o dorm'is en la nokt'o, est'is difekt'o sur la tub'o, gas'o ven'is, kaj patr'o mort'is.

Post'e li ek'silent'is. Neni'u ĝem'o ven'is de li, sed li'a kap'o est'is klin'it'a kun la rigard'o al la ter'o, kaj la larm'o'j re'e komenc'is flu'i. Long'e li sid'is tiel, sen atent'i pri io ajn. La ĉagren'o de Johano efik'is ankaŭ al Arn'e, kaj li prov'is iom re'ĝoj'ig'i la amik'o'n. Tial li met'is si'a'n ĉeval'o'n sur la genu'o'j'n de Johano kaj dir'is: — Mi donac'as la ĉeval'o'n al vi. Ne plor'u tiel.

Johano rigard'is li'n kun mir'o, la larm'o'j flu'is pli mal'mult'e, kaj sur li'a'n vizaĝ'o'n ven'is esprim'o de grand'a dank'em'o. Li pren'is la ĉeval'o'n kaj prem'is ĝi'n al la brust'o.

— Vi est'as bon'a, li dir'is. Dum kelk'a'j moment'o'j li turn'is la ĉeval'o'n en si'a'j man'o'j kaj post'e komenc'is jung'i ĝi'n al la ĉar'o.

— Patr'o est'is bon'a al mi, li dum'e al'don'is. Sed nun patr'o neniam re'ven'os.

Li komenc'is lud'et'i, sed baldaŭ larm'o'j re'e aper'is, dum li sam'temp'e fort'e kun'prem'is la lip'o'j'n.

Nun al'ven'is Ajn'a kaj Greta, kaj Arn'e klar'ig'is al ili, kial Johano mal'ĝoj'as. Tiam Johano for'met'is la ĉeval'o'n, la larm'o'j flu'is pli abund'e kaj li komenc'is ĝem'et'i.

Ajn'a ek'genu'is apud Johano, pren'is li'a'n man'o'n kaj kares'is ĝi'n. Post'e ŝi pren'is la naz'tuk'o'n el la poŝ'o de si'a antaŭ'tuk'o kaj viŝ'is la larm'o'j'n de li'a vizaĝ'o.

— Ne plor'u tiel, Johano, ŝi dir'is, kaj ŝi'a voĉ'o est'is mol'a de bon'vol'o. Ni est'os bon'a'j al vi.

Post'e ŝi ek'star'is kaj pri'pens'is, kio'n ŝi pov'as far'i por pli konsol'i Johanon kaj ig'i li'n forges'i si'a'n mal'ĝoj'o'n. Ŝi ek'hav'is ide'o'n kaj pet'is Gretan rest'i trankvil'e en la sabl'ej'o, dum ŝi mem re'kur'os al la hejm'o.

Rapid'e ŝi for'kur'is, kaj post mal'mult'a'j minut'o'j ŝi re'ven'is.

— Ni ir'u hejm'e'n al avi'nj'o, ŝi dir'is. Avi'nj'o don'os al ni suk'o'n kaj kuk'o'j'n. Ven'u, Johano! Ŝi pren'is li'a'n man'o'n kaj li ek'star'is, dum li'a'j larm'o'j re'e iom sek'iĝ'is kaj li'a vizaĝ'o est'is plen'a de dank'em'o kiel antaŭ'e, kiam Arn'e don'is al li la ĉeval'o'n.

— Vi est'as bon'a, li balbut'is, vi est'as bon'a! La patr'in'o kaj av'in'o de la knab'in'o'j loĝ'is sur la unu'a etaĝ'o, kaj la infan'o'j dev'is supr'e'n'grimp'i alt'a'n kaj krut'a'n ŝtup'ar'o'n. Kiam Arn'e kaj Johano ven'is en la ĉambr'o'n, la av'in'o salut'is ili'n per bon'a'j vort'o'j kaj pren'is Johanon sur si'a'j'n genu'o'j'n. Ŝi kares'is li'a'n kap'o'n kaj parol'is konsol'e kaj kuraĝ'ig'e al li.

Tia trakt'ad'o est'is nov'a al Johano. Ĝi don'is iom da konsol'o al li sed sam'temp'e ĝen'is li'n, ĉar li ne sci'is, kiel li dev'as kondut'i. Ankaŭ Arn'e mir'is. Li kompren'is, ke la av'in'o far'as tio'n por konsol'i Johanon, kaj li ĝoj'is pro tio.

Tamen ŝi'a'j kares'o'j vek'is ĉe Arn'e nov'a'j'n kaj strang'a'j'n sent'o'j'n. Li ne pov'is memor'i, ke li'a patr'in'o iam far'is tiel al li. Kaj li neniam vid'is patr'in'o'n far'i tiel al si'a'j infan'o'j, se ili ne est'is tiel mal'grand'a'j, ke la patr'in'o'j port'is ili'n sur la brak'o.

La av'in'o met'is sur la sof'o'n kvar tas'o'j'n kun framb'o'suk'o kaj apud ĉiu'n unu biskvit'o'n kaj du kuk'et'o'j'n. Ajn'a al'port'is por Johano kaj Arn'e du mal'grand'a'j'n benk'et'o'j'n, Greta ek'sid'is sur margarin'a kest'o, kaj ŝi mem ek'sid'is sur la sof'o.

Super la sof'o pend'is grand'a kolor'a bild'o en bel'a kadr'o. Est'is bel'a vir'o en long'a vest'o. Li ir'is sur dekliv'o de mont'o, kaj ar'et'o da ŝaf'o'j sekv'is li'n. Si'a'n dekstr'a'n man'o'n li apog'is sur alt'a baston'o, kaj sur si'a mal'dekstr'a brak'o li port'is ŝaf'et'o'n. Super la verd'a dekliv'o kaj la rok'a supr'o de la mont'o est'is bel'e blu'a ĉiel'o.

La bild'o tre kapt'is la interes'o'n de la knab'o'j, kaj Arn'e demand'is, kio'n ĝi prezent'as.

— Tio est'as la bon'a paŝt'ist'o, klar'ig'is Ajn'a. La ŝaf'et'o for'kur'is de la ali'a'j ŝaf'o'j kaj ne re'trov'is la voj'o'n. Sed la paŝt'ist'o tre am'is ĉiu'j'n ŝaf'o'j'n, kaj tial li serĉ'is la ŝaf'et'o'n, ĝis li trov'is ĝi'n, kaj nun li port'as ĝi'n sur la brak'o, por ke neni'o mal'bon'a okaz'u al ĝi. La knab'o'j iom medit'is pri tio, sed post'e Arn'e dezir'is ek'kon'i pli mult'e pri tiu paŝt'ist'o.

— Kial la paŝt'ist'o hav'as tiel long'a'j'n har'o'j'n kaj ne hav'as ĉapel'o'n? li demand'is.

— Tiu paŝt'ist'o est'as Jesuo, dir'is Ajn'a. Jesuo hav'is tiel long'a'j'n har'o'j'n, kaj li ne hav'is ĉapel'o'n. Kaj sam'e kiel li help'is tiu'n ŝaf'et'o'n, kiu for'kur'is, tiel li help'as ankaŭ la hom'o'j'n, kiu'j pek'is kaj est'as mal'feliĉ'a'j.

Sur la sam'a mur'o pend'is gitar'o. Arn'e demand'is, ĉu Ajn'a pov'as lud'i kaj kant'i. Ajn'a respond'is, ke ŝi ne pov'as lud'i ankoraŭ, ĉar ŝi est'as tro mal'grand'a, sed kant'i ŝi pov'as. Ankaŭ Greta pov'as kant'i.

Por ĝoj'ig'i la knab'o'j'n, kaj precip'e la mal'feliĉ'a'n Johanon, la knab'in'o'j kant'is kelk'a'j'n kant'et'o'j'n, infan'a'j'n kant'et'o'j'n pri Jesuo, kiu am'as la infan'o'j'n. Precip'e plaĉ'is al la knab'o'j kant'o pri negr'a knab'in'et'o, kiu hav'is la nom'o'n Sara.

Post'e la knab'in'o'j montr'is si'a'j'n lud'il'o'j'n kaj bild'kart'o'j'n kaj don'is klar'ig'o'j'n pri la ali'a'j bild'o'j sur la mur'o'j kaj pri la gips'figur'o'j sur la komod'o. Fin'e Ajn'a el'trov'is, ke ili lud'u lern'ej'o'n. Ŝi est'is instru'ist'in'o kaj la ali'a'j est'is ŝi'a'j ge'lern'ant'o'j.

*

Baldaŭ ven'is nov'a zorg'o al Johano.

— Patri'nj'o dir'as, ke ni ver'ŝajn'e dev'os trans'loĝ'iĝ'i al la mal'riĉ'ul'ej'o, li iu'n tag'o'n sci'ig'is al si'a'j ge'amik'o'j en la sabl'ej'o. Arn'e kaj la knab'in'o'j kompren'is la senc'o'n de tio. Ili sci'is, ke la mal'riĉ'ul'ej'o est'as lok'o, al kiu oni send'as hom'o'j'n, kiu'j ne hav'as kaj ne pov'as akir'i mon'o'n por viv'ten'i si'n, mal'jun'ul'o'j'n, mal'san'ul'o'j'n, vidv'in'o'j'n kaj sen'ge'patr'a'j'n infan'o'j'n. Est'as dom'o, al kiu la hom'o'j ne vol'as ven'i.

— Vi cert'e ne bezon'os ir'i tie'n, Ajn'a konsol'is. Vi'a plej aĝ'a frat'o jam fin'is la lern'ej'o'n kaj labor'as, kaj post'e vi'a frat'in'o ankaŭ pov'os labor'i. Ŝi komenc'os en la last'a klas'o aŭtun'e.

— Tio'n ili dir'is, sed Erik'o ricev'as nur mal'grand'a'n salajr'o'n, li ja fin'is la lern'ej'o'n en la last'a printemp'o. Li'a salajr'o ne sufiĉ'as, dir'as patr'in'o.

— Sed ankaŭ vi'a patr'in'o pov'os labor'i, sam'e kiel ni'a patr'in'o. Tio tamen est'as pli bon'e ol ir'i en la mal'riĉ'ul'ej'o'n.

— Tio'n dir'is patr'in'o. Sed ŝi kred'is, ke ne est'os labor'o por ŝi. Sed post kelk'a'j tag'o'j la afer'o jam est'is en bon'a ord'o. Johano rid'is pro ĝoj'o, kiam li ek'sci'is pri tio kaj kon'ig'is la nov'aĵ'o'n al la ge'amik'o'j. Li'a patr'in'o ricev'is laŭ'ebl'e labor'o'n en la ĝarden'o kaj sur la kamp'o'j sam'e kiel la patr'in'o de la knab'in'o'j. Fru'e en la maten'o'j ŝi ir'is for kaj re'ven'is nur vesper'e. Pri Johano zorg'is la frat'in'o, kaj ceter'e li mem zorg'is pri si, aranĝ'o kiu tre plaĉ'is al li.

*

En aŭtun'a maten'o la patr'in'o de Arn'e akompan'is si'a'n knab'o'n kaj Johanon al la lern'ej'o. La patr'in'o de Johano labor'is kaj tial konfid'is li'n al la najbar'in'o.

Ili ven'is en grand'a'n, tre alt'a'n ĉambr'o'n kun mal'gaj'a aspekt'o. Est'is tie mal'gaj'e brun'a'j mur'o'j sen ia ajn ornam'o. Sur la nov'pur'ig'it'a, vast'a plank'o star'is long'a'j vic'o'j da benk'o'j en la sam'a kolor'o. Sam'e aspekt'is la orgen'o kaj grand'a ŝrank'o en la angul'o. Apart'a'n kolor'o'n hav'is nur la nigr'a tabul'o, sed ĝi ne far'is pli agrabl'a'n impres'o'n.

Sed la infan'o'j ne atent'is mult'e pri tio. Ili rigard'is altern'e si'a'j'n patr'in'o'j'n kaj la fraŭl'in'o'n mal'antaŭ la tabl'o kaj atend'is la fin'o'n de la mal'gaj'a kun'ven'o. La fraŭl'in'o not'is nom'o'n post nom'o, kaj fin'e ŝi dir'is, ke ili pov'as ir'i hejm'e'n.

Sed fru'e en la post'a maten'o ili re'e est'is en la sam'a ĉambr'o. La instru'ist'in'o ord'ig'is la infan'o'j'n apud la benk'o'j. Kiam ili star'is bon'e, ŝi dir'is, ke ili fald'u la man'o'j'n kaj klin'u la kap'o'j'n. Tiam ŝi preĝ'is, kaj post'e ŝi dir'is, ke ili ek'sid'u.

Tiam ili komenc'is turn'i la kap'o'j'n por rigard'i unu la ali'a'n, kaj kelk'a'j komenc'is inter'parol'i. La fraŭl'in'o tuj inter'romp'is ili'n kaj klar'ig'is, ke nun ili ven'is al la lern'ej'o, kaj kiam ili est'as en la klas'ĉambr'o, ili ne rajt'as inter'parol'i, kaj ili ankaŭ dev'as sid'i sen'mov'a'j sur si'a'j lok'o'j. Laŭ ŝi'a ordon'o ili met'is la man'o'j'n sur la benk'o'j'n kaj fald'is ili'n. Ŝi ek'sid'is mal'antaŭ si'a tabl'o, kaj ili direkt'is si'a'j'n okul'o'j'n al ŝi.

Ŝi est'is jun'a, roz'vang'a kaj bel'e vest'it'a. Tio est'is bon'a, ĉar ĉio ali'a en la ĉambr'o aspekt'is mal'gaj'a kaj sen'interes'a. Obe'e ili rigard'is al ŝi kaj detal'e ekzamen'is ŝi'a'n vizaĝ'o'n, ŝi'a'j'n har'o'j'n kaj vest'o'n, la kol'ĉen'o'n, la man'o'j'n sur la tabl'o kaj la pied'o'j'n sub ĝi.

Dum'e ŝi komenc'is rakont'i, kiel Di'o kre'is la ter'o'n kaj ĉio'n, kio est'as sur ĝi. Ankaŭ ŝi'a parol'manier'o kaj prononc'o kapt'is ili'a'n interes'o'n, ĉar ŝi ne parol'is tiel kiel la infan'o'j kaj ili'a'j ge'patr'o'j. Ŝi rakont'is simpl'e kaj klar'e, tiam kaj tiam far'ant'e demand'o'n. Fin'int'e la rakont'o'n ŝi demand'is pri la rakont'it'a'j afer'o'j.

Sed jam la du'a hor'o far'iĝ'is enu'a al kelk'a'j. Tuj post la ek'sid'o Johano lev'is si'n kaj dir'is laŭt'e kaj mal'kontent'e:

— Nun mi ir'os hejm'e'n. La fraŭl'in'o klar'ig'is al li, ke li ne rajt'as far'i tio'n. Kiam li tamen vol'is ir'i, ŝi pren'is li'a'j'n ŝultr'o'j'n kaj sid'ig'is li'n.

— Tio est'as diabl'a manier'o! dir'is Johano, kaj li'a mien'o far'iĝ'is ankoraŭ pli mal'kontent'a.

— Kio'n vi dir'as? la fraŭl'in'o demand'is, kaj en ŝi'a'n vizaĝ'o'n ven'is esprim'o de konstern'o kaj sever'o.

— Mi dir'as, ke est'as diabl'a manier'o, Johano obstin'e ripet'is.

— Ĉu vi sci'as, kio'n vi nun dir'is? la instru'ist'in'o sever'e demand'is. Ĉu vi sci'as, ke vi blasfem'is? Johano subit'e kompren'is si'a'n erar'o'n kaj ruĝ'iĝ'is. Li tut'e forges'is, ke ne est'as dec'e blasfem'i en la lern'ej'o. Tio'n dir'is patr'in'o kaj ankaŭ kelk'a'j el la kamarad'o'j.

— Kie vi lern'is blasfem'i? Johano neniel pens'is pri respond'o, sed la demand'o tamen vek'is imag'o'j'n pri blasfem'ant'a'j hom'o'j. Blasfem'is ĉiu'j hom'o'j, kiu'j'n li kon'is, ĉiu'j krom kelk'a'j vir'in'o'j kaj kelk'a'j religi'ul'o'j. Sam'e inter la infan'o'j. Nur kelk'a'j knab'in'o'j kaj kelk'a'j fil'o'j de religi'ul'o'j ne blasfem'is.

— Sed nun aŭskult'u bon'e, Johano. Est'as tre mal'bel'e blasfem'i, kaj est'as grand'a pek'o kontraŭ Di'o. Kaj tial est'as mal'permes'it'e blasfem'i. Memor'u tio'n, kaj ne parol'u plu tiel. Se vi parol'os tiel ankoraŭ'foj'e, mi dev'os pun'i vi'n.

Sed dum la el'ir'o post la lecion'o, knab'o ven'is antaŭ li'n, kiam li vol'is pren'i si'a'n ĉap'o'n. Johano tuj el'ig'is kelk'a'j'n fort'a'j'n vort'o'j'n, kaj preskaŭ sam'moment'e li ek'pens'is, ke li ne dev'as far'i tio'n, ĉar la instru'ist'in'o star'as proksim'e.

Sed est'is jam tro mal'fru'e. Ŝi aŭd'is la vort'o'j'n, kaj ŝi tuj kapt'is li'a'n brak'o'n kaj re'konduk'is li'n en la klas'ĉambr'o'n.

— Ĉu vi memor'as, kio'n mi dir'is al vi en la komenc'o de la lecion'o? Mi tre mal'ĝoj'as, ke vi re'e blasfem'is, kaj ke mi do dev'as vi'n pun'i.

Ŝi don'is al li fort'a'n vang'o'frap'o'n. Post'e ŝi li'n admon'is — Mi esper'as, ke vi de nun memor'os, ke vi ne blasfem'u.

*

Proksim'iĝ'is la vintr'o'mez'o. La tag'o'j est'is mal'long'a'j, la lum'o mal'fort'a. La somer'a kolor'o pal'iĝ'is sur la vang'o'j de la mal'grand'a'j ge'lern'ant'o'j, kaj ili sid'is mal'vigl'a'j kaj lac'a'j en si'a'j benk'o'j. Ekster'e ĉio'n en'volv'is pez'a, sen'mov'a nebul'o. En la klas'ĉambr'o la lamp'o'j lum'is de maten'o ĝis vesper'o.

Ven'is la last'a tag'o de la aŭtun'a instru'period'o. Kiam la ge'lern'ant'o'j vic'ig'is si'n en la koridor'o kaj marŝ'is en la klas'ĉambr'o'n, la pens'o'j pri liber'temp'o kaj krist'nask'o plen'ig'is ili'n per krev'ig'a ĝoj'o, kiu for'ig'is ili'a'n vintr'a'n inert'o'n.

Ili kant'is la krist'nask'a'n psalm'o'n, kaj pro la fin'tag'o kaj la krist'nask'o, la instru'ist'in'o far'is pli long'a'n preĝ'o'n ol ordinar'e. Post'e ŝi ek'sid'is mal'antaŭ si'a tabl'o kaj fald'is la man'o'j'n sam'e kiel la infan'o'j. Ŝi port'is tut'e nov'a'n griz'a'n vintr'o'vest'o'n, kiu al'tir'is admir'a'j'n rigard'o'j'n de la infan'o'j.

Ŝi demand'is, ĉu ili sci'as, kial oni hav'as la krist'nask'o'fest'o'n. Iu don'is kontent'ig'a'n respond'o'n, kaj post'e ŝi rakont'is pri la nask'iĝ'o de Jesuo. Est'is bel'a rakont'o, kaj la infan'o'j aŭskult'is atent'e kaj silent'e.

Dum long'a, long'a temp'o la hom'o'j est'is mal'bon'a'j kaj pek'is kontraŭ Di'o, dir'is la instru'ist'in'o. Oft'e ili far'is mal'bon'o'n unu al la ali'a, kiel la infan'o'j jam aŭd'is en la bibli'a'j rakont'o'j, oft'e ili ador'is idol'o'j'n. Sed nun Di'o vol'is sav'i la hom'ar'o'n de la mal'bon'o, vol'is instru'i al la hom'o'j, ke ili viv'u en pac'o kaj am'o. Por don'i tiu'n instru'o'n li send'is Jesuon en la mond'o'n.

— La hom'o'j ĝoj'as pro tio, ke Jesuo ven'is en la mond'o'n kaj instru'is am'o'n kaj pac'o'n, kaj tial ni fest'as ĉiu'jar'e la memor'o'n de li'a nask'iĝ'o. Kaj tial krist'nask'o est'as la plej grand'a kaj ĝoj'o'plen'a el ĉiu'j fest'o'j.

Post'e ŝi komenc'is demand'i kaj rakont'i pri la solen'ad'o de la fest'o kaj pri la krist'nask'a'j kutim'o'j. Kvankam kelk'a'j el la infan'o'j mem neniam hav'is krist'nask'a'j'n arb'et'o'j'n, ili tamen sci'is, ke oni dev'as hav'i tia'j'n, por ke la ver'a krist'nask'a ĝoj'o ven'u al la infan'o'j de la hejm'o. Kvankam mult'a'j neniam ricev'is krist'nask'o'donac'o'j'n, ili tamen aŭd'is pri tia'j donac'o'j. Ili sci'is ankaŭ pri la fru'maten'a solen'o en la preĝ'ej'o, pri la mult'a'j radi'ant'a'j lamp'o'j en la dom'o de Di'o kaj pri la bel'a'j vest'o'j de la pastr'o'j.

Kiam la infan'o'j ne pov'is bon'e respond'i, la instru'ist'in'o mem rakont'is. Ŝi rakont'is, kiel feliĉ'a'j est'as la ge'patr'o'j, kaj kiel feliĉ'a'j est'as la infan'o'j, kiel la ge'patr'o'j am'as la infan'o'j'n kaj la infan'o'j la ge'patr'o'j'n. Dum tiu sankt'a fest'o ĉiu pens'as pri la am'o de Jesuo. Ĉiu vol'as est'i bon'a kaj don'i ĝoj'o'n al la parenc'o'j kaj al ĉiu'j ali'a'j hom'o'j. Por ke neni'u est'u mal'gaj'a, la hom'o'j en bon'a stat'o donac'as mon'o'n, vest'o'j'n aŭ manĝ'aĵ'o'n al la mal'riĉ'ul'o'j.

Est'is tre bel'a pri'skrib'o pri la krist'nask'o. La okul'o'j de la infan'o'j bril'is pro la ĝoj'o, kiu'n don'is al ili la bel'a'j imag'o'j.

*

Antaŭ krist'nask'o la veter'o pli'bon'iĝ'is. Ven'is iom da neĝ'o, kaj post'e la nub'o'j mal'aper'is. Post long'a temp'o en griz'a nebul'o oni re'e ek'vid'is la blu'a'n ĉiel'o'n. Mal'proksim'e en la sud'o la sun'o ek'bril'is super la neĝ'o'kovr'it'a'j arb'o'j.

Tiam far'iĝ'is gaj'a viv'o en la sabl'ej'o. La infan'o'j ir'is tie'n, kaj per si'a'j sled'et'o'j ili vetur'is mal'supr'e'n sur la mal'grand'a'j dekliv'o'j.

Ili ne pens'is plu pri lern'ej'o. Nur Arn'e kelk'foj'e pens'is pri la instru'hor'o, kiam la instru'ist'in'o parol'is tiel bel'e pri la krist'nask'o. Tiam nask'iĝ'is ĉe li la pens'o, ke li don'u krist'nask'o'donac'o'j'n al si'a'j ge'patr'o'j kaj frat'in'o. Tiu pens'o far'iĝ'is pli kaj pli firm'a, kaj li sent'is grand'a'n plezur'o'n, kiam li pens'is pri la surpriz'o kaj ĝoj'o de la ge'patr'o'j.

— Ĉu vi don'os krist'nask'o'donac'o'n al vi'a patr'in'o? li demand'is Johanon.

— Krist'nask'o'donac'o'n al patr'in'o? Ne ...

— Se vi don'us, vi'a patr'in'o cert'e ĝoj'us, dir'is Ajn'a. Tiam ŝi kompren'us, ke vi am'as ŝi'n, kaj ebl'e ŝi far'iĝ'us pli bon'a al vi.

— Mi ne am'as patr'in'o'n.

— Sed vi tamen vol'as est'i afabl'a al ŝi, ĉu ne?

Johano ne respond'is.

— Kaj se vi donac'os al ŝi, ŝi kompren'os, ke vi vol'as est'i afabl'a, kaj post'e ŝi est'os afabl'a al vi.

— Tio'n mi ne kred'as. Ceter'e mi ne hav'as eĉ unu mon'er'o'n. Kiel mi do hav'ig'u donac'o'n? Ajn'a tamen ne rezign'is.

— Se vi pet'us Erik'o'n, vi cert'e ricev'us kelk'a'j'n oer'o'j'n de li. Vi almenaŭ pov'us aĉet'i krist'nask'a'n kart'o'n kaj skrib'i bel'e sur ĝi kaj donac'i ĝi'n al vi'a patr'in'o. Se vi vol'as, mi montr'os al vi, kiel vi skrib'u.

Johano ne montr'is interes'o'n por la afer'o, sed fin'e Ajn'a tamen sukces'is persvad'i li'n.

*

Arn'e posed'is ŝpar'uj'o'n. Ĝi hav'is form'o'n de leter'kest'o kaj est'is bel'e pentr'it'a. En ĝi kuŝ'is mult'a'j mon'er'o'j, kiu'j'n li ricev'is de bon'a onkl'o, frat'o de la patr'in'o, kiam tiu kelk'a'foj'e vizit'is ili'n.

Por tiu mon'o li intenc'is aĉet'i la donac'o'j'n. Jam li el'pren'is kelk'foj'e la mon'o'n, zorg'e ĝi'n kalkul'is kaj pri'pens'is, kio'n li aĉet'u.

Sed atend'is li'n mal'agrabl'a surpriz'o, kiam li fin'e pren'is la leter'kest'o'n de la komod'o por ir'i al la vend'ej'o kun si'a mon'o. Ĉiu'j arĝent'a'j mon'er'o'j est'is for kaj el la kupr'a'j rest'is nur kelk'a'j.

— Patr'in'o, patr'in'o, la mon'o est'as for! li ek'kri'is per plor'sufok'it'a voĉ'o, kaj grand'a'j larm'o'j fal'is sur li'a'j'n vang'o'j'n.

Je li'a kri'o la patr'in'o ven'is el la kuir'ej'o en la ĉambr'o'n, kie li est'is. Ŝi'a vizaĝ'o far'iĝ'is mal'gaj'a, kaj ŝi rigard'is li'n kompat'e. — Kie est'as mi'a mon'o? li balbut'is inter la plor'ĝem'o'j.

— Ne plor'u, ŝi dir'is mild'e, konsol'em'e. Al patr'o mank'is mon'o, kaj tiam li prunt'is de vi. Sed li baldaŭ re'don'os, li dir'is.

La patr'in'o el'ir'is, kaj li est'is sol'a en si'a ĉagren'o. Nun li do ne pov'os aĉet'i krist'nask'o'donac'o'j'n, kaj la krist'nask'o tut'e ne est'os tia, kia ĝi antaŭ ne'long'e est'is en li'a imag'o. Li neni'o'n pov'os donac'i, kaj pri tio li pens'os dum la tut'a krist'nask'o.

Fin'e la plor'o halt'is, kaj kun mal'gaj'a mien'o li ir'is en la kuir'ej'o'n al la patr'in'o.

— Sed kial patr'o ne dir'is al mi, ke li vol'as prunt'i la mon'o'n? li demand'is. Kial li ne dir'is tio'n al mi? Ŝi ne respond'is tuj. Kiam li foj'o'n post foj'o ripet'is tio'n, ŝi fin'e dir'is, ke li ebl'e ne pens'is pri tio, aŭ ke li ebl'e vol'as re'don'i la mon'o'n tre baldaŭ; kaj tial ne vol'is parol'i pri la afer'o.

Tuj post'e ven'is la patr'o. Kiam li vid'is la mal'gaj'a'n vizaĝ'o'n de Arn'e, li demand'is, kio okaz'is. La patr'in'o rakont'is, ke Arn'e plor'is kaj est'as mal'gaj'a pro tio, ke li'a mon'o est'as for.

— Ne plor'aĉ'u pro tio: la patr'o dir'is kun sek'a rid'o. Mank'is al mi mon'o, kaj tiam mi prunt'is de vi. Est'as ja tut'e klar'a afer'o. La mon'o'n mi baldaŭ re'don'os.

Tio ne don'is konsol'o'n al Arn'e. Li tamen ne re'ricev'os la mon'o'n hodiaŭ, kaj hodiaŭ li dev'os aĉet'i la donac'o'j'n. Mal'gaj'e li medit'is pri si'a frakas'it'a rev'o.

Subit'e ek'bril'is al li et'a radi'o de esper'o. Se li klar'ig'us la afer'o'n al la patr'o, tiu ebl'e kompren'us, kiel grav'a ĝi est'as. Ebl'e li pov'us ia'manier'e aranĝ'i tiel, ke li jam hodiaŭ pov'us re'don'i la mon'o'n.

— Kial vi ne dir'is, ke vi vol'as prunt'i la mon'o'n? Por tiu mon'o mi vol'is aĉet'i krist'nask'a'j'n donac'o'j'n por vi kaj patr'in'o kaj Et'a. Nun mi ne pov'as ... La patr'o bru'e ek'rid'is.

— Krist'nask'a'j'n donac'o'j'n! Kio'n tio signif'as? Kiu inspir'is al vi tia'n stult'aĵ'o'n?

— La instru'ist'in'o parol'is pri krist'nask'o kaj krist'nask'a'j donac'o'j, kaj tiam mi ek'pens'is, ke ankaŭ mi don'os ...

— Aha, tia'j'n afer'o'j'n vi lern'as en la lern'ej'o! Sed jen mi dir'as al vi, ke ni est'as mal'riĉ'a'j hom'o'j, kaj tia'j kutim'o'j ne konven'as al ni. Ceter'e tia donac'ad'o est'as stult'a infan'aĵ'o. Vi ricev'as de mi vest'o'j'n kaj manĝ'o'n kaj ĉio'n dum la tut'a jar'o, kvankam ... Nu, sufiĉ'as.

— Sed mi ne vol'as hav'i donac'o'n, mi vol'is don'i!

Arn'e dir'is mal'laŭt'e kaj per pet'ant'a voĉ'o.

— Nu nu, bon'e. Sed mi bezon'is la mon'o'n. Vi ja prunt'is la mon'o'n al mi, pens'u ke tio est'as vi'a krist'nask'a donac'o al mi! Nun ne parol'u plu pri tio.

La patr'o de Arn'e est'is liber'a en la krist'nask'o'vesper'o. Li est'is al'port'int'a krist'nask'a'n arb'et'o'n, sur kiu la patr'in'o fiks'is kandel'o'j'n, pom'o'j'n, kolor'a'j'n paper'o'j'n kaj ali'a'j'n bel'a'j'n objekt'o'j'n. La patr'in'o far'is ankaŭ divers'a'j'n ali'a'j'n prepar'o'j'n por la fest'o. Sed al Arn'e tiu'j prepar'o'j est'is tut'e sen'interes'a'j.

La patr'o hav'is brand'o'botel'o'n en la ŝrank'o. Re'e kaj re'e li ir'is al la ŝrank'o, verŝ'is brand'o'n en glas'o'n kaj trink'is. Kiam ili est'is manĝ'int'a'j kaj ir'is en la ĉambr'o'n por brul'ig'i la kandel'o'j'n de la arb'et'o, li jam est'is ebri'a.

La patr'in'o brul'ig'is la kandel'o'j'n, kaj ili ek'sid'is por rigard'i. Neni'u dir'is i'o'n. Nun est'as la temp'o, kiam patr'o dev'us laŭt leg'i la rakont'o'n pri la nask'iĝ'o de Jesuo, pens'is Arn'e subit'e. Vol'e-ne'vol'e li pens'is pri tio, kio'n dir'is la instru'ist'in'o pri la solen'ad'o de la krist'nask'a fest'o. Sed nun patr'o tut'e ne pov'us leg'i ... kaj se li ne est'us ebri'a, li tamen ne vol'us.

Li rigard'is la blank'a'j'n kandel'et'o'j'n, kaj ili'a'j trem'ant'a'j flam'et'o'j kaj la tut'a krist'nask'arb'et'o kaj la krist'nask'o mem ŝajn'is al li kor'prem'e melankoli'a'j. Ordinar'a labor'tag'o est'us mult'e pli bon'a.

Li rigard'is la patr'in'o'n. Ŝi'a vizaĝ'o est'is lac'a kaj mal'gaj'a. Ankaŭ ŝi rigard'is la arb'et'o'n, sed ŝi aspekt'is, kvazaŭ ŝi pro mal'gaj'a'j pens'o'j neni'o'n vid'us. Apud ŝi sid'is Et'a. Unu'e ŝi rigard'is la kandel'o'j'n kun admir'o'bril'a'j okul'o'j, sed baldaŭ ŝi komenc'is osced'i kaj klin'is si'a'n kap'o'n al la brak'o de la patr'in'o. La patr'o sid'is en la brak'seĝ'o apud tabl'et'o, sur kiu star'is cindr'uj'o. Li mal'lert'e ten'is cigar'o'n inter si'a'j fingr'o'j. Tiam kaj tiam li met'is ĝi'n al la buŝ'o kaj suĉ'is, sed ven'is tre mal'mult'e da fum'o. Unu'e li ne rimark'is tio'n, ĉar li est'is tre ebri'a. Post'e li plur'foj'e prov'is ĝi'n brul'ig'i, sed ne sukces'is. Tiam li subit'e komenc'is blasfem'i, ĵet'is la cigar'o'n en la cindr'uj'o'n kaj brul'ig'is nov'a'n. Tiu cigar'o don'is mult'a'n fum'o'n, kaj la fum'o iom vek'is li'n el li'a inert'a stat'o.

Li turn'is la okul'o'j'n al si'a famili'o, kaj li'a vizaĝ'o esprim'is rikan'a'n mal'ŝat'o'n. Dum minut'o'j kuŝ'is mal'agrabl'a rid'et'o sur la lip'o'j. Arn'e kaŝ'e rigard'is li'n, kaj la aspekt'o de la patr'o vek'is ĉe li tiom da abomen'o, ke li vol'is for'kur'i, sed li ne kuraĝ'is. Plor'em'o sufok'e kun'prem'is li'a'n gorĝ'o'n, sed li kun'mord'is la dent'o'j'n kaj silent'is, ĉar li tim'is la patr'o'n.

Fin'e la patr'o komenc'is si'n mov'i, kaj el li'a gorĝ'o ven'is rikan'a, mal'agrabl'a rid'o.

— Kial vi sid'as tiel silent'a'j kaj mal'gaj'a'j? li demand'is. Vi ne parol'as al mi, kaj vi ne rigard'as mi'n! Sed mi kompren'as, mi kompren'as! Vi kred'as, ke mi est'as ebri'a, kaj vi mal'ŝat'as mi'n. Tial vi ne parol'as. Ver'e bel'a'j krist'nask'a'j manier'o'j! Li subit'e el'kri'is terur'a'n blasfem'o'n kaj ŝancel'iĝ'e ek'star'is.

— Dir'u i'o'n, respond'u al mi, ĉar ali'e la diabl'o vi'n pren'os! Li aspekt'is terur'e koler'a, kaj Arn'e ne'vol'e ek'kri'is. La frat'in'et'o jam dorm'is, kaj tial ne rimark'is la afer'o'n. Je la ek'kri'o li turn'is si'n al Arn'e. Dum kelk'a'j moment'o'j li silent'is, kaj ŝajn'is, ke li prov'as memor'ig'i al si'i i'o'n. Post'e li'a mal'agrabl'a rid'o re'e ek'son'is.

— Aha, vi diabl'id'o, ĉu vi kred'as, ke mi ne sci'as, kiu vi est'as?

Kaj vi vol'is don'i krist'nask'o'donac'o'n al mi! Hahaha! Vi vol'is hav'i donac'o'n de mi, vi diabl'id'o! Dum la tut'a jar'o vi ricev'as vest'o'j'n kaj manĝ'aĵ'o'n kaj ĉio'n, kvankam ne est'as mi'a dev'o don'i tio'n al fremd'a'j id'o'j. Ir'u al vi'a propr'a patr'o kaj pet'u pri krist'nask'a'j donac'o'j, sed ne ven'u al mi! La patr'in'o ek'star'is kaj met'is si'a'n man'o'n sur li'a'n brak'o'n.

— Karlo, Karlo, ne parol'u tiel! ŝi dir'is kun trem'ant'a kaj ard'e pet'ant'a voĉ'o. Li for'sku'is ŝi'n per fort'a brak'mov'o kaj far'iĝ'is ankoraŭ pli koler'a.

— Ĉu mi ne rajt'as parol'i kaj dir'i la ver'o'n en mi'a propr'a dom'o! Diabl'a'j idiot'o'j vi est'as!

Li re'e turn'is si'n al Arn'e.

— Ĉu vi vol'as hav'i krist'nask'o'donac'o'j'n, ĉu vi vol'as? Nur dir'u! Li'a vizaĝ'o ek'flam'is de koler'eg'o, kaj li etend'is si'a'j'n brak'o'j'n por kapt'i la knab'o'n.

En la last'a moment'o Arn'e kun rapid'a mov'o klin'is si'n kaj for'kur'is sub la brak'o de la patr'o, kiu pro la ebri'o mov'is si'n mal'lert'e. Pel'at'a de tim'o kaj abomen'o, li kur'is tra la kuir'ej'o, mal'ferm'is la pord'o'n kaj salt'is ekster'e'n.

Li rigard'is nek mal'antaŭ'e'n nek flank'e'n kaj ne atent'is pri la direkt'o. Reg'is li'n ne'klar'a kaj terur'a sent'o, kiu est'is pli fort'a kaj pli mal'agrabl'a ol nur'a tim'o pro vang'o'frap'o'j kaj verg'ad'o. Li kur'is kiel ebl'e plej rapid'e, ne'konsci'a pri cel'o kaj senc'o.

Subit'e li ek'halt'is. Antaŭ li lev'is si'n la alt'a lat'bar'il'o de la industri'ej'o kaj bar'is li'a'n voj'o'n en tiu direkt'o. Nur nun li rigard'is mal'antaŭ si'n. Kiam li vid'is, ke neni'u li'n sekv'as, li iom trankvil'iĝ'is. Li re'ir'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n kaj halt'is sub la alt'a'j pice'o'j.

Li'a'j okul'o'j est'is plen'a'j de larm'o'j, kaj kiam li okaz'e lev'is la rigard'o'n al la bril'ant'a plen'lun'o, li ek'vid'is i'o'n bel'a'n. Vid'at'a tra la larm'o'j la lum'o montr'is si'n kiel amas'o da bel'bril'a'j kaj mult'kolor'a'j radi'o'j, kiu'j trem'is kaj danc'is en mir'ind'a lum'lud'o.

Li prov'is rigard'i fiks'e kaj halt'ig'i la trem'ad'o'n de la radi'o'j, por ke li pov'u pli long'e rigard'i ili'a'j'n bel'a'j'n kolor'o'j'n. Moment'e li sukces'is, sed tuj la larm'o'j en li'a'j okul'o'j ek'trem'is kaj la radi'o'j re'komenc'is si'a'n lud'o'n.

Li for'viŝ'is la larm'o'j'n kaj rigard'is ĉirkaŭ'e'n. Sur la ter'o kuŝ'is ne'tuŝ'it'a tavol'et'o da nov'a neĝ'o. La neĝ'o'kristal'o'j bril'is kiel radi'ant'a'j stel'et'o'j. La salik'a'j arbust'o'j kaj la graci'a'j branĉ'o'j de la betul'o'j est'is kovr'it'a'j per bril'a'j har'et'o'j de prujn'o. Nigr'a kaj kviet'a flu'is la river'o sud'e de la sabl'ej'o, kaj la lun'lum'o kuŝ'is sur ĝi kiel or'a voj'et'o.

Li tut'e forges'is ĉio'n, kio ĵus okaz'is. Est'is tiel silent'e, tiel mir'ind'e bel'e. Kun re'ten'it'a spir'o li rigard'is kaj rigard'is. Est'is kvazaŭ io ne'vid'ebl'a kapt'us li'n per feliĉ'ig'a, kor'trem'ig'a ĉirkaŭ'pren'o kaj port'us li'n alt'e'n kaj mal'proksim'e'n, kiel la bird'o'j flug'as ... Baldaŭ li tamen ek'sent'is la mal'varm'o'n, kaj kiam li ek'vid'is la patr'in'o'n antaŭ la hejm'a pord'o, li re'ir'is al ŝi. Li ek'memor'is pri la patr'o, pri li'a'j strang'a'j vort'o'j kaj li'a tim'ig'a kondut'o. Sed tiu'j'n pens'o'j'n tuj for'ig'is la anim'plen'ig'a tra'viv'aĵ'o apud la sabl'ej'o. Cert'e tiel sent'is la paŝt'ist'o'j sur la herb'ej'o'j apud Betleĥemo, kiam en la nokt'o aper'is la anĝel'o'j de Di'o.

— Kie'n vi kur'is? la patr'in'o demand'is plor'voĉ'e kaj kompat'e. Vi tuj dev'as en'ven'i, ali'e vi mal'varm'um'os.

— Sed mi ja ne pov'as en'ir'i, pro patr'o.

— Li ek'kuŝ'is sur la sof'o en la ĉambr'o kaj ebl'e jam dorm'as. Kiam mi vek'os li'n por en'lit'iĝ'o, li ne memor'os plu pri la afer'o. Li ja est'as ebri'a. Mi ferm'is la pord'o'n inter la kuir'ej'o kaj la ĉambr'o, kaj vi ne bezon'as tim'i.

Ili en'ir'is, kaj la patr'in'o tuj komenc'is aranĝ'i la lit'o'n por Arn'e.

Ŝi konstern'iĝ'is, kiam ŝi rigard'is li'a'n vizaĝ'o'n. Est'is spur'o'j de larm'o'j en la okul'o'j kaj sur la vang'o'j, sed sam'temp'e ĝi hav'is esprim'o'n de seren'a kaj profund'a feliĉ'o. Li'a'j okul'o'j fort'e bril'is, kaj la buŝ'o est'is du'on'e mal'ferm'it'a, kvazaŭ li vid'us i'o'n rav'e bel'a'n.

— Kio okaz'is al vi? ŝi demand'is mir'e kaj mal'trankvil'e.

— Est'is tiel bel'e, li dir'is. Neniam mi vid'is i'o'n tiel bel'a'n. Ŝi ne bon'e kompren'is, kio'n li vol'as dir'i per tio, kaj ŝi far'iĝ'is ankoraŭ pli mal'trankvil'a.

— Ebl'e vi est'as mal'san'a, vi mal'varm'um'is, kiam vi est'is ekster'e?

— Ne, ne, mi tut'e ne est'as mal'san'a.

Re'e li ek'memor'is pri la vort'o'j de la patr'o.

— Patr'in'o, patr'o dir'is, ke mi ir'u al mi'a propr'a patr'o. Ĉu li do ne est'as mi'a patr'o? Ŝi rigard'is li'n mal'gaj'e kaj dir'is flustr'e:

— Ni nun ne parol'u plu. Patr'o pov'us vek'iĝ'i. Ir'u en la lit'o'n. Mi rakont'os al vi post'e.

*

Kiam li vek'iĝ'is en la post'a maten'o, la tag'lum'o jam venk'is la persist'a'n vintr'o'krepusk'o'n. Tra la fenestr'o li vid'is pal'a'n lum'stri'o'n bril'i sur la supr'o de prujn'o'kovr'it'a betul'o mal'proksim'e sur la bord'o de la river'o. La tra'viv'aĵ'o'j de la pas'int'a vesper'o re'vek'iĝ'is en li'a intern'o.

Est'is trankvil'e kaj agrabl'e nun. La fajr'o murmur'is hejm'ec'e en la forn'o, kaj la son'o de kuir'ant'a pot'o son'is kvazaŭ amik'a babil'et'o. Patr'o jam est'is en si'a labor'o, Et'a dorm'is, kaj patr'in'o sid'is apud la fenestr'o kaj leg'is gazet'o'n.

Kiam li pens'is pri la pas'int'a vesper'o kaj ĝi'a'j mal'agrabl'aĵ'o'j, vek'iĝ'is en li dezir'o ir'i al Ajn'a kaj lud'i kun ŝi. Ajn'a ĉiam est'is afabl'a kaj bon'a. Cert'e est'us agrabl'e est'i kun ŝi.

En la post'a moment'o li ek'memor'is, ke patr'in'o dev'as klar'ig'i al li la strang'a'n afer'o'n rilat'e li'a'n patr'o'n.

— Patr'in'o, ven'u al mi! Ŝi ir'is al li'a lit'o, kaj li pet'is ŝi'n ek'sid'i sur la lit'rand'o.

— Vi promes'is parol'i al mi pri mi'a patr'o. Nun far'u tio'n. Ŝi prov'is evit'i rekt'a'j'n respond'o'j'n, sed li insist'e ripet'is si'a'n demand'o'n. Fin'e ŝi klar'ig'is al li, ke ŝi antaŭ la edz'in'iĝ'o kun li'a nun'a patr'o kon'is ali'a'n vir'o'n, kaj tiu nun loĝ'as en ali'a, mal'proksim'a lok'o. Ili ne far'iĝ'is ge'edz'o'j, kaj jam antaŭ la nask'iĝ'o de Arn'e tiu vir'o for'vetur'is de la hejm'lok'o.

— Ĉu li est'is bon'a hom'o? Arn'e medit'e demand'is.

— Jes, li est'is bon'a ... sed ne tut'e. Li ja tamen for'vetur'is kaj las'is ni'n sol'a'j.

— Ĉu vi kred'as, ke est'us pli bon'e, se ni est'us kun li anstataŭ kun mi'a nun'a patr'o? Ŝi'a'j lip'o'j moment'e trem'et'is.

— Mi ne sci'as ... Ebl'e est'us pli bon'e, ebl'e est'us sam'e. La inter'parol'et'o fin'iĝ'is. Post'e Arn'e re'e memor'is pri Ajn'a.

— Patr'in'o, mi vol'as ir'i al Ajn'a kaj Greta hodiaŭ kaj lud'i kun ili.

— Est'as krist'nask'o'tag'o hodiaŭ. Tiam oni ordinar'e ne far'as vizit'o'j'n por ne ĝen'i dum la fest'o.

Kiam li insist'e pet'is, ŝi tamen fin'e permes'is. Li tuj salt'is el la lit'o kaj komenc'is si'n vest'i.

Sur la strat'o li renkont'is Johanon, kiu tren'is post si si'a'n sled'et'o'n. Li ir'is al dekliv'a strat'o por vetur'i tie, kaj li demand'is, ĉu Arn'e vol'as kun'ir'i. Arn'e dir'is, ke li ir'as al Ajn'a kaj Greta.

— Ĉu vi'a patr'o est'is mal'bon'a al vi hieraŭ? Johano post'e demand'is. Patr'in'o rakont'is. Vi'a'j najbar'o'j aŭd'is tra la mur'o, kiel li furioz'is kaj dir'is al vi, ke vi ir'u al vi'a propr'a patr'o.

Arn'e sent'is pik'et'o'n de hont'o.

— Li ja est'is ebri'a, li dir'is.

— Ĉu li ne est'as vi'a ver'a patr'o? — Ne, li ne est'as. Patr'in'o rakont'is al mi nur hodiaŭ. — Vi pov'as ĝoj'i, ke li ne est'as vi'a ver'a patr'o.

Arn'e hav'is la sent'o'n, ke la kamarad'o'j ebl'e mok'os li'n, se ili ek'sci'os pri tiu afer'o, kaj tial li pet'is Johanon ne parol'i pri ĝi al iu.

— Est'u trankvil'a. Mi ne est'as klaĉ'ul'o.

Kaj post'e li al'don'is:

— Ĉu vi don'is krist'nask'o'donac'o'j'n al Et'a kaj vi'a'j ge'patr'o'j?

— Ne, patr'o pren'is ĉiu'n mon'o'n en mi'a ŝpar'uj'o, kaj tial neni'o'n mi pov'is aĉet'i. Sed li dir'is, ke li re'don'os la mon'o'n post'e. Ĉu vi don'is kart'o'n al vi'a patr'in'o.

— Jes.

— Kio'n ŝi dir'is?

— Ŝi ĝoj'is kaj dank'is, sed i'o'n ali'a'n ŝi ne dir'is.

*

Post tiu temp'o Arn'e pli mult'e lud'is kun Ajn'a kaj ŝi'a frat'in'o ol kun la kamarad'o'j. Li'a'j kamarad'o'j en la post'tag'mez'o'j renkont'iĝ'is por lud'i sur la kort'o'j aŭ ali'lok'e. Kiam ili ek'sci'is, ke Arn'e lud'as kun Ajn'a kaj Greta, ili mok'is li'n. En la lern'ej'o ili rikan'e rid'is al li kaj dir'is, ke li est'as fianĉ'o de Ajn'a. Por incit'i li'n ili ankaŭ dir'is fantazi'a'j'n kaj mal'bel'a'j'n afer'o'j'n pri li kaj Ajn'a. Est'is mal'agrabl'e al li, kiam li est'is kun ili, sed ceter'e li ne atent'is pri ili'a babil'o.

Kun Johano li tamen oft'e kun'est'is, kaj kelk'foj'e tiu est'is kun li ĉe la knab'in'o'j.

Ajn'a tre ŝat'is desegn'i kaj hav'is farb'o'kret'o'j'n kaj akv'o'farb'o'j'n. Ankaŭ Arn'e baldaŭ interes'iĝ'is pri tiu'j afer'o'j, kaj oft'e ili pas'ig'is la tut'a'j'n vesper'o'j'n apud mal'grand'a tabl'o, kiu est'is kovr'it'a per paper'o'j, krajon'o'j, farb'o'kret'o'j kaj ali'a'j neces'aĵ'o'j. Arn'e montr'is grand'a'n talent'o'n por tiu'j okup'o'j, kaj li'a interes'o tiom kresk'is, ke li plej oft'e ne vol'is part'o'pren'i ali'a'j'n lud'o'j'n.

Iam en la printemp'o Ajn'a dir'is al li, ke li kun'ven'u al la dimanĉ'a lern'ej'o. Li konsent'is far'i tio'n, sed vol'is kun'ven'ig'i ankaŭ Johanon.

La propon'o ne plaĉ'is al Johano. Li est'is far'int'a al si fiŝ'verg'o'n, kaj pas'ig'is la vesper'o'j'n kaj tut'a'j'n dimanĉ'o'j'n ĉe la river'o. Kelk'foj'e li est'is tut'e sol'a, kelk'foj'e en okaz'a akompan'o de kelk'a'j ali'a'j silent'a'j aŭ si'n'gard'e flustr'ant'a'j kamarad'o'j, kiu'j medit'e kaj en trankvil'a atend'o rigard'is la flos'et'o'j'n de si'a'j faden'o'j.

— Mi dir'as al vi, ke est'as mult'e pli agrabl'e ĉe la river'o. Est'us pli bon'e, ke vi ir'us kun mi ol en la dimanĉ'a'n lern'ej'o'n. Ceter'e mi ne ŝat'as ir'i tie'n. Se mi ir'as al lern'ej'o ses tag'o'j'n en la semajn'o, mi vol'as est'i liber'a almenaŭ dimanĉ'e.

Tiu rezon'ad'o ŝajn'is al Arn'e tut'e prav'a kaj iom mal'grand'ig'is li'a'n interes'o'n por la afer'o. Li tamen kun'ir'is, ĉar li ne vol'is romp'i si'a'n promes'o'n al Ajn'a. Li est'is ankaŭ sci'vol'a pri la viv'o en tiu lern'ej'o.

Est'is bril'a maten'o en maj'o. Ili ir'is laŭ si'a propr'a long'a strat'o, kie infan'o'j lud'is sur la kort'o'j kaj dimanĉ'vest'it'a'j labor'ist'o'j sid'is babil'ant'e sur la benk'o'j antaŭ la pord'o'j. El la mal'ferm'it'a'j fenestr'o'j ven'is odor'o de prepar'at'a manĝ'aĵ'o. Sam'e est'is ĉe apud'a'j kaj transvers'a'j strat'o'j. Sur la flor'bed'o'j bril'is kelk'lok'e la ruĝ'a'j kap'o'j de tulip'o'j, kelk'lok'e ali'a'j bulb'a'j flor'o'j kun blu'a aŭ blank'a kolor'o'j. Re'viv'iĝ'is kaj komenc'is verd'iĝ'i arbust'o'j kaj ali'a'j kresk'aĵ'o'j, kiu'j dorm'is dum la vintr'o, kaj la delikat'a ver do de la betul'o'j alt'e super la kap'o'j ŝveb'is kiel graci'a'j vual'o'j sub la blu'eg'a ĉiel'o. Paser'o'j salt'et'is kiel strat'bub'o'j en la polv'o, motacil'o'j kun trem'ant'a'j vost'o'j bel'paŝ'et'is kiel jun'a'j fraŭl'in'o'j, kaj fring'o'j kaj sturn'o'j far'is koncert'o'n inter la nov'nask'it'a'j foli'o'j de la betul'o'j.

Post la fin'o de la long'a strat'o ili ven'is al arb'ar'o de mal'dens'e star'ant'a'j betul'o'j kun alt'a'j kaj kret'o'blank'a'j trunk'o'j. Ankaŭ ili port'is la delikat'a'n teks'aĵ'o'n de fru'a printemp'o, kaj la kant'ad'o de la bird'o'j kaskad'e plen'ig'is la aer'o'n per vibr'ant'a'j ton'o'j.

Sur la ter'o etend'is si'n tra la tut'a arb'ar'o tapiŝ'o de blank'a'j anemon'o'j, mil'o'j kaj mil'o'j da flor'et'o'j, kiu'j tra'breĉ'is la tavol'o'n de griz'brun'a'j, mort'int'a'j herb'o'j kaj lev'is si'a'j'n verd'a'j'n foli'o'j'n kaj neĝ'o'blank'a'j'n kap'o'j'n al la sun'o.

Kiam Arn'e ek'vid'is la flor'o'j'n, li mal'rapid'ig'is si'a'j'n paŝ'o'j'n, kaj baldaŭ halt'is.

— Mi vol'as rest'i tie ĉi kaj rigard'i la flor'o'j'n, li dir'is. Ni pov'os ir'i al la dimanĉ'a lern'ej'o ali'a'n foj'o'n.

Sed Ajn'a dir'is, ke li dev'as kun'ir'i. Kun'e kun ali'a'j infan'o'j, kiu'j nun ven'is, ili plu'ir'is sur la voj'o. Baldaŭ ili ven'is al ruĝ'a, lign'a dom'o kun mult'a'j kaj alt'a'j fenestr'o'j. Ĝi iom simil'is al lern'ej'o.

— Tio est'as preĝ'ej'o de unu part'o de la religi'ul'o'j, dir'is Ajn'a, kaj tie est'as pli agrabl'e ol en la ver'a preĝ'ej'o.

Antaŭ la ferm'it'a pord'o atend'is mult'a'j infan'o'j, la knab'o'j en hel'a'j, somer'a'j bluz'o'j kaj la knab'in'o'j en mal'dik'a'j, freŝ'kolor'a'j rob'et'o'j. Ĉiu'j hav'is mal'grand'a'j'n tekst'libr'o'j'n en la man'o'j.

Ven'is du vir'o'j. Unu est'is ne'alt'a kaj hav'is mal'long'a'n ruĝ'et'a'n barb'o'n, la ali'a est'is alt'a kaj li'a barb'o long'a kaj nigr'a. Ili salut'is afabl'e kaj mal'ferm'is la pord'o'n.

Ili ven'is en grand'a'n salon'o'n kun mult'a'j benk'o'j ambaŭ'flank'e de mez'a tra'ir'ej'o. En angul'o star'is alt'a fer'a forn'o. Flank'e de mal'grand'a pupitr'o en la fon'o trov'iĝ'is orgen'o. Alt'e sur la fon'a mur'o est'is grand'a, nigr'a tabul'o kun blank'a'j liter'o'j: Jesuo bon'ven'ig'as vi'n.

Post kant'o kaj preĝ'o la lecion'o komenc'iĝ'is. Ĝi plaĉ'is al Arn'e. La vir'o kun la ruĝ'et'a barb'o instru'is. Li parol'is simpl'e kaj tut'e natur'e kiel ali'a'j hom'o'j, ne tiel dign'e kaj ted'e kiel la instru'ist'in'o. Kiam la instru'ist'in'o parol'is pri la bibli'a'j figur'o'j, oni pov'is bon'e kompren'i kaj imag'i ĉio'n, sed est'is kvazaŭ rakont'o pri fremd'a mond'o. Kiam tiu vir'o parol'is, oni ricev'is la impres'o'n, ke Jesuo kaj la anĝel'o'j kaj Moseo kaj Davido kaj ĉiu'j ali'a'j bibli'a'j person'o'j est'as li'a'j intim'a'j kon'at'o'j, kiu'j'n li renkont'as preskaŭ ĉiu'tag'e.

Plej mult'a'j infan'o'j est'is pli atent'em'a'j ol en la ordinar'a lern'ej'o. Kiam la instru'ist'o i'o'n demand'is, ĉiu tuj lev'is si'a'n man'o'n. Nur kelk'a'j iom pli aĝ'a'j knab'o'j est'is foj'e okup'it'a'j de si'a'j privat'a'j afer'o'j mal'antaŭ la dors'o'j de ali'a'j, sed ili ne far'is bru'o'n.

Post la lecion'o ili re'e kant'is. Post'e la ali'a instru'ist'o far'is rakont'o'n, kaj antaŭ la fin'o la infan'o'j ricev'is gazet'o'j'n kun rakont'o'j kaj bild'o'j.

El'ir'int'e la infan'o'j komenc'is rigard'i si'a'j'n gazet'o'j'n kaj inter'babil'is. Dum'e la instru'ist'o'j preter'pas'is ili'n kaj baldaŭ mal'aper'is.

Arn'e ir'is kun'e kun Ajn'a, tre mal'rapid'e, ĉar li vol'is bon'e rigard'i la flor'o'j'n, por ke li pov'u far'i bild'o'n hejm'e ĉe Ajn'a.

Subit'e kelk'a'j knab'o'j el la mez'a'j kaj alt'a'j klas'o'j de la lern'ej'o ven'is inter li'n kaj Ajn'a'n kaj far'is rond'o'n ĉirkaŭ li.

Arn'e kon'is ili'n el la lern'ej'o. El ili unu est'is fil'o de la ruĝ'barb'a instru'ist'o, du est'is fil'o'j de la nigr'o'barb'a. Ankaŭ kelk'a'j ali'a'j ĉe'est'is.

Tiu'j knab'o'j ordinar'e est'is sufiĉ'e ĝentil'manier'a'j. Ili ne tim'ig'is aŭ bat'is kaj neniam blasfem'is. Sed ili tre mult'e parol'is pri la intim'a'j korp'o'part'o'j de vir'o'j kaj vir'in'o'j kaj pri ali'a'j tia'j afer'o'j.

— Ĉu Ajn'a ver'e est'as vi'a fianĉ'in'o? demand'is Petro, la pli aĝ'a el la du fil'o'j de la nigr'o'barb'a instru'ist'o.

Arn'e silent'is kaj vol'is for'ir'i, sed ili bar'is li'a'n voj'o'n.

— Tio'n vi ja pov'as dir'i al ni! al'don'is Paŭlo, li'a frat'o. Pro tio vi ja ne bezon'as hont'i.

Arn'e silent'is.

— Oni dir'as, ke vi kuŝ'is kun ŝi inter la arbust'o'j apud la sabl'ej'o, daŭr'ig'is Petro. Rakont'u al ni, ĉu tio est'as ver'o! Ajn'a star'is tuj apud'e kaj aŭd'is ĉio'n. Ŝi ek'koler'is, la vang'o'j flam'is ruĝ'e, kaj est'is larm'o'j en ŝi'a'j okul'o'j.

— Las'u li'n! ŝi dir'is ordon'e. Vi est'as stult'a'j, est'as mal'ĝentil'a'j. Kio'n dir'us vi'a patr'o, se mi rakont'us al li, ke vi parol'as tiel? Ili nur rid'is al ŝi.

— Ĉu ne est'as ver'e? ili demand'is.

Post'e ili re'e turn'is si'n al Arn'e.

— Ĉu vi iam dir'is la vort'o'n — ? Petro demand'is, dir'ant'e vulgar'a'n nom'o'n de vir'in'a seks'organ'o.

La knab'o'j parol'is tut'e afabl'e kaj sen ia ajn minac'o en la voĉ'o. Arn'e fart'is tre mal'bon'e. Li hav'is dezir'o'n bat'i ili'n, sed li est'is tro mal'fort'a kompar'e al ili. Li vol'is plor'i kaj kri'i por help'o por liber'iĝ'i de ili, sed sam'temp'e li hont'is uz'i tia'j'n rimed'o'j'n. Tial li persist'e silent'is kaj rigard'is al la ter'o.

— Vi est'as strang'ul'o, dir'is Paŭlo. Dir'u almenaŭ tiu'n vort'o'n, kaj post'e vi pov'os ir'i.

Ajn'a prov'is silent'ig'i ili'n, sed est'is van'e. Ili sam'e insist'e kaj sam'e afabl'a'ton'e ripet'is si'a'j'n demand'o'j'n kaj instig'o'j'n.

Fin'e Arn'e ne el'ten'is plu. Li'a'j lip'o'j komenc'is trem'i, kaj larm'o'j aper'is en la okul'o'j. Tiam Harry, la fil'o de la ruĝ'barb'a instru'ist'o, fin'is la afer'o'n.

— Ne plor'u! Ni ja ne vol'as far'i mal'bon'o'n al vi. Knab'o'j, las'u li'n! Li ja ne vol'as.

Ili las'is li'n for'ir'i, sed sam'temp'e Petro dir'is:

— Ĉu ver'e vi hont'as dir'i tiu'n vort'o'n! Tamen vi jam est'as grand'a knab'o kaj vizit'as la lern'ej'o'n. Strang'ul'o vi est'as.

Ajn'a kaj Arn'e rapid'e for'kur'is de la knab'o'j. Pri la bel'a'j flor'o'j ili ne pens'is plu. Nur kiam ili ven'is al si'a propr'a strat'o, ili mal'rapid'ig'is la paŝ'o'j'n. Dum la tut'a kur'o Arn'e ne rigard'is Ajn'a'n. Kvankam li ne far'is i'o'n hont'ind'a'n, li hont'is. Li hont'is pro tio, ke la knab'o'j parol'is tia'manier'e. Li hont'is pro tio, ke tiu'j pli aĝ'a'j kaj pli fort'a'j kamarad'o'j prov'is dev'ig'i li'n.

— Ajn'a! li dir'is mal'laŭt'e, kiam ili ating'is si'a'n strat'o'n kaj halt'is post la kur'o.

— Jes?

— Ĉu vi mal'ŝat'as mi'n?

— Kio'n vi dir'as? Kial mi mal'ŝat'u vi'n? Vi ag'is kiel brav'a knab'o. Vi'n mi dev'as pli mult'e ŝat'i.

Tio iom konsol'is li'n, kvankam Ajn'a ne kompren'is li'a'n sent'o'n kaj li mem ne pov'is ĝi'n esprim'i.

— Ĉu vi do vol'as est'i mi'a amik'in'o ankaŭ post'e? li murmur'is kaj hezit'e ŝi'n ek'rigard'is.

— Sed kompren'ebl'e. Kial vi demand'as tiel? Ni hav'u ni'a'n rond'o'n, kaj ni ne hav'u i'o'n komun'a'n kun tiu'j knab'o'j.

— Mi ne vol'as ir'i plu al la dimanĉ'a lern'ej'o.

— Ni tamen pov'os ir'i. Ni pov'os evit'i ili'n kaj ir'i kun'e kun la instru'ist'o'j. Kaj ebl'e ili ne atak'os vi'n plu.

*

Est'is en la mez'o de aŭgust'o, la last'a semajn'o de la somer'a liber'temp'o. Iu'n maten'o'n Arn'e fru'e ir'is al la sabl'ej'o. Tie Johano kaj li konstru'is tend'o'n sub la pice'o'j. Ili far'is ĝi'n el stang'et'o'j kaj mal'nov'a'j sak'o'j.

Arn'e for'ŝov'is la pord'o'sak'o'n kaj ek'sid'is tie. Antaŭ si'n li met'is mal'nov'a'n margarin'a'n kest'o'n, kiu'n ili uz'is kiel seĝ'o'n aŭ tabl'o'n aŭ por ali'a'j bezon'o'j. El sub la bluz'o li pren'is lern'ej'a'n kalkul'kajer'o'n kaj met'is ĝi'n sur la kest'o'n. Post'e li pren'is krajon'o'n kaj gum'o'n el la poŝ'o.

Tiel li oft'e el'ir'is por est'i tut'e sol'a, kiam li desegn'is. Neni'u sci'is pri tio, eĉ ne Ajn'a aŭ Johano. Foj'e li far'is fantazi'a'j'n bild'o'j'n, foj'e li prov'is desegn'i i'o'n en la ĉirkaŭ'aĵ'o. Tiu'j'n bild'o'j'n li zorg'e kaŝ'is kaj nek Ajn'a nek Johano vid'is ili'n.

Kiam li sid'is tie ĉe si'a labor'et'o ven'is Ajn'a. Ŝi aspekt'is tiel strang'e, ke li forges'is kaŝ'i la desegn'o'libr'o'n. Ŝi plor'singult'is, la vizaĝ'o hav'is sulk'o'j'n kaj est'is tut'e ruĝ'a de plor'o, la har'o'j ne est'is komb'it'a'j.

Ŝi neni'o'n dir'is, sed ŝi ir'is en la tend'o'n. Tie ŝi ek'sid'is sur la ter'o, kaŝ'is la vizaĝ'o'n per la man'o'j kaj plor'is ankoraŭ pli fort'e.

— Ajn'a, kio okaz'is, kial vi plor'as tiel? li demand'is mal'trankvil'e kaj kompat'e.

Ŝi nur plor'is. Ŝajn'is, ke ŝi ne aŭd'as li'n aŭ tut'e ne atent'as pri li.

Li plur'foj'e kaj pet'e ripet'is la demand'o'n, sed est'is van'e. Tiam li prov'is delikat'e for'mov'i ŝi'a'j'n man'o'j'n de la vizaĝ'o.

— Vi est'as bon'a, sed las'u mi'n, ŝi tiam dir'is. Mi ne pov'as parol'i pri tio.

Ŝi re'e kaŝ'is la vizaĝ'o'n per la man'o'j kaj sid'is, kvazaŭ ŝi est'us tut'e sol'a en si'a ĉagren'o.

Arn'e ne sci'is kio'n far'i. Li kompat'is ŝi'n sed ne pov'is si'n konsol'i. Est'is mal'agrabl'e. Pri desegn'ad'o li ne pens'is plu, kaj li ankaŭ ne vol'is for'ir'i de ŝi. Tial li rest'is, rigard'ant'e ŝi'n kaj atend'ant'e la fin'o'n de la plor'o.

Dum li sid'is tiel, ek'kapt'is li'n strang'a sent'o. La figur'o est'is tiel kor'tuŝ'a, kaj sam'temp'e ŝi'a pozici'o est'is tiel bel'a kaj facil'a por desegn'o. Cert'e far'iĝ'us bel'a desegn'o el tio — la man'o'j prem'it'a'j al la vizaĝ'o, la simpl'a ruĝ'a rob'et'o, la sen'ord'a'j har'o'j, la klin'it'a'j dors'o kaj nuk'o.

La imag'o pri tiu desegn'o tiel kapt'is li'a'n interes'o'n, ke li preskaŭ forges'is si'a'n ĉagren'o'n. Imag'e li jam fiks'is la lini'o'j'n sur paper'o'n. Nur kiam li ne'vol'e etend'is si'a'n man'o'n al la krajon'o, li ek'konsci'is pri tiu sent'o kaj ek'hont'is.

Re'e li prov'is for'ig'i ŝi'a'j'n man'o'j'n de la vizaĝ'o.

— Ajn'a, mi ja est'as vi'a amik'o. Ĉu mi ne est'as?

— Jes.

— Kaj vi ĉiam est'is tie bon'a al mi ... kiam mi ek'sci'is, ke mi ne hav'as patr'o'n, kiam patr'o est'is mal'bon'a al mi, kaj kiam est'is mal'agrabl'e hejm'e. Kial vi nun ne vol'as dir'i al mi, kial vi tiel plor'as? Ŝi iom rekt'ig'is si'n, viŝ'is la okul'o'j'n kaj la vizaĝ'o'n per naz'tuk'o kaj post'e rigard'is li'n kun sen'esper'e mal'gaj'a mien'o.

— Vi est'as mi'a amik'o, kaj vi parol'is al mi pri ĉio. Sed ĉu vi promes'as, ke vi al neni'u dir'os tio'n, ankaŭ ne al Johano?

— Jes, mi ne dir'os.

Ŝi rakont'is, mal'rapid'e kaj balbut'e:

— Mi vek'iĝ'is en la nokt'o, aŭ ebl'e est'is tre fru'e en la maten'o. Mi est'as sol'a en mi'a lit'o, Greta est'as for kun avi'nj'o. Ili vizit'as onkl'o'n, vi ja sci'as. Tial patr'in'o kaj mi est'as sol'a'j hejm'e. La rul'kurten'o est'is mal'lev'it'a, kaj tial est'is iom mal'hel'e en la ĉambr'o. Tamen mi tuj ek'vid'is, ke vir'o sid'as sur la lit'rand'o ĉe patr'in'o, kaj li est'is klin'iĝ'int'a super ŝi. Mi rigid'iĝ'is pro tim'o, ĉar mi kred'is, ke est'as murd'ist'o. Mi vol'is ek'kri'i, por ke li ne mort'ig'u patr'in'o'n, sed tut'e sam'temp'e patr'in'o flustr'is al li: “Vi dev'as est'i tut'e silent'a, por ke la knab'in'o ne vek'iĝ'u! Kaj nun vi dev'as tuj for'ir'i, antaŭ ol hom'o'j vid'os vi'n.” Post'e li ek'star'is kaj patr'in'o el'lit'iĝ'is. Patr'in'o kis'is li'n kaj mal'ferm'is al li la pord'o'n kaj li el'ir'is. Post'e ŝi re'e ek'kuŝ'is.

Mi kuŝ'is tut'e sen'mov'a. Mi ne kuraĝ'is mi'n mov'i, kaj mi dev'is kun'mord'i la dent'o'j'n por ne ek'plor'i. Antaŭ ol kuŝ'iĝ'i patr'in'o ven'is al mi'a lit'o kaj rigard'is mi'n. Tiam mi ferm'is la okul'o'j'n kaj ŝajn'ig'is, ke mi dorm'as. Ŝi cert'e kred'is tio'n, ĉar ŝi tuj for'ir'is. Kaj ebl'e ŝi ne vid'is bon'e pro la mal'hel'et'o.

Nur kiam mi aŭd'is, ke patr'in'o ek'dorm'as, mi kuraĝ'is plor'i. Mi volv'is la kovr'il'o'n tut'e ĉirkaŭ mi'n kaj silent'e plor'is, ĝis mi ek'dorm'is. Kiam mi vek'iĝ'is, patr'in'o jam est'is for'ir'int'a al si'a labor'o. Est'is strang'a, mal'agrabl'a rakont'o. Ĝis nun Arn'e tre ŝat'is la patr'in'o'n de Ajn'a. Tiu hejm'o ŝajn'is al li pli feliĉ'a ol ali'a'j, kiu'j'n li kon'is.

— Sed vi'a patr'in'o ja ĉiam est'is tiel bon'a. Ŝi instru'is al vi preĝ'o'j'n kaj kant'o'j'n kaj ĉio'n bon'a'n.

— Patr'in'o ĉiam est'is bon'a al ni. Sed ŝi tamen ne est'is kiel avi'nj'o. Patr'in'o ĉiam pens'as pri tio, ke ni hav'u bel'a'j'n vest'o'j'n, kaj pri ali'a'j tia'j afer'o'j, kaj ŝi ĉiam est'as tre afabl'a. Sed avi'nj'o parol'as kun ni pri ĉiu'j afer'o'j, kaj est'as ŝi, kiu instru'as ni'n.

Medit'e ŝi daŭr'ig'is:

— Avi'nj'o hav'is mult'a'j'n ĉagren'o'j'n. Ŝi rakont'is al ni pri av'o. Mi est'is nask'it'a, kiam li mort'is, sed mi ne memor'as li'n. Tiam est'is tre mal'facil'e, ĉar oni vol'is send'i avi'nj'o'n kaj mi'n al la mal'riĉ'ul'ej'o. Sed av'in'o ne vol'is. Ŝi dir'is, ke ŝi vol'as viv'ten'i si'n per propr'a labor'o. Ŝi komenc'is trik'i kaj kudr'i por ali'a'j hom'o'j, kiel ŝi ankoraŭ far'as, kaj ankaŭ patr'in'o komenc'is labor'i. Tiam oni permes'is al ni rest'i. Kaj post'e nask'iĝ'is Greta. Mi memor'as, kiam ŝi kuŝ'is en lul'il'o.

— Kiu est'is la vir'o, kiu est'is ĉe vi'a patr'in'o? Arn'e demand'is. — Mi ne sci'as, mi ne kon'as li'n.

— Ĉu ebl'e est'is vi'a ... vi'a patr'o? Ven'is esprim'o de grand'a mal'ŝat'o en la vizaĝ'o'n de Ajn'a, kaj ŝi re'e fort'e ek'plor'is.

— Ne, ne! ŝi dir'is sovaĝ'e. Mi ne vol'as hav'i patr'o'n. Antaŭ'e mi fantazi'is pri patr'o, sed nun mi ne vol'as hav'i patr'o'n. Est'us plej bon'e, se est'us nur avi'nj'o kaj ni. Nun mi ne pov'as parol'i kun patr'in'o kiel antaŭ'e. Se avi'nj'o kaj Greta nur ven'us hejm'e'n! Re'e ŝi sid'is kiel antaŭ'e, plor'is kaj ne parol'is plu. Arn'e kares'et'is ŝi'a'j'n man'o'j'n, kiel ŝi iam kares'is la man'o'j'n de Johano.

— Ni tamen est'u ge'amik'o'j. Ajn'a! Ni est'u bon'a'j unu al la ali'a, kaj ni hav'u ni'a'n propr'a'n rond'o'n. Avi'nj'o ja est'as bon'a, ankaŭ Greta kaj Johano.

Subit'e li ek'memor'is si'a'n desegn'o'kajer'o'n. Li pren'is ĝi'n kaj etend'is ĝi'n al ŝi.

— Ĉu vi vol'as hav'i tiu'j'n desegn'o'j'n? li demand'is preskaŭ pet'e. Neni'u vid'is ili'n antaŭ'e.

*

En vendred'a vesper'o kelk'a'j'n semajn'o'j'n post'e la patr'in'o de Ajn'a dir'is al ŝi en sekret'plen'a kaj gaj'a ton'o:

— Morgaŭ ni hav'os vizit'o'n.

— Kiu ven'os? Ajn'a mir'e demand'is.

— Ven'os sinjor'o! Ajn'a ek'hav'is mal'gaj'ig'a'n antaŭ'sent'o'n kaj neni'o'n dir'is. La patr'in'o rigard'is ŝi'n per petol'a'j rigard'o'j kaj dir'is:

— Ĉu vi ne est'as sci'vol'a? Ĉu vi ne vol'as sci'i, kiu est'as tiu sinjor'o? — Kiu li do est'as? Ajn'a mal'laŭt'e demand'is, kaj ŝi'a vizaĝ'o est'is plor'em'e mal'gaj'a.

— Est'as vi'a patr'o! La lip'o'j de Ajn'a ek'trem'et'is.

— Vi dir'as neni'o'n, kaj vi aspekt'as, kvazaŭ tem'us pri grand'a mal'feliĉ'o! Vi dev'as ĝoj'i, ke li re'ven'is. Nun ni ĉiam viv'os kun'e kun li. Ĉu vi ne ĝoj'as pro tio? — Kial li ne ven'is al ni pli fru'e, kiam mi ankoraŭ est'is mal'grand'a? — Ĉar li vetur'is al Amerik'o por akir'i por si kaj ni mult'a'n mon'o'n. Nur nun li re'ven'is.

Ajn'a moment'e forges'is si'a'n mal'gaj'a'n sent'o'n.

— Ĉu est'as ver'e? Kial vi ne parol'is pri tio pli fru'e? Kaj ĉu li nun est'as riĉ'a? — Li ne est'as riĉ'a, li ne akir'is mult'e da mon'o. Iom'et'e li tamen ŝpar'is, kaj nun li hav'as bon'a'n labor'o'n kiel ĉarpent'ist'o tie ĉi en Torent'o. La nov'aĵ'o jam ŝajn'is al Ajn'a pli bon'promes'a, sed subit'e ali'a pens'o ĵet'is ombr'o'n en ŝi'a'n anim'o'n.

— Sed Greta ... ĉu li est'as patr'o ankaŭ de Greta?

La patr'in'o ek'rid'is.

— Sed kompren'ebl'e! Kiel stult'e vi demand'as. Vi ja est'as frat'in'o'j, kaj kompren'ebl'e frat'in'o'j hav'as la sam'a'n patr'o'n.

— Ne est'as tiel ĉiam. Arn'e kaj Et'a est'as ge'frat'o'j, tamen ili ne hav'as la sam'a'n patr'o'n. La patr'o de Arn'e loĝ'as ali'lok'e, kaj li eĉ ne kon'as li'n.

— Jes, est'as ver'e, sed tio est'as ali'a afer'o. Vi ambaŭ hav'as la sam'a'n patr'o'n.

En la post'a maten'o, kiam la patr'in'o jam ir'is al si'a labor'o, Ajn'a demand'is la av'in'o'n pri tiu'j nov'a'j konstern'a'j afer'o'j.

— Ĉu vi kon'as ni'a'n patr'o'n?

— Jes, li oft'e est'is tie ĉi antaŭ vi'a nask'iĝ'o kaj ankaŭ post'e, sed tiam vi est'is tre mal'grand'a. Tial vi ne pov'as memor'i li'n. Antaŭ la nask'iĝ'o de Greta li vetur'is al Amerik'o.

— Ĉu li est'as bon'a hom'o?

— Nu, li ŝajn'as est'i, kiel hom'o'j ordinar'e est'as. Sed tre afabl'a li ĉiam est'is.

— Kaj ĉu vi ŝat'as, ke li nun re'ven'is kaj ĉiam viv'os kun'e kun ni? Ĉu vi kred'as, ke tio est'as bon'a? Moment'e la trik'il'o'j halt'is inter la fingr'o'j de la av'in'o. Ŝi rigard'is Ajn'a'n per esplor'et'a rigard'o. Ŝi ne tuj respond'is, kaj Ajn'a demand'e fiks'is si'a'j'n okul'o'j'n al ŝi.

— Ĉu vi ne ŝat'as ricev'i patr'o'n?

— Mi ne sci'as, est'as strang'e.

— Pov'as est'i. Ni esper'u, ke ĉio est'os bon'a.

— Sed vi dev'os rest'i ĉe ni, avi'nj'o!

— Jes, esper'ebl'e mi rest'os.

— Kial vi ne parol'is pri patr'o antaŭ'e, nek vi nek patr'in'o?

— Nu, ni ne vol'is vi'n mal'gaj'ig'i. Ni kred'is, ke li ne re'ven'os, kaj tiam est'us pli bon'e ne parol'i pri la afer'o. Tial mi dir'is nur, ke vi ne est'u mal'gaj'a pro tio, ke vi est'as sen'patr'a, ĉar vi tamen hav'as bon'a'n patr'o'n en la ĉiel'o.

Kiam Ajn'a post'tag'mez'e re'ven'is el la lern'ej'o, la av'in'o est'is zorg'e pur'ig'int'a la ĉambr'o'n. Sur la du tabl'o'j kuŝ'is freŝ'a'j tuk'o'j kaj freŝ'a'j kurten'o'j pend'is antaŭ la fenestr'o'j. Ĉio est'is en preskaŭ pedant'a ord'o. Nun ŝi bak'is. Krom la ordinar'a kaf'o'pan'o ŝi far'is ankaŭ divers'a'j'n kuk'o'j'n kaj tort'o'n.

Pur'ig'ad'o kaj bak'ad'o okaz'is ĉiu'sabat'e. Tamen tio nun far'is special'a'n impres'o'n al Ajn'a. Est'is kvazaŭ ĉio okaz'us nur por solen'i la al'ven'o'n de ŝi'a patr'o.

Ŝi kun'pren'is Gretan kaj ir'is al la sabl'ej'o. Tie star'is ankoraŭ la sak'tend'o, kaj en ĝi trov'iĝ'is kelk'a'j simpl'a'j lud'il'o'j. — Jam ven'is la aŭtun'o. La betul'o'j flav'iĝ'is, kaj mal'proksim'e sur la orient'a'j alt'aĵ'o'j sorp'arb'o'j bril'is per sang'o'ruĝ'a kolor'o inter la flav'o de la betul'o'j kaj la mal'hel'a verd'o de pin'o'j kaj pice'o'j.

Ili est'is tie la tut'a'n post'tag'mez'o'n. Kiel en pas'int'a'j tag'o'j, ili lud'is per skatol'et'o'j kaj sabl'o. Ili far'is kuk'o'j'n kaj divers'a'j'n manĝ'aĵ'o'j'n, met'is flor'o'j'n en romp'it'a'j'n glas'o'j'n kaj bel'aranĝ'is la porcelan'a'j'n pec'et'o'j'n, kiu'j serv'is kiel ornam'aĵ'o.

Greta est'is tut'e okup'it'a de la lud'o, sed Ajn'a pens'is pri la renkont'o kun la patr'o.

— Je la sep'a patr'o ven'os al ni, ŝi fin'e dir'is. Ĉu vi ŝat'as tio'n? Greta moment'e las'is la lud'il'o'j'n kaj en'pens'e direkt'is si'a'j'n grand'a'j'n, blu'a'j'n okul'o'j'n al Ajn'a.

— Ĉu vi?

— Mi ne sci'as. Ni ja ne kon'as li'n.

— Patr'in'o dir'is, ke li est'as tre afabl'a, kaj ke li don'os al ni bel'a'j'n vest'o'j'n kaj bel'a'j'n lud'il'o'j'n. Ĉu vi kred'as, ke li far'os tio'n?

— Pov'as est'i. Mi ne sci'as.

Greta re'e komenc'is lud'i. Ajn'a rigard'is ŝi'n sen part'o'pren'i la lud'o'n. Subit'e ŝi ek'sent'is, ke Greta ankoraŭ ne pov'as percept'i tiu'j'n afer'o'j'n sam'e kiel ŝi. Ŝi ne kompren'as, ke est'as strang'e, ke patr'o ven'as al si'a'j infan'o'j kaj ili'a patr'in'o nur post tiom da temp'o. Kaj ŝi ne sci'as pri la nokt'a vizit'o de la fremd'ul'o.

Ŝi'n kapt'is prem'a sent'o de sol'ec'o. Ven'is la vesper'o. La knab'in'o'j sur'hav'is si'a'j'n plej bel'a'j'n rob'et'o'j'n, kaj ili'a'j har'o'j est'is zorg'e aranĝ'it'a'j de la patr'in'o. Trem'et'ig'a atend'o plen'ig'is Ajn'a'n, kaj ambaŭ sid'is kvazaŭ parad'e sur la sof'o, rigard'is fabel'o'libr'o'n kaj inter'flustr'et'is.

La patr'in'o port'is bel'a'n rob'o'n, kiu'n ŝi nur hodiaŭ al'port'is de la kudr'ist'in'o. Ŝi ĉirkaŭ'paŝ'et'is en la ĉambr'o, ord'ig'is la kaf'o'tabl'o'n, aranĝ'is kaj re'aranĝ'is divers'a'j'n objekt'et'o'j'n sur la komod'o kaj ali'lok'e. Dum'e ŝi kant'et'is preskaŭ sen'inter'romp'e. Ŝi'a vizaĝ'o radi'is de ĝoj'o, kaj ruĝ'a'j roz'o'j flor'is sur ŝi'a'j vang'o'j. Nur avi'nj'o ŝajn'is est'i en si'a ordinar'a humor'o. Ŝi sid'is tut'e trankvil'e kaj leg'is gazet'o'n sur si'a ordinar'a lok'o apud angul'a tabl'et'o. Lav'int'e la vaz'o'j'n post la vesper'manĝ'o ŝi kiel ordinar'e tuj pren'is si'a'n trik'labor'o'n, sed tiam la patr'in'o dir'is, ke nun ŝi ne dev'as labor'i.

La mur'horloĝ'o bat'is la sep'a'n hor'o'n. Ajn'a sid'is kiel tim'em'a bird'o sur si'a lok'o, kaj re'e kaj re'e ŝi'a'j rigard'o'j ŝtel'kur'is al la pord'o.

Post kelk'a'j minut'o'j son'is frap'et'o. La pord'o mal'ferm'iĝ'is. Aper'is alt'kresk'a, fortik'a vir'o en elegant'a kostum'o. La bel'a, firm'lini'a vizaĝ'o est'is san'o'freŝ'a kaj gaj'a. Li'a unu'a rigard'o direkt'is si'n al la knab'in'o'j. Ajn'a vid'is rekt'e en li'a'j'n okul'o'j'n. Ili est'is bril'e brun'a'j kaj hav'is esprim'o'n, kiu kvazaŭ al'tir'is ŝi'n al li, sed sam'temp'e ne tut'e plaĉ'is al ŝi.

Li salut'is rid'et'ant'e kaj montr'is sen'difekt'a'j'n vic'o'j'n da fort'a'j, flav'e'blank'a'j dent'o'j. La patr'in'o tuj al'kur'is kaj pren'is li'a'n man'o'n, kiu'n ŝi long'e prem'is inter ambaŭ si'a'j. For'met'int'e si'a'n ĉapel'o'n kaj kest'a'n gramofon'o'n, kiu'n li kun'port'is, li ir'is salut'i la av'in'o'n. Li tiam turn'is la dors'o'n al la knab'in'o'j, kaj kiam Ajn'a vid'is la fortik'a'j'n ŝultr'o'j'n, ŝi tuj re'kon'is ili'n. Est'is la sam'a'j, kiu'j'n ŝi vid'is en tiu nokt'o antaŭ kelk'a'j semajn'o'j.

Post'e li turn'is si'n al la knab'in'o'j. Li rid'is gaj'e kaj afabl'e, kaj subit'e li etend'is si'a'j'n brak'o'j'n, pren'is Ajn'a'n per unu kaj Gretan per la ali'a kaj lev'is ili'n preskaŭ al la plafon'o.

— Hej, knab'in'et'o'j! li dir'is. Kio'n vi dir'as pri tio, ke ne'kon'at'a sinjor'o ven'as al vi kaj prezent'as si'n kiel vi'a patr'o? Li re'sid'ig'is ili'n sur la sof'o'n kaj pren'is lok'o'n apud ili.

— Kaj vi, Ajn'a, jam est'as grand'a fraŭl'in'et'o. Mi esper'as, ke vi almenaŭ ne tim'as mi'n. Kvankam vi ne vid'is mi'n antaŭ'e, vi ja sci'as, kiu mi est'as. Mi ne est'as danĝer'a person'o.

Greta rigard'is li'n esplor'et'e, kaj hezit'a rid'et'o ek'lud'is ĉirkaŭ ŝi'a'j du'on'ferm'it'a'j lip'o'j. Ajn'a est'is re'ten'iĝ'em'a. La pal'et'a vizaĝ'o est'is tut'e sen'mov'a, kaj la viol'a'j okul'o'j rigard'is li'n per fuĝ'em'a sed penetr'em'a rigard'o.

— Nu, nu, li dir'is, cert'e ni est'os bon'a'j amik'o'j, kiam ni jam kutim'iĝ'is unu al la ali'a. Sed jen, mi preskaŭ forges'is tio'n, jen est'as io, kio ebl'e plaĉ'as al vi.

Li pren'is el la poŝ'o kaj prezent'is al ili paper'sak'et'o'n kun ĉokolad'a'j bombon'o'j de la plej bon'a spec'o. Tia'j'n ili antaŭ'e vid'is nur en la suker'aĵ'ej'o'j.

Dank'em'a'j rigard'o'j kaj graci'et'a'j genu'fleks'o'j rekompenc'is li'n pro la donac'o. Li frap'et'e kares'is ili'a'j'n kap'o'j'n kaj post'e turn'is si'a'n atent'o'n al la patr'in'o kaj la av'in'o.

— Jen mi do est'as tie ĉi post long'a for'est'o! Mi ĝoj'as, ke mi est'as hejm'e, kaj ke pov'as far'iĝ'i ord'o en la viv'o.

La patr'in'o dum'e en'verŝ'is kaf'o'n, kaj ĉiu'j ek'sid'is ĉirkaŭ la tabl'o. La knab'in'o'j silent'is, kaŝ'rigard'et'is la patr'o'n kaj aŭskult'is al la inter'parol'o.

Kiam la patr'in'o re'plen'ig'is la tas'o'j'n, la patr'o subit'e dir'is: — Mi kun'pren'is botel'et'o'n da likvor'o. Mi ne sci'as, ĉu vi ŝat'as tio'n, dir'u do sen'ĝen'e. Se vi ŝat'as, bon'e, ceter'e est'as ja nur sinjor'in'a trink'aĵ'o. Se vi ne ŝat'as, ankaŭ bon'e. Tiam ni las'os ĝi'n.

— Nu, kompren'ebl'e! la patr'in'o dir'is kaj pren'is kelk'a'j'n glas'et'o'j'n el la ŝrank'o.

El intern'a poŝ'o de la jak'o li aper'ig'is plat'a'n botel'o'n kun bel'e ruĝ'a en'hav'o. Li plen'ig'is la glas'et'o'j'n.

— Sed est'as nur tri glas'o'j? Ankaŭ la knab'in'o'j dev'as part'o'pren'i!

— Sed ne! kontraŭ'is la av'in'o. Est'as tamen alkohol'o. Ili ne dev'as trink'i.

— Stult'aĵ'o, avi'nj'o! Ne est'as alkohol'o, eĉ ne alkohol'et'o, est'as por sinjor'in'o'j kaj knab'in'et'o'j. Kaj ĉu ne est'as grand'a moment'o? Ni dev'as ĝi'n fest'i kun'e, la knab'in'et'o'j ne rajt'as fuŝ'i. Anna, don'u glas'o'j'n! Li parol'is gaj'e, bon'humor'e, kun venk'a persvad'o. La last'a'j'n vort'o'j'n li direkt'is al la patr'in'o, kiu sen kontraŭ'dir'o'j al'port'is ankoraŭ du glas'o'j'n.

— Ne grav'as, patr'in'o, ŝi dir'is, est'as ja neni'o danĝer'a. Tim'o'prem'a sent'o kapt'is Ajn'a'n, kiam ŝi ek'kompren'is, ke la patr'o vol'as, ke ŝi trink'u de la ruĝ'a fluid'aĵ'o. Kiam la patr'o etend'is la man'o'n por verŝ'i likvor'o'n en la du nov'a'j'n glas'o'j'n, ŝi tuŝ'is li'a'n man'o'n kaj dir'is du'on'laŭt'e, kun ruĝ'iĝ'ant'a kaj konfuz'it'a vizaĝ'o:

— Mi ne vol'as hav'i ... Li turn'is si'n kaj demand'e ŝi'n rigard'is, sen ŝanĝ'i si'a'n gaj'a'n mien'o'n.

— Ne vol'as hav'i? Sed kial? Tio gust'as bon'e!

— Sed mi ne vol'as hav'i ... Est'as tamen alkohol'o.

La vizaĝ'o tut'e ruĝ'iĝ'is kaj ŝi'a voĉ'o son'is pet'plen'e.

Li ek'rid'is bru'e, tamen bon'vol'e.

— Alkohol'o! Preskaŭ neniom. Ne pov'us ebri'ig'i muŝ'et'o'n. Vid'u, tio ĉi ne est'as brand'o aŭ konjak'o sed likvor'o, dolĉ'a kaj mild'a trink'aĵ'o, kia'n trink'as la sinjor'in'o'j.

— Sed mi ne vol'as, mi ne vol'as.

— Ĉu vi aparten'as al iu abstinenc'a societ'o kaj far'is promes'o'n?

— Ne, sed ...

— Nu, vi do ne far'as i'o'n mal'honest'a'n. Kaj vi far'os neni'o'n mal'bon'a'n, nek al ali'a'j nek al vi mem. Li plen'ig'is la glas'o'j'n du'on'e.

— Se ŝi ne vol'as, ne dev'ig'u ŝi'n, la av'in'o dir'is.

— Kompren'ebl'e ne. Mi tut'e ne vol'as dev'ig'i. Sed vi kompren'as — li turn'is si'n al Ajn'a — ke mi tre ĝoj'as pro la re'kun'iĝ'o kun vi kaj vi'a patr'in'o, kaj tial mi ŝat'us, se vi almenaŭ tost'us kun mi. Oni far'as tiel je gaj'a'j okaz'o'j, vi kompren'as.

Li pren'is si'a'n glas'o'n, kaj la vir'in'o'j pren'is la si'a'j'n. Greta vigl'e kapt'is la si'a'n kaj tuj komenc'is gust'um'et'i. Hezit'e, kvazaŭ du'on'konsci'e, Ajn'a etend'is la man'o'n kaj pren'is la glas'o'n.

— Por komun'a feliĉ'o! li dir'is rid'et'ant'e kaj gust'um'et'is la en'hav'o'n de si'a glas'o. Ankaŭ la ali'a'j met'is la glas'o'j'n al la lip'o'j. Sed subit'e Ajn'a per decid'a mov'o re'met'is la glas'o'n sur la plet'o'n, for'ir'is de si'a lok'o kaj ek'sid'is apud la angul'a tabl'o de la av'in'o. La vizaĝ'o'n ŝi for'turn'is.

Far'iĝ'is moment'a silent'o. La du vir'in'o'j en iom'a konfuz'o rigard'is unu la ali'a'n kaj la vir'o'n. Tiu tamen ne perd'is si'a'n trankvil'o'n. Rid'et'ant'e kiel antaŭ'e li post'ir'is Ajn'a'n, kares'is ŝi'a'n kap'o'n kaj dir'is:

— Nun'u, Ajn'et'o, ne pens'u mal'bon'e pri mi! Ne ĉagren'iĝ'u! Mi tut'e ne vol'as dev'ig'i vi'n trink'i, mi ne vol'as far'i al vi mal'agrabl'aĵ'o'n. Ni est'u amik'o'j kaj forges'u tio'n. Re'ven'u al vi'a'j kaf'o kaj la kuk'o'j.

Ajn'a sent'is iom krud'a'n grand'a'n man'o'n mov'i si'n sur la kap'o, kaj kvazaŭ io mal'agrabl'a el'flu'is de la man'o kaj vek'is en ŝi sent'o'n de mal'ŝat'o. Ŝi hav'is fort'a'n em'o'n for'puŝ'i la man'o'n kaj tut'e kaŝ'i si'a'n vizaĝ'o'n. Tamen ŝi ne far'is tio'n. Ne'long'e ŝi rest'is tut'e sen'mov'a. Post'e ŝi mal'rapid'e turn'is si'n kaj re'ir'is al la tabl'o.

— Nu nu, do est'as re'e bon'e, li dir'is kaj kap'klin'et'is kontent'e. Ni re'e est'as amik'o'j, ĉu ne? Ajn'a lev'is la okul'o'j'n. Ŝi rigard'is rekt'e en li'a'n vizaĝ'o'n, kaj pal'a rid'et'o aper'is sur ŝi'a'j lip'o'j.

— Jes ... Nun Greta miks'is si'n en la afer'o'n.

— Kial vi est'as tiel stult'a kaj ne trink'as? Gust'as tre bon'e. Vi est'as strang'a.

— Ŝi ja ne vol'as, dir'is la patr'o afabl'e al Greta. Do ni ne dev'ig'u ŝi'n.

Post'e li demand'is, ĉu li rajt'as fum'i, kaj brul'ig'is cigared'o'n.

Far'int'e tio'n li funkci'ig'is la gramofon'o'n. Ek'son'is modern'a danc'muzik'o, kaj iu miaŭ'ant'a voĉ'o kant'is i'o'n en fremd'a lingv'o.

— Vi ne hav'as radi'o'n? li dir'is. Tio'n ni nepr'e tuj hav'ig'u. Li sur'met'is nov'a'n disk'o'n kaj daŭr'ig'is:

— Jes, tio'n mi preskaŭ forges'is dir'i. Mi parol'is kun la ĉef'o hodiaŭ. Post tri semajn'o'j far'iĝ'os liber'a loĝ'ej'o nro 46, vi ja sci'as. Mi rigard'is ĝi'n, nu, ĝi est'as ja proksim'um'e kiel ĉiu'j ali'a'j apartament'o'j. Est'as du flor'bed'o'j kaj ter'pec'o por legom'o'j tie. Tio est'as bon'a. Iom pli oni pov'os al'don'i, est'as ja ne'okup'it'a ter'o tie.

La patr'in'o tre interes'iĝ'is, Greta sci'vol'e demand'is kaj babil'et'is, kaj eĉ av'in'o montr'is interes'o'n por tio.

Ajn'a silent'is. Ŝi rigard'is de unu al ali'a, rid'et'is kaj pen'is montr'i gaj'a'n aspekt'o'n. Ĉio ŝajn'is al ŝi fremd'a kaj strang'a. Ven'as tiu sinjor'o kaj nepr'e vol'as, ke ŝi trink'u likvor'o'n. Est'as strang'e, eĉ avi'nj'o trink'as. Li plen'ig'as la ĉambr'o'n per fum'o, kiu mal'agrabl'e tikl'as ŝi'a'j'n naz'o'n kaj gorĝ'o'n. Dum li pri'zorg'as la gramofon'o'n, fum'as kaj babil'as, li la tut'a'n temp'o'n ten'as la brak'o'n ĉirkaŭ la tali'o de la patr'in'o, tikl'as ŝi'n kaj hav'as manier'o'j'n, kiu'j mal'agrabl'e impres'as.

Ŝi'a'j pens'o'j ĉirkaŭ'vag'is, sed ili ne trov'is fiks'a'n punkt'o'n kaj re'e re'turn'is si'n al la strang'a real'ec'o.

— Do ĉio est'as en ord'o, la patr'o dir'is. Lund'e ni ir'os al la pastr'o por sci'ig'i, ke ni dezir'as ge'edz'iĝ'i. Post kvar semajn'o'j ni ge'edz'iĝ'os kaj ek'loĝ'os en 46.

Dum'e li du'on'e rigard'is Ajn'a'n, kiu kaŝ'rigard'is li'n per demand'a mien'o.

— Nu, kio'n vi vol'as dir'i, Ajn'et'o. Ĉu vi ankoraŭ mal'ĝoj'as? Vi est'as tiel silent'a.

— Ŝi est'as silent'em'a, sen'kulp'ig'is la patr'in'o.

— Mi nur vol'is demand'i, sin'j ... ĉu, ĉu Arn'e rajt'os ven'i al ni, kiam ni ven'os al la nov'a loĝ'ej'o.

— Kiu est'as Arn'e? Ĉu vi jam hav'as fianĉ'o'n?

Li lev'is si'a'n fingr'o'n minac'e.

Kontraŭ'vol'e ŝi ek'rid'et'is.

— Arn'e est'as ni'a kamarad'o. Li lud'as kun ni, kaj li pov'as desegn'i tiel bon'e.

— Nu, kompren'ebl'e li pov'as vizit'i vi'n kiom ajn! Kial ne? Ĉu vi opini'as, ke mi est'as tiel terur'a person'o?

— Ne ... mi nur vol'is demand'i ...

*

Est'is dimanĉ'a maten'o en la fin'o de maj'o. Johano sid'is sur la sof'o kaj far'is farun'past'o'n en kaf'o'tas'o. Est'is por la fiŝ'ad'o. Kiam li vol'is kapt'i plot'o'j'n kaj alburn'o'j'n, li met'is past'a'n bul'et'o'n sur la hok'o'n.

La patr'in'o star'is apud la forn'o kaj lav'is la vaz'ar'o'n post la maten'manĝ'o. Erik'o sid'is ĉe la tabl'o. La supr'a part'o de la korp'o est'is tut'e nud'a, antaŭ li star'is spegul'o, kaj kun cert'a dign'o li mov'is raz'il'o'n sur si'a'j vang'o'j.

Elsa, la frat'in'o, ankoraŭ rest'is en la lit'o de la ali'a ĉambr'o. Tra la mal'ferm'it'a pord'o ŝi ek'vid'is, kiam Ejnar, la frat'o inter ŝi kaj Johano, pren'is bros'o'n kaj cir'o'n por cir'i si'a'j'n ŝu'o'j'n.

— Ejnar, ŝi vok'is per iom flat'a voĉ'o, ven'u kaj pren'u ankaŭ mi'a'j'n ŝu'o'j'n por pur'ig'o.

— Vi pov'as mem pur'ig'i vi'a'j'n ŝu'o'j'n anstataŭ kuŝ'i ĝis tag'mez'o, respond'is Ejnar akr'e kaj el'ir'is sur la peron'o'n.

— Jes, el'lit'iĝ'u! al'don'is la patr'in'o. Ni jam manĝ'is, sed vi ankoraŭ kuŝ'as. Est'as hont'ind'e.

— Sed mi est'is tiel dorm'em'a. Johano, vi pov'as bros'i mi'a'j'n ŝu'o'j'n!

— Se vi est'us hejm'e en la nokt'o'j, vi ne est'us dorm'em'a, la patr'in'o dir'is.

— Ĉu vi jam re'e komenc'as? Ali'a'j knab'in'o'j ir'as al danc'ej'o kaj kin'o mult'e pli ol mi. Ili hav'as mult'e pli bel'a'j'n vest'o'j'n, pli bon'a'j'n ŝu'o'j'n, ricev'as mult'e pli da mon'o ol mi. Sed mi, mi hav'as rajt'o'n pri neni'o.

— Ferm'u la buŝ'o'n! ordon'is Erik'o. Vi ricev'as pli ol sufiĉ'e. Kaj kio'n vi far'as por merit'i tio'n? Vi ja eĉ ne vol'as pur'ig'i vi'a'j'n propr'a'j'n ŝu'o'j'n.

— Sed silent'u! Ebl'e est'as mi'a kulp'o, ke mi est'as knab'in'o kaj ne pov'as ir'i al la uzin'o por labor'i? Kiam vi ir'as al la popol'a park'o kaj danc'as la tut'a'n nokt'o'n, est'as tut'e laŭ'ord'e. Sed mi eĉ ne rajt'as en'ir'i por rigard'i. Vi pov'as el'spez'i mon'o'n por regal'i knab'in'o'j'n, vi rajt'as drink'i kun la kamarad'o'j, rajt'as for'lud'i vi'a'n mon'o'n, ĉio'n vi rajt'as. Sed mi? Mi est'as nur knab'in'o.

— Ferm'u la buŝ'o'n! Erik'o ankoraŭ'foj'e ordon'is.

— Sed ĉes'u do, pet'is la patr'in'o per plend'a voĉ'o. Ĉiam est'as la sam'a afer'o, tag'o'n post tag'o, semajn'o'n post semajn'o. Mi far'iĝ'os frenez'a.

— Kaj tio'n dir'as vi? — Erik'o dir'is kaj rigard'is ŝi'n mal'ŝat'e. — Oni rajt'as demand'i, kiu plej mult'e kverel'is kaj furioz'is en tiu ĉi famili'o. Sed se mi'a ĉe'est'o est'as mal'agrabl'a al vi, mi pov'os ekzist'i sen vi.

Ejnar en'ven'is, met'is la bros'o'n kaj la cir'o'n sur la sof'o'n. — Mi met'as la bros'o'n tie ĉi, li kri'is al la frat'in'o. Vi ja tuj bezon'os ĝi'n.

Post'e li for'ir'is. La past'o nun est'is bon'e kned'it'a, kaj Johano met'is ĝi'n en paper'o'n.

Elsa el'ir'is el la lit'o kaj komenc'is sur'met'i la sub'vest'o'j'n. La tut'a'n temp'o'n ŝi observ'is Johanon. Kiam li ek'star'is por for'ir'i, ŝi re'e pet'is.

— Johano, vi est'as la plej afabl'a el ĉiu'j. Pren'u mi'a'j'n ŝu'o'j'n kaj pur'ig'u ili'n. Vi ja bezon'os nur du minut'o'j'n.

Johano ir'is ĝis la sojl'o inter la kuir'ej'o kaj la ali'a ĉambr'o. Tie li rest'is iom'et'e, rigard'ant'e ŝi'n. Li dir'is neni'o'n, kaj la vizaĝ'o est'is tut'e trankvil'a. Ŝi ne pov'is dir'i, ĉu li est'as koler'a, aŭ ĉu li nur vol'as petol'e ŝi'n incit'i. Est'is kvazaŭ li vol'us esplor'i ŝi'n per si'a rigard'o. En la last'a temp'o li oft'e far'is tiel, kiam oni kverel'is kaj tro ordon'is. Tiam li aspekt'is du'on'e stult'a kaj du'on'e mok'ant'a, sed li neniam dir'is i'o'n, kaj neni'u sci'is, kio'n li intenc'is per tio.

Baldaŭ li'a mut'a observ'o koler'ig'is ŝi'n.

— Vi est'as idiot'o, vi kiel la ali'a'j. For'ir'u! Li turn'is si'n, pren'is de la hok'o apud la pord'o si'a'n ban'pantalon'o'n kaj el'ir'is.

Pren'int'e si'a'n fiŝ'verg'o'n li ek'ir'is en la direkt'o al la river'o. Kiam li preter'ir'is numer'o'n 46 li ek'vid'is Ajn'a'n. Ŝi sid'is sur la herb'o apud la voj'et'o al la river'o, iom'et'e for de la dom'o. Ŝi hav'is libr'o'n apud si, sed ŝi ne leg'is. Ŝi sid'is sen'atent'a, kvazaŭ ŝi fantazi'us pri io.

— Hej! li salut'is en ili'a ordinar'a manier'o. Ŝi lev'et'is la kap'o'n kaj respond'is al la salut'o, sed ŝajn'is iom mal'gaj'a.

Kiam ŝi ek'vid'is li'a'n ban'pantalon'o'n, ŝi al'don'is:

— Ĉu la akv'o jam est'as varm'a?

— Jes, mi ban'is mi'n jam plur'foj'e.

Ŝi silent'is iom'et'e. Post'e ŝi demand'is.

— Ĉu vi permes'as al mi kun'ir'i, kiam vi fiŝ'as?

— Kompren'ebl'e, se vi ne kri'os kaj babil'os tro mult'e. Sed tio'n vi ja ne far'as. Ĉu vi do ne ir'is al la dimanĉ'a lern'ej'o?

— Ne, mi ne ŝat'as. Atend'u dum mi kur'os pren'i mi'a'n ban'vest'o'n. Ebl'e mi pov'os mi'n ban'i.

— Mi hav'as ankoraŭ unu fiŝ'verg'o'n hejm'e. Mi re'kur'os kaj pren'os ĝi'n por vi.

Kiam ili post kelk'a'j moment'o'j re'e renkont'iĝ'is, ŝi dir'is:

— Ebl'e Arn'e kun'ven'us, se ni dir'us al li?

— Li dir'is hieraŭ, ke li dev'os ir'i i'e'n por si'a patr'o. Sed li ebl'e ven'os iom post'e.

Est'is bril'a veter'o. La aer'o est'is plen'a de odor'o'j de foli'o'j kaj flor'o'j, kaj la sabl'o est'is mol'a kaj varm'et'a sub la nud'a'j pied'o'j. Ili ir'is tut'e silent'a'j. Sed la silent'o ne ĝen'is ili'n. Io komun'a, sent'it'a sed ne'dir'it'a, proksim'ig'is ili'n unu al la ali'a, kaj la nur'a kun'est'o est'is agrabl'a al ili.

Baldaŭ ili star'is sur la bord'o, rigard'ant'e la flos'et'o'j'n de la faden'o'j, kiu'j mal'rapid'e mov'is si'n sur la glat'a, nigr'a akv'o.

Johano hav'is ver'a'n interes'o'n por la afer'o. Li jam est'is sufiĉ'e lert'a, kaj baldaŭ li est'is kapt'int'a sufiĉ'e mult'e da fiŝ'o'j. Ankaŭ Ajn'a kapt'is kelk'a'j'n, sed ŝi ne hav'is spert'o'n pri tiu okup'o, kaj krom'e la fiŝ'ad'o per si mem ne interes'is ŝi'n. Post kelk'a temp'o ŝi for'met'is si'a'n fiŝ'verg'o'n. Ŝi de'pren'is si'a'j'n vest'o'j'n, sur'met'is la ban'vest'o'n kaj ek'kuŝ'is sur la sabl'o.

Ankaŭ Johano sur'pren'is si'a'n ban'pantalon'o'n, sed li daŭr'ig'is si'a'n fiŝ'ad'o'n. Tiam kaj tiam li rigard'is al Ajn'a, kiu kuŝ'is kun la man'o'j sub la nuk'o kaj rigard'is en la blu'a'n, profund'a'n ĉiel'o'n.

— Kial vi ne ŝat'as ir'i al la dimanĉ'a lern'ej'o? Johano dir'is. — Nu ... mi nek ŝat'as nek mal'ŝat'as. Sed mi ne hav'as em'o'n. — Ĉu iu est'is mal'afabl'a al vi? daŭr'ig'is Johano post iom'a silent'o. Ŝi ek'sid'is kaj komenc'is fos'i per la pied'o en la sabl'o. — Ne ... Ĉu vi memor'as, kiam ni lud'is en la sabl'ej'o? Kiam vi kaj Arn'e est'is labor'ist'o'j kaj mi kaj Greta mastr'um'is? Est'is bon'e tiam.

— Est'is bon'e, jes. Kaj ankaŭ est'is mal'bon'e. Tut'e sam'e kiel nun. Patr'in'o kaj la ge'frat'o'j far'as cirk'o'n ĉiu'tag'e. Sed tie ĉi est'as bon'e. Kiam mi far'iĝ'os grand'a ... Ek'rid'o de Ajn'a inter'romp'is li'n.

— Kaj vi dir'is, ke kiam vi far'iĝ'os grand'a, vi for'ir'os de la hejm'o kaj far'iĝ'os labor'ist'o, kaj mi est'os vi'a edz'in'o. Ĉu vi memor'as? Ankaŭ Johano ek'rid'is.

— Mi ŝat'us lud'i tiel, Ajn'a daŭr'ig'is. Sed kio'n ni lud'u? Ĉio est'as mal'gaj'a.

— Kial vi parol'as tiel? Ĉu ne est'as tre agrabl'e tie ĉi?

Ajn'a ne respond'is. Post'e ŝi dir'is:

— Ĉu vi sci'as, ke patr'in'o ricev'is mal'grand'a'n knab'o'n en la last'a nokt'o?

— Ne. — Ĉu vi est'as mal'gaj'a pro tio?

— Ne. Sed tamen est'as mal'gaj'e. Est'is ali'e antaŭ ol patr'o ven'is al ni.

— Ĉu li est'as mal'bon'a al vi?

— Li est'as bon'a. Li ĉiam parol'as afabl'e kaj prov'as amuz'i ni'n en ĉiu'j manier'o'j. Li don'as mon'o'n al ni por ir'i al kin'o kaj por aĉet'i, kio'n ni dezir'as. Est'as bon'e. Sed est'is ali'e antaŭ'e.

Nun Arn'e al'ven'is al ili. Johano met'is la fiŝ'o'j'n en ombr'o'n ĉe salik'a arbust'o, kaj ili ir'is si'n ban'i. Tuj apud'e est'is rond'a, mal'profund'a golf'et'o, kvazaŭ apart'a lag'et'o, kie ili pov'is si'n ban'i sen'danĝer'e.

*

Baldaŭ ven'is la somer'a liber'temp'o. Kiam est'is bon'a veter'o, la infan'o'j pas'ig'is la tut'a'j'n tag'o'j'n ĉe la river'a golf'et'o. La knab'o'j konstru'is sak'tend'o'n, kaj far'is al si vel'boat'o'j'n. El dik'a'j tabul'o'j ili far'is mal'grand'a'n flos'o'n, per kiu ili pov'is vetur'i sur si'a mal'grand'a lag'o. Ankaŭ ali'a'j sam'aĝ'a'j infan'o'j ven'is tie'n, sed la pli grand'a'j ban'is si'n en ali'a lok'o.

En la sam'a part'o de Torent'o, kie loĝ'is la infan'o'j, viv'is ok'dek'jar'a mal'jun'ul'o ĉe si'a'j fil'o kaj bo'fil'in'o. En la vintr'o li plej mult'e rest'is hejm'e, kaj oni li'n mal'oft'e vid'is.

Sed kiam la printemp'a sun'o komenc'is bril'i kaj log'i verd'a'j'n herb'o'j'n el la ter'o, li preskaŭ ĉiu'tag'e promen'et'is inter la dom'o'j, rigard'is la flor'bed'o'j'n kaj inter'parol'is kun la hom'o'j. Post'e li far'is pli long'a'j'n promen'o'j'n. Oft'e li ir'is la voj'et'o'n al la river'o. Tre mal'rapid'e li ir'is, preskaŭ sen lev'i la pied'o'j'n, kaj ĉiam li apog'is si'n sur baston'o.

Jam la unu'a'n foj'o'n, kiam li promen'is tie, li ir'is ĝis la tend'o de la infan'o'j. Li rigard'is ili'n interes'it'e kaj komenc'is iom babil'et'i kun ili.

— Vi est'as feliĉ'a'j, li dir'is. Kiam mi hav'is vi'a'n aĝ'o'n, mi ne rajt'is lud'i kaj far'i neni'o'n. Tiam ankaŭ la infan'o'j dev'is labor'i. Kiam mi est'is dek du jar'a mi unu'a'foj'e komenc'is labor'i ĉe ali'a'j hom'o'j. Tut'e sol'a mi dev'is ir'i du'dek kilo'metr'o'j'n al la bien'o, kie oni dung'is mi'n. Kaj kia salajr'o! Nun'temp'e ĝi ne sufiĉ'us por bombon'o'j kaj kin'o'bilet'o'j al dek'du'jar'a knab'o. Sed la plej mal'bon'a est'is la mal'sat'o. Di'o, kiom mi mal'sat'is kelk'a'foj'e!

— Ĉar tiam la labor'ist'o'j ankoraŭ ne kompren'is, ke ili dev'as batal'i kontraŭ la kapital'ist'o'j, dir'is Ald'a, knab'in'o, kiu antaŭ kelk'a'j tag'o'j al'iĝ'is al la mal'grand'a rond'et'o. La patr'o de Ald'a antaŭ ne'long'e ek'loĝ'is en Torent'o kaj mal'ferm'is mal'grand'a'n gazet- kaj paper'vend'ej'o'n. La famili'o ven'is el mal'proksim'a lok'o. Ald'a est'is sam'aĝ'a kun la knab'o'j, parol'is mult'e kaj est'is pli vigl'a ol la torent'a'j infan'o'j ordinar'e est'is.

— Kio'n vi dir'as? la mal'jun'ul'o mir'e demand'is. Ŝi emfaz'e ripet'is la vort'o'j'n kaj al'don'is: Mi mal'am'as la kapital'ist'o'j'n. Mi est'as social'ist'o.

La mal'jun'ul'o ek'rid'is.

— Social'ist'o vi est'as? Vi?

— Ĉiu honest'a hom'o est'as social'ist'o. Patr'o kaj patr'in'o est'as kaj ankaŭ mi. Social'ist'o'j ne ekzist'is, kiam vi est'is infan'o. Tial vi dev'is labor'i kaj mal'sat'i.

Li rigard'is ŝi'n ankoraŭ pli mir'e, sed ne respond'is al ŝi'a'j asert'o'j. Ver'ŝajn'e li konvink'iĝ'is, ke li est'as tro mal'jun'a por kompren'i tia'n nov'temp'a'n infan'o'n. Li'a'j pens'o'j komenc'is vag'i en la pas'int'ec'o.

— Jes, kiom ni mal'sat'is! En vintr'o'j post mal'bon'a rikolt'o kelk'a'foj'e okaz'is en mi'a hejm'o, ke ni hav'is nur ter'pom'o'j'n por manĝ'i, tut'e neni'o'n ali'a'n. Ni manĝ'is ili'n kun sal'o, kelk'a'foj'e ni tremp'is ili'n en mal'nov'a'n haring'o'pekl'o'n. Manĝ'i sen'permes'e est'is pek'o. Iam mi kaj frat'in'o est'is sol'a'j hejm'e, kaj ni est'is tre mal'sat'a'j. Frat'in'o kuir'is kaĉ'o'n el akv'o kaj sekal'farun'o kaj ni manĝ'is. Iel patr'in'o post'e suspekt'is tio'n kaj demand'is. Ni ja dev'is konfes'i, kaj tiam ŝi kolekt'is fask'o'n da urtik'o'j kaj verg'is ni'a'j'n nud'a'j'n post'aĵ'o'j'n, ĝis la urtik'o'j est'is el'uz'it'a'j. I'o'n tia'n vi eĉ ne pov'as imag'i.

— Ĉu oni do mult'e bat'is la infan'o'j'n, kiam vi est'is knab'o? Johano demand'is.

— Tio'n vi ne pov'as imag'i. Se la infan'o'j de la nun'a temp'o est'us tiel batat'a'j, ili cert'e mort'us. Sed ni kutim'iĝ'is de la plej fru'a aĝ'o, tial ni tra'pas'is.

— Kaj kiam tiu'j infan'o'j far'iĝ'is grand'a'j kaj ricev'is infan'o'j'n, ili far'is kiel si'a'j ge'patr'o'j, Johano dir'is. Ĉu ne?

— Ebl'e. Sed la mor'o'j ŝanĝ'iĝ'is. Nun oni tut'e ne pun'as la infan'o'j'n, kaj la plej mult'a'j est'as kiel ver'a'j satan'id'o'j.

— Est'as brut'ec'e bat'i infan'o'j'n, dir'is Ald'a fort'e kaj ŝi'a'j verd'a'j okul'o'j kvazaŭ fajr'er'is. Per tio oni nur mal'bon'ig'as ili'n. Se infan'o far'as i'o'n mal'bon'a'n, oni dev'as parol'i kun ĝi kaj klar'ig'i, ke est'as mal'bon'e far'i tiel. Tiam ĝi kompren'as la afer'o'n. Se oni bat'as, ĝi komenc'as mal'am'i kaj ankaŭ dezir'as bat'i. Sed en tiu'j temp'o'j, kiam la pastr'o'j tut'e reg'is, oni ne kompren'is tio'n.

La infan'o'j demand'is pri mult'a'j afer'o'j, kaj la mal'jun'ul'o volont'e rakont'is. Post'e li re'ven'is preskaŭ ĉiu'n ag'o'n, kaj ĉiam li pov'is rakont'i i'o'n nov'a'n pri la mal'nov'a'j temp'o'j.

Iu'n tag'o'n Johano demand'is:

— Vi dir'is, ke vi tre mal'sat'is, kiam vi est'is knab'o. Kial vi ne ir'is tie'n ĉi por serĉ'i labor'o'n kaj akir'i mon'o'n? La mal'jun'ul'o gaj'e ek'rid'is.

— Tio'n vi pov'as imag'i! Tiam ekzist'is en Torent'o nur ordinar'a grand'bien'o. Sur la tut'a lok'o, kie est'as la uzin'o, tiam est'is nur arb'o'j kaj arbust'o'j, kaj tie paŝt'is si'n la bov'in'o'j.

— Sed la fer'voj'o kaj la staci'o? Kaj ĉiu'j dom'o'j, la poŝt'ej'o kaj la popol'a dom'o kaj la lern'ej'o?

— Ne ekzist'is. Est'is nur kamp'o'j aŭ arb'ar'o. Supr'e ĉe la river'o est'is mal'grand'a alt'forn'o kaj forĝ'ej'o'j, kie oni far'is ŝtal'o'n kaj fer'o'n el la krud'fer'o. Sed nur mal'mult'a'j hom'o'j labor'is tie. Nun kresk'as alt'a'j arb'o'j tie, sed se vi ir'os al tiu lok'o, vi ankoraŭ pov'os vid'i la fundament'o'j'n.

Li rakont'is pri mal'nov'temp'a'j hom'o'j kaj mor'o'j, pri lup'o'j, sorĉ'ad'o kaj fabel'est'aĵ'o'j. Li rakont'is pri la ek'konstru'o de Torent'o kaj ĝi'a kresk'o, pri la konstru'o de la fer'voj'o kaj al'ven'o de mult'a'j hom'o'j.

Est'is interes'a'j rakont'o'j, kaj preskaŭ ĉio est'is tut'e nov'a al la infan'o'j. La pli jun'a'j hom'o'j, kiu'j pas'ig'is si'a'n liber'temp'o'n ĉe si'a'j radi'o'aparat'o'j, en kun'ven'o'j kaj sur la danc'ej'o aŭ en rond'o de kart'lud'ant'o'j, ne parol'is pri tia'j afer'o'j. Ebl'e ili eĉ ne sci'is pri tio.

— Kaj ĉio'n tio'n la labor'ist'o'j konstru'is kaj far'is, Ald'a konstat'is. Est'as grand'a kaj bon'a labor'o.

— Sed la grand'a'j sinjor'o'j don'is si'a'n mon'o'n por la konstru'ad'o kaj gvid'is la afer'o'j'n, la mal'jun'ul'o kontraŭ'is. Sen ili cert'e ankoraŭ est'us nur arb'ar'o kaj kelk'a'j kamp'o'j tie ĉi.

— Tamen ili far'is tio'n nur por gajn'i pli da mon'o. Tio est'as la ĉef'a afer'o. Sed baldaŭ la labor'ist'o'j mem trans'pren'os tio'n, kio'n ili konstru'is, kaj tiam est'os pli bon'a'j temp'o'j en la mond'o.

La mal'jun'ul'o rigard'is ŝi'n kun iom'a sci'vol'o.

— Vi est'as kurioz'a knab'in'o, li dir'is. Vi tiel mal'ŝat'as la super'ul'o'j'n, la kapital'ist'o'j'n, kiel vi dir'as. Kio'n mal'bon'a'n ili far'is al vi? Cert'e ili tre mal'bon'e trakt'is vi'n? Ŝi iom ek'koler'is, ĉar ŝi kompren'is, kio'n li vol'as dir'i per tio.

— Vi parol'as stult'e, ŝi dir'is. Mi ne kon'as kapital'ist'o'j'n kaj ili ne far'is mal'bon'o'n rekt'e al mi. Sed ili far'is al la tut'a labor'ist'a klas'o. Ĉu vi ne sci'as pri tio, kvankam vi viv'is tiel long'e kaj tiom mal'sat'is?

— Sed kia'manier'e vi spert'is tio'n? Vi tamen est'as nur knab'in'et'o.

— Ankaŭ tio est'as stult'e dir'it'a. Mi ja ne pov'is spert'i. Ge'patr'o'j instru'is mi'n. Mi leg'as ankaŭ gazet'o'j'n kaj libr'o'j'n — labor'ist'a'j'n. En la burĝ'a'j gazet'o'j kaj libr'o'j est'as nur mensog'o'j.

— Vi jam sci'as pri mult'a'j afer'o'j. Sed kiel vi pov'as est'i cert'a, ke la labor'ist'a'j gazet'o'j kaj libr'o'j ĉiam est'as prav'a'j? Ŝi'a vigl'a mens'o tuj kapt'is la senc'o'n de la demand'o. Ŝi fiks'e kaj silent'e rigard'is li'n, kaj ŝi'a vizaĝ'o montr'is esprim'o'n de profund'a ek'pri'pens'o.

— Nu?

— Ĉu vi opini'as, ke la social'ist'o'j est'as tromp'ant'o'j?

— Tut'e ne. Sed kiam oni juĝ'as pri afer'o'j, oni dev'as bon'e sci'i pri ili, ĉu ne?

— Jes ...

— Kio'n vi intenc'as far'i, kiam vi far'iĝ'os grand'a? Ŝi ne tuj respond'is. Ŝi palpebr'um'is, la tut'a vizaĝ'o mov'et'iĝ'is, kaj subit'e kelk'a'j larm'o'j ek'bril'is en ŝi'a'j okul'o'j.

— Vi demand'is tiel strang'e, ŝi dir'is. Mi dev'as pens'i.

— Kaj kio'n vi intenc'as far'i? li demand'is Johanon.

— Mi vol'as labor'i, tiu sen'hezit'e respond'is, kaj mi vol'as hav'i bon'a'n hejm'o'n. Mi vol'as viv'i, kiel mi mem vol'as.

Nun ven'is la vic'o de Arn'e. Kiam la mal'jun'ul'o demand'is, li'a'j okul'o'j ek'bril'is, kvazaŭ li pens'us pri io agrabl'a. Sed li mal'lev'is la rigard'o'j'n kaj dir'is mal'laŭt'e:

— Mi ne sci'as.

*

II.

Tri jar'o'j pas'is. Ajn'a jam fin'is la lern'ej'o'n, Ald'a kaj la du knab'o'j en la fru'somer'o fin'is la antaŭ'last'a'n klas'o'n.

Est'is sabat'a vesper'o en la mez'o de aŭgust'o. Dum la post'tag'mez'o Arn'e kaj Johano prepar'is si'n por kankr'o'kapt'ad'o. Du'on'hor'o'n post la ses'a Johano aper'is antaŭ la hejm'o de Arn'e, kun plen'ŝtop'it'a dors'o'sak'o kaj bicikl'a karb'id'a lantern'o en unu man'o kaj mal'grand'a sak'o kun kapt'il'o'j en la ali'a.

Li vok'is tra la ne'ferm'it'a fenestr'o. La voĉ'o de Arn'e respond'is el'intern'e, kaj post ne'long'e li el'ven'is al la kamarad'o. Ankaŭ li est'is ekip'it'a per dors'o'sak'o kaj sak'o por kapt'il'o'j.

La patr'in'o de Arn'e el'ŝov'is la kap'o'n tra la fenestr'o.

— Memor'u, ke vi est'u si'n'gard'a, por ke vi ne dron'u aŭ mal'varm'um'u, kaj se la veter'o far'iĝ'os mal'bon'a, tuj ven'u hejm'e'n.

— Jes, jes. Est'u trankvil'a! Ili ir'is al Ajn'a. Ajn'a kaj Ald'a jam sid'is atend'ant'e en la siring'a laŭb'o antaŭ la dom'o.

— Ĉu pret'a'j? Johano demand'is.

— Jes, de'long'e, Ald'a vigl'e respond'is. Ni ek'ir'u. La knab'in'o'j ek'star'is, sur'met'is si'a'j'n dors'o'sak'o'j'n kaj al'iĝ'is al la knab'o'j. Sam'e kiel tiu'j, ili est'is vest'it'a'j per super'tut'o'j kaj port'is vask'a'j'n ĉap'o'j'n.

— Ĉu vi ne forges'is i'o'n? Johano kontrol'is. Ĉu vi hav'as kaf'o'n, krem'o'n, suker'o'n, tas'o'j'n, kuler'o'j'n?

— Jes, jes. Kaj ĉu vi hav'as la kaf'o'pot'o'n kaj alumet'o'j'n kaj la ceter'a'j'n afer'o'j'n?

— Mi hav'as.

— Patr'o, nun ni ek'ir'os. Ajn'a vok'is al la patr'o, kiu sid'is sur la ŝtup'ar'o leg'ant'e gazet'o'n. Ĝis re'vid'o! Li lev'is la rigard'o'j'n de la gazet'o, kaj la bon'nutr'it'a vizaĝ'o montr'is bon'vol'a'n rid'et'o'n.

— Bon'a'n sukces'o'n do! Kaj ne tut'e sen'kankr'ig'u la lag'o'n! Sed est'as fru'e ankoraŭ. Vi rajt'os komenc'i nur je la dek'du'a! — Kompren'ebl'e, son'is la trankvil'a voĉ'o de Johano. Sed ne est'as kontraŭ'leĝ'e el'met'i la kapt'il'o'j'n iom pli fru'e.

— Aha, vi kompren'as la afer'o'n, mi aŭd'as. Kiam Greta kaj mi ven'os hejm'e'n de la fest'o en la popol'a park'o, mi ebl'e ir'u al vi por help'i vi'n port'i la grand'a'n kapt'aĵ'o'n hejm'e'n? Ili ne respond'is al la ŝerc'o, sed ek'marŝ'is orient'e'n laŭ la long'a strat'o. Preter'ir'int'e la sekt'a'n preĝ'ej'o'n, ili flank'e'n'ir'is dekstr'e'n kaj baldaŭ trov'iĝ'is en la grand'a konifer'a arb'ar'o. Est'is nur mal'grand'a voj'et'o tie, plen'a de ŝton'o'j kaj nud'a'j arb'o'radik'o'j.

La voj'et'o konduk'is supr'e'n kaj far'iĝ'is pli kaj pli krut'a. Kiam ili post du'on'hor'o ating'is la supr'o'n de la mont'o'dors'o, ili ŝvit'et'is sub si'a'j pak'aĵ'o'j kaj ek'sid'is por manĝ'i oranĝ'o'n kaj iom ripoz'i.

Rigard'ant'e okcident'e'n kaj mal'supr'e'n ili pov'us imag'i, ke ili sid'as en flug'maŝin'o. Pro la tre krut'a dekliv'o Torent'o, kvankam ne tre mal'proksim'a, aspekt'is kiel liliput'a urb'o. Kelk'a'j aŭt'o'j kur'is sur la strat'o'j kaj la ŝose'o kiel fervor'a'j formik'o'j. Ie inter la kamp'o'j ŝarĝ'vagon'ar'o kiel ramp'ant'a raŭp'o proksim'iĝ'is al la staci'dom'o. El la tub'o'j de la uzin'o ven'is fum'o kiel fum'stri'o'j el cigar'o'j. La dom'o'j simil'is al ruĝ'a'j skatol'et'o'j kaj la river'o est'is kiel mal'larĝ'a ruband'o. La tut'a urb'et'o simil'is al model'o de Torent'o, kiu'n ili en la lern'ej'o iam konstru'is el sabl'o, argil'o kaj divers'a'j objekt'et'o'j. Sur la sport'ej'o mal'grand'a'j punkt'o'j zigzag'is tie'n kaj re'e'n kiel kul'et'o'j. Est'is pied'pilk'a lud'o.

— Ĉu vi kred'as, ke ali'a'j ne ven'os al ni'a lok'o? Ald'a demand'is Johanon.

— Jes, almenaŭ ne el Torent'o. Mi kon'as neniu'n knab'o'n tie, kiu hav'as interes'o'n por tia'j afer'o'j. Ili nun pilk'lud'as, tag'e kaj nokt'e.

— Kaj la jun'ul'o'j nepr'e dev'as vizit'i la popol'a'n park'o'n, Ald'a inter'ŝov'is. “Plej grandioz'a fest'o ĝis nun en Torent'o,” ŝi cit'is de la afiŝ'o'j, “Plej fam'a sved'land'a ĵaz'kapel'o el Stokholmo, la ne'super'ebl'a revu'o. Laŭ vi'a dezir'o kun la dek ok mond'fam'a'j angl'a'j danc'ist'in'o'j”. Kaj tiel plu, kaj tiel plu. Ili est'as idiot'o'j, la ge'jun'ul'o'j.

— Kaj kelk'a'j pli aĝ'a'j ul'o'j ir'os kapt'i, sed ili ir'os al Lup'o'lag'o, de kie ven'as ni'a river'o, vi sci'as. Pov'us ja ven'i kelk'a'j el arb'ar'a'j lok'o'j, sed loĝ'as mal'mult'a'j tiu'direkt'e.

— Jen, aŭd'u, ek'lud'as la plej fam'a ĵaz'kapel'o de Sved'land'o! Ald'a re'e inter'romp'is, kiam la muzik'o el la popol'a park'o ating'is ŝi'a'j'n orel'o'j'n, mal'fort'a kiel burd'a zum'ad'o. Tia'n spektakl'o'n aranĝ'as labor'ist'o'j, sub'ten'as labor'ist'o'j. Stult'ul'o'j!

— Kiam vi est'os fin'int'a la lern'ej'o'n, ankaŭ vi cert'e ir'os tie'n, dir'is Johano kun ŝajn'ig'it'a serioz'o. Vi ruĝ'ig'os la lip'o'j'n kaj pudr'os vi'n kaj far'os teatr'o'n per la okul'o'j kiel la ali'a'j knab'in'o'j kaj kred'os, ke ven'os al vi iu mir'ind'a sinjor'o, kiel okaz'as en la film'o'j.

— Ne babil'aĉ'u! Ali'e mi re'ir'os hejm'e'n.

— Sed tiel far'as ĉiu'j. Mi'a frat'in'aĉ'o ...

— Mi ne far'os.

— Ne parol'u tiel, Ajn'a admon'is Johanon.

— Est'as ver'e. Vi jam est'is tie kaj eĉ danc'is, ĉu vi ne vid'is ŝi'n tiam? Ŝi far'as teatr'o'n por ĉiu jun'ul'o kaj am'ind'um'as la tut'a'j'n nokt'o'j'n kaj neniam far'as i'o'n util'a'n.

— Kiam mi danc'is, est'is la somer'mez'a fest'o. Est'is por infan'o'j, infan'a'j danc'lud'o'j. Ankaŭ vi est'is ja tie.

— Jes por rigard'i. Kaj mi vid'is, ke vi danc'is ankaŭ post'e, kiam ver'a danc'o komenc'iĝ'is.

— Sed nur kun knab'in'o.

— Kompren'ebl'e. Ĉiu'j knab'in'o'j far'as tiel en la komenc'o.

— Stult'a vi est'as. Ni ek'ir'u, kaj vi ir'u antaŭ'e por montr'i la ĝust'a'n voj'o'n.

Ili ek'star'is, ankoraŭ'foj'e rigard'is al Torent'o kaj la sun'sub'ir'o kaj re'e ek'marŝ'is. Ili nun ven'is en teren'o'n, kie nur Johano est'is antaŭ'e. La voj'et'o konduk'is iom mal'supr'e'n, la sun'o ne est'is vid'ebl'a plu, kaj la tag'lum'o jam komenc'is mal'fort'iĝ'i sub la dens'e star'ant'a'j arb'o'j.

Long'e ili marŝ'is, kaj la knab'in'o'j jam komenc'is plend'et'i pro la long'a voj'o, kiam ili subit'e kaj ne'atend'it'e star'is ĉe la bord'o de la lag'o. Est'is kvazaŭ el'ven'i el tunel'o. La sufiĉ'e vast'a lag'o ankoraŭ bril'et'is en la last'a vesper'a lum'o, kaj est'is mult'e pli hel'e tie ĉi ol en la arb'ar'o.

Est'is bon'a bord'o kun herb'o, kaj kelk'a'j rok'plat'o'j kuŝ'is kiel mal'grand'a'j ter'lang'o'j en la ne'profund'a akv'o. Mal'grand'a river'et'o flu'is el la lag'o tut'e apud'e. Sur ĝi'a surfac'o kuŝ'is foli'o'j de nimfe'o'j kaj ali'a'j kresk'aĵ'o'j, kaj la fund'o est'is plen'a de ŝlim'o, bon'a lok'o por kankr'o'j. Sur la mal'dekstr'a flank'o de la lag'o star'is betul'o'j kun kret'blank'a'j trunk'o'j kaj hel'verd'a'j foli'amas'o'j, sur la ali'a est'is pin'arb'ar'o, kaj kelk'a'lok'e mur'krut'a'j flank'o'j de mal'grand'a'j mont'o'j lev'is si'n el la akv'o.

— Est'as bel'e tie ĉi, dir'is Ajn'a. Tie ĉi mi vol'us rest'i long'e. Kial vi ne konduk'is ni'n tie'n ĉi en la somer'o?

— Est'as tro mal'proksim'e. Se ni est'us konstru'int'a'j kaban'o'n tie ĉi anstataŭ en la arb'ar'o apud Torent'o, ni est'us dev'int'a'j rest'i dum la nokt'o'j.

— Kial ne? dir'is Ald'a vigl'e. Est'us ja grand'a plezur'o. Viv'i kiel indi'an'o'j. Tio'n ni far'u en ali'a somer'o.

Ili de'pren'is si'a'j'n dors'o'sak'o'j'n kaj ek'sid'is sur la bord'o. Johano kaj Arn'e el'pren'is la kapt'il'o'j'n el la sak'o'j.

Est'is kankr'o'kaĝ'o'j far'it'a'j el drat'o kaj ret'o, kaj est'is ne'profund'a'j ret'sak'o'j kun long'a'j ŝnur'o'j. La knab'o'j aranĝ'is la objekt'o'j'n kaj al'fiks'is fiŝ'et'o'j'n por log'i la kankr'o'j'n. Dum'e la knab'in'o'j laŭ ordon'o de Johano kolekt'is branĉ'o'j'n por la fajr'o.

Kiam ĉio est'is pret'a, la mal'hel'o jam ven'is, kaj la knab'in'o'j insist'is, ke oni far'u fajr'o'n. Johano vol'is, ke ili atend'u ankoraŭ iom. Baldaŭ tamen ek'flam'is kelk'a'j fajr'o'j ali'flank'e de la lag'o, kaj lantern'o'j mov'is si'n kiel ruĝ'a'j punkt'et'o'j tie'n kaj re'e'n en la mal'lum'o. Tiam li konsent'is, kaj dum solen'a silent'o li brul'ig'is alumet'o'n kaj met'is ĝi'n al la sek'a herb'o inter la branĉ'o'j. La et'a flam'o komenc'is kresk'i kaj ĵet'is si'a'n lum'o'n sur la kaŭr'ant'a'j'n figur'o'j'n. Baldaŭ brul'is sen'fum'a grand'a fajr'o, krak'e kaj susur'e, kaj agrabl'a varm'o dis'radi'is de ĝi.

Ili mal'ferm'is si'a'j'n dors'o'sak'o'j'n kaj manĝ'is buter'pan'o'j'n kaj ov'o'j'n, dum Johano sam'temp'e lert'e lok'is la kaf'o'pot'o'n super la fajr'o.

— Est'us agrabl'e, se oni ĉiam pov'us viv'i tiel, Johano dir'is kaj li'a vizaĝ'o bril'is de kontent'o. Liber'e, laŭ propr'a vol'o.

— Est'as tre'eg'e agrabl'e, sed mi ne ŝat'us viv'i tiel por ĉiam,

Ald'a kontraŭ'is. Oni dev'as viv'i ankaŭ inter la hom'o'j, lern'i kaj labor'i por la komun'a'j afer'o'j de la labor'ist'ar'o. Tio est'as pli grav'a.

— Ĉiam vi parol'as tiel, dir'is Arn'e, sed ĉiam vi dir'as ankaŭ ke la labor'ist'o'j est'as la plej stult'a'j est'aĵ'o'j en la mond'o.

— Jes, sed ĝust'e pro tio oni dev'as instru'i ili'n, por ke ili far'iĝ'u pli saĝ'a'j.

— Tamen vi dev'as konfes'i, ke est'as mult'e pli agrabl'e tie ĉi ol en la lern'ej'o, Johano daŭr'ig'is.

— Kompren'ebl'e. Sed oni lern'as mult'a'j'n util'a'j'n afer'o'j'n ankaŭ tie.

— Est'as ja bon'e sci'i leg'i, skrib'i kaj kalkul'i. Sed la instru'ad'o est'as terur'e enu'ig'a. Ĉiam oni dev'as kaj dev'as. Neniam laŭ propr'a vol'o. Oni dev'as vizit'i la lern'ej'o'n, en la uzin'o'j oni dev'as labor'i laŭ ordon'o'j, oni dev'as far'i la milit'ekzerc'o'j'n. Ĉiam la dev'o.

— De'pend'as de tio, ke burĝ'o'j reg'as.

— En Torent'o reg'as la social'demokrat'o'j, dir'is Ajn'a. Ja ankaŭ mi'a patr'o aparten'as al la estr'ar'o.

— Ankaŭ ili est'as burĝ'o'j. Cel'as al bon'a'j ofic'o'j, pen'as far'i super'ul'o'j'n el si'a'j fil'o'j. Ordinar'e. Sed kiam est'os ver'a social'ist'a sistem'o, tiam la hom'o'j far'os nur tio'n, kio est'os util'a kaj bon'a por ĉiu'j, kaj tiam dev'o'j ne ekzist'os. Est'as la ordon'o'j de la burĝ'o'j, kiu'j est'as mal'agrabl'a'j, en lern'ej'o, en uzin'o'j, ĉie. Ĉu est'us mal'agrabl'e en la lern'ej'o, se ni mem rajt'us decid'i pri ni'a labor'o?

— Vi fantazi'as.

— Tia'j lern'ej'o'j ekzist'as. En Sovetio ekzist'as.

— Ĉu la infan'o'j ne kur'as hejm'e'n, kiam ili pov'as ag'i laŭ'plaĉ'e?

— Ĉu vi kur'us hejm'e'n, se ni'a lern'ej'o est'us tia?

— Nu, ebl'e ne. Cert'e est'us interes'e lern'i kaj far'i divers'a'j'n afer'o'j'n laŭ propr'a kap'o. Sed mi ne kred'as, ke tia'j lern'ej'o'j ekzist'as.

Trink'int'e kaf'o'n li brul'ig'is si'a'n lantern'o'n kaj ek'star'is. Ĉiu el ili pren'is si'a'n part'o'n de la kapt'il'o'j, kaj Johano, kiu est'is plej spert'a, met'is ili'n en konven'a'j'n lok'o'j'n en la lag'o kaj la river'et'o. En la lum'o de la lantern'o ili pov'is facil'e vid'i la fund'o'n. Tie kaj tie ramp'is nigr'a'j kankr'o'j sur la brun'a fund'o. Post la el'met'o Johano pren'is profund'a'n ret'sak'o'n, fiks'it'a'n al stang'et'o, kaj per ĝi kapt'is la vag'ant'a'j'n kankr'o'j'n, dum Arn'e kaj la knab'in'o'j lum'ig'is al li. Est'is streĉ'e interes'a ĉas'ad'o, kia'n la knab'in'o'j antaŭ'e ne part'o'pren'is, kaj eĉ Ald'a tut'e forges'is si'a'n ordinar'a'n babil'em'o'n. La kapt'it'a'j'n kankr'o'j'n li met'is en sak'o'n, kiu'n Arn'e kun'port'is.

Kiam ili post ne'long'a atend'o esplor'is la el'met'it'a'j'n kapt'il'o'j'n, ili hav'is bon'a'n rezult'o'n. Sur ĉiu kankr'o'ret'o star'is tri, kvar kankr'o'j, kiu'j kun bon'a apetit'o atak'is la fiŝ'et'o'j'n. Ankaŭ la kaĝ'o'j hav'is kontent'ig'a'n en'hav'o'n.

Ili zorg'e kalkul'is ili'n, kaj la nombr'o rapid'e kresk'is. Ili ĝoj'is ne nur pro la kapt'o mem. Est'is inter'konsent'it'e, ke ili re'ten'u nur mal'grand'a'n part'o'n de la kapt'aĵ'o por si mem. La ceter'o'n ili vend'u kaj divid'u la mon'o'n inter si.

Dum'e ili laŭ'vic'e kur'is al la fajr'o por ĝi'n gard'i kaj nutr'i. Kiam la nokt'o est'is plej mal'lum'a, subit'e aŭd'iĝ'is ne'laŭt'a'j rem'il'bat'o'j tut'e apud'e, kaj plat'boat'o kun du vir'o'j kvazaŭ sorĉ'e aper'is ĉe la lim'o de la lum'rond'o ĉirkaŭ la fajr'o.

La boat'o tuŝ'is la bord'o'n, sed la vir'o'j ne el'ir'is. Ili rest'is sen'mov'a'j kaj silent'a'j, kaj rigard'is al la infan'o'j kaj la fajr'o, sed la infan'o'j ne pov'is bon'e disting'i ili'a'n aspekt'o'n. Est'is io tim'ig'a en ili'a subit'a kaj silent'a aper'o.

Kiam la kor'o'j de la infan'o'j jam komenc'is bat'i pli rapid'e ol ordinar'e, unu el la vir'o'j fin'e romp'is la silent'o'n.

— Hej, knab'o'j! Ĉu vi hav'as bon'a'n kapt'o'n tie ĉi? La voĉ'o est'is iom ne'klar'a kaj balbut'a, sed ĝi ne son'is mal'amik'e, kaj la infan'o'j iom trankvil'iĝ'is.

— Est'as sufiĉ'e bon'e tie ĉi, Johano respond'is.

— Bon'e, bon'e, tiel dev'as est'i. Tiu ĉi lag'o est'as io apart'a, est'as la perl'o inter la lag'o'j de ni'a'j mont'o'j kaj arb'ar'o'j. Ho vi lag'o, bel'a est'as la viv'o ĉe vi! Kio est'us la viv'o sen lag'o'j kaj arb'ar'o'j? Li parol'is deklam'e kaj sentimental'e kaj la voĉ'o perfid'is sufiĉ'e fort'a'n ebri'o'n. Ili est'is ebri'a'j kankr'o'kapt'ant'o'j. La infan'o'j re'e ek'tim'is.

— Kaj ekip'it'a'j vi est'as kvazaŭ por tut'a semajn'o, dir'is la ali'a. Eĉ kaf'o'pot'o'n vi kun'port'as!

— Kompren'ebl'e. Ĉu vi ŝat'us tas'o'n da kaf'o? Rest'as ankoraŭ mult'e en la pot'o, kaj ceter'e ni pov'os pret'ig'i nov'a'n.

— Kio'n vi opini'as? la unu'a turn'is si'n al la kamarad'o. Cert'e ne gust'us mal'bon'e. Pro la brand'o ni forges'is mem pret'ig'i, kvankam ni kun'hav'as ĉio'n neces'a'n. Jes, dank'o'n! Vi est'as bon'a'j kamarad'o'j.

Johano rapid'e met'is la pot'o'n sur la fajr'o'n por ke ĝi re'varm'iĝ'u. Dum'e la vir'o'j el'ir'is el la boat'o, fiks'is ĝi'n al la bord'o kaj sci'vol'e rigard'is la infan'o'j'n.

— Diabl'o'j! dir'is subit'e la unu'a parol'ant'o kaj laŭt'e ek'rid'is. Mi pens'is, ke vi est'as kvar knab'o'j. Adolf'o, ĉu vi vid'as? Est'as nur du knab'o'j! Ili kun'pren'is si'a'j'n knab'in'o'j'n, sed vest'is ili'n per knab'a'j vest'o'j, por ke neni'u suspekt'u la afer'o'n. De kie vi ven'as?

— Ni loĝ'as en Torent'o, respond'is Arn'e.

— En Torent'o? Kaj vi vizit'as tiel mal'proksim'a'n lok'o'n. Vi est'as brav'a'j, ver'a'j lag'o'kamarad'o'j.

Post'e ili demand'is pri ili'a'j ge'patr'o'j kaj ali'a'j tia'j afer'o'j. Johano nun memor'is, ke li iam vid'is unu el ili en Torent'o. Ver'ŝajn'e ili est'is metal'labor'ist'o'j, ili aspekt'is tia'j.

— De kie vi mem est'as, li tamen demand'is.

— Ni loĝ'as ĉe la lag'o'j kaj en karb'ig'ist'a'j kaban'o'j en la arb'ar'o. Ni'a hejm'o est'as, kie ekzist'as liber'a natur'o. Nom'e kiam ni est'as liber'a'j. Kaj la ali'a part'o de la viv'o ne valor'as eĉ putr'a'n vakcini'o'n. La tiel nom'at'a civiliz'o, nu tio'n vi ne kompren'as, aŭ ebl'e vi kompren'as, vi ja est'as modern'a'j infan'o'j, la tiel nom'at'a civiliz'o est'as mal'ben'it'a fuŝ'afer'o. Ted'e-ted'e. Ne, sub la vast'a ĉiel'o, sur lag'o'j kaj en arb'ar'o'j oni ankoraŭ sent'as la liber'o'n de pas'int'a'j epok'o'j.

Johano en'verŝ'is kaf'o'n al ili kaj ili komenc'is trink'i. Dum ili trink'is, la knab'o'j rapid'is esplor'i la kapt'il'o'j'n, por ke la kankr'o'j ne for'manĝ'u la fiŝ'et'o'j'n. La knab'in'o'j rest'is ĉe la fajr'o por pri'serv'i la ebri'a'j'n lag'o'kamarad'o'j'n, kiu'j'n ili nun ne tim'is plu.

— Adolf'o, la botel'o kuŝ'as en la boat'o, son'is flustr'e la voĉ'o de la pli ebri'a lag'o'kamarad'o. Ĉu kun'e kun la kaf'o ne ... Sed Adolf'o far'is silent'ig'a'n gest'et'o'n per la man'o.

— Ni las'u! Ne dec'as, vi kompren'as.

— Jes, jes, vi prav'as.

Post'e Alekso, — tiel li'n nom'is Adolf'o — subit'e turn'is si'n al Ald'a.

— Vi do est'as la mal'grand'a ruĝ'eg'a social'ist'a knab'in'o. Est'as al mi plezur'o vi'n renkont'i.

Ald'a mir'e rigard'is li'n.

— Ĉu vi kon'as mi'n?

— Ne preciz'e kon'as, kvankam mi kelk'a'foj'e vid'et'is vi'n kaj ankaŭ vi'a'n tut'a'n kvar'o'n. Sed mi ja aŭd'is pri vi. Ekzempl'e printemp'e, kiam okaz'is la afer'o kun la knab'o, kiu vol'is far'i mal'dec'aĵ'o'n al knab'in'o. Kiam oni esplor'is la afer'o'n en la lern'ej'o, vi ja kaŭz'is grand'a'n skandal'o'n, far'is tut'a'n parol'ad'o'n kaj vol'is instru'i la instru'ist'o'j'n, ĝis ili dev'is for'konduk'i vi'n el la ĉambr'o.

— Mi ne far'is skandal'o'n. Mi dir'is nur, ke la hom'o'j hipokrit'as, kaj ke oni dev'as parol'i raci'e al la infan'o'j, kaj antaŭ ĉio la pli aĝ'a'j hom'o'j dev'as for'las'i si'a'j'n mal'dec'aĵ'o'j'n en parol'o kaj ag'o'j. Ili est'as respond'ec'a'j pri la blasfem'ad'o kaj ĉiu'j mal'dec'aĵ'o'j de la infan'o'j, ĉar ili'a ekzempl'o efik'as cent'obl'e pli fort'e ol la religi'a'j fraz'aĉ'o'j en la lern'ej'o. Tio'n mi dir'is. Ĉu ne est'as prav'e?

— Jes, est'as. Vi est'as brav'a knab'in'o. Mult'a'j en Torent'o mal'laŭd'as vi'n. Sed mi kompren'as, mi kompren'as. Ankaŭ mi hav'is rev'o'j'n, fajr'o brul'is en mi'a brust'o. Nu, vi ne kompren'as tio'n. Mi est'as nur ebri'a lag'o'kamarad'o, kaj ebl'e vi mal'ŝat'as mi'n, sed mi kompren'as, mi kompren'as. Vi ebl'e est'as tro ruĝ'eg'a por mi, ebl'e ne, kaj ebl'e vi hav'as tro infan'a'j'n pens'o'j'n, sed vi est'as pur'a en la kor'o, kaj est'as fajr'o en vi'a anim'o. Sincer'a vi est'as kaj pur'a kiel jun'a flor'burĝon'o, hom'id'o ne'tuŝ'it'a de la aĉ'aĵ'o'j en la mond'o. Ho Di'o, se mi pov'us part'o'pren'i vi'a'n kred'o'n, vi'a'n jun'a'n viv'o'n. Sed mi est'as nur mal'jun'a, ebri'a lag'o'kamarad'o. La tag'o'j flug'is for kiel rev'o'j. Rest'as al mi nur la lag'o'j kaj la arb'ar'o'j. Kaj ankaŭ tio est'as rev'o, bel'a rev'o. Ĉar la kor'o est'as mal'plen'a, mal'plen'a. Tio est'as la mank'o. Sed vi'a'j kor'o'j est'as plen'a'j. Ho, se ili por ĉiam rest'us plen'a'j de di'a fajr'o kaj sincer'a'j, sincer'a'j. Jun'a'j batal'ant'o'j, ver'a'j viv'ant'o'j! Ebl'e vi kred'as, ke mi est'as frenez'a, sed mi est'as nur iom'et'e ebri'a, iom'et'e. Vi ne kompren'as mi'a'n babil'ad'o'n, sed nun mi vol'as parol'i sincer'e al vi. Kiam mi est'is dek'du'jar'a knab'o, mi iam kuŝ'is apud lag'o'bord'o en akompan'o de kelk'a'j plen'kresk'a'j hom'o'j, sam'e kiel vi nun. Tiam iu ebri'a griz'barb'ul'o komenc'is instru'i mi'n pri la viv'o. Mi forges'is preskaŭ ĉio'n, kio'n mi ceter'e lern'is en la knab'aĝ'o, sed de li'a instru'o mi ankoraŭ memor'as ĉiu'n vort'o'n. Est'is saĝ'o en ĝi. Kaj nun mi vol'as parol'i al vi.

Mi est'as nur ebri'a lag'o'kamarad'o, sed mi ĉerp'is saĝ'o'n el la viv'o. Jar'o'j pas'as kiel nub'o'j flug'ant'a'j. Baldaŭ, tre baldaŭ vi star'os mez'e en la viv'o. Memor'u, kio'n mi dir'as. Ebl'e vi iam post jar'o'j memor'os tiu'n ĉi nokt'o'n, kiam la ebri'a Alekso parol'is al vi, kaj ebl'e la memor'o iel est'os valor'a por vi.

Mi vid'et'is vi'a'n kvar'o'n, kaj mi mult'e aŭd'is pri vi, ĉar iel vi est'as iom ne'ordinar'a'j, kaj la hom'o'j vi'n kon'as. Kaj vi, ruĝ'ul'in'o, ja kompren'as, ke vi'n divers'a'j ul'o'j ne tre ŝat'as. Nu, nu, ne tim'u. Sed mi ŝat'as vi'n, mi am'as vi'n, vi est'as mi'a'j infan'o'j kaj bon'a'j kamarad'o'j. Kaj tial mi nun dir'as al vi, ke vi neniam tim'u la hom'o'j'n, vi rest'u sincer'a'j, pur'a'j en la kor'o. Gard'u la fajr'o'n, gard'u la sankt'a'n fajr'o'n! Vi est'as brav'a kvar'o. Rest'u fidel'a'j al la vok'o el vi'a intern'o, kaj ir'u antaŭ'e'n al la bel'a rev'o, la bel'a, bel'a rev'o.

Li'a voĉ'o far'iĝ'is pli kaj pli mal'klar'a, kaj subit'e li ek'silent'is kaj for'viŝ'is larm'o'j'n el la okul'o'j. La knab'o'j jam antaŭ'e re'ven'is, kaj ĉiu'j kvar aŭd'is li'a'n long'a'n kaj balbut'a'n parol'ad'o'n. Ŝajn'is strang'e al ili, sed iel li'a parol'o profund'e tuŝ'is ili'n.

Alekso lev'is si'n.

— Ni dev'as re'ir'i al ni'a'j kankr'o'kaĝ'o'j. Dank'o'n pro la kaf'o kaj pro agrabl'a kun'est'o. Vi est'as brav'a'j lag'o'kamarad'o'j. Ĝis re'vid'o! Li ir'is al la boat'o, sed Adolf'o iom'et'e post'rest'is kaj flustr'is al la infan'o'j:

— Ne parol'u en Torent'o pri li'a'j strang'aĵ'o'j. Kiam li est'as ebri'a, li kelk'a'foj'e far'iĝ'as tia. Do, vi kompren'as! Li kap'klin'is al ili, sekv'is la kamarad'o'n, kaj ili'a boat'o mal'aper'is en la nokt'o.

Kiam la nokt'a mal'lum'o komenc'is iom for'ir'i, ili el'pren'is la kapt'il'o'j'n el la akv'o, kaj Johano zorg'e kaŝ'is ili'n en la arb'ar'o. Li ne vol'is kun'port'i ili'n hejm'e'n, ĉar li intenc'is re'ir'i ali'a'n tag'o'n. Per la kaf'o'pot'o ili verŝ'is akv'o'n sur la fajr'o'n, ĝis ĝi est'is plen'e esting'it'a. La knab'o'j pren'is la kankr'o'sak'o'j'n, kaj ili ek'marŝ'is hejm'e'n, Johano kiel unu'a kun la lantern'o.

Kiam ili ven'is al Torent'o, ĉiu tuj ir'is al si'a hejm'o. Johano kun'pren'is la sak'o'j'n, kaj ili inter'konsent'is, ke ili far'u la divid'o'n nur en la post'a tag'o.

La hejm'o de Ald'a kuŝ'is apud la ĉef'a strat'o, ne mal'proksim'e de la apud'river'a part'o de Torent'o. Est'is mal'grand'a, unu'etaĝ'a dom'o kun butik'o al'strat'e kaj kuir'ej'o kaj ali'a ĉambr'o en la mal'antaŭ'a part'o. Mal'antaŭ la dom'o est'is mal'grand'a ĝarden'o.

Ald'a en'ir'is la kuir'ej'o'n kiel ebl'e plej silent'e por ne vek'i la ge'patr'o'j'n. Sed tuj ven'is flustr'a voĉ'o el la ĉambr'o. Est'is la patr'in'o.

— Ĉu est'as vi, Ald'a? Est'as manĝ'aĵ'o por vi en la ŝrank'o, se vi dezir'as. Vi'a'n lit'o'n vi mem aranĝ'u. Mi ĵus ven'is hejm'e'n de la popol'a dom'o. Est'is sen'fin'a labor'o nun'nokt'e en la kuir'ej'o tie, kaj mi est'as mort'lac'a.

— Jes, jes, est'u trankvil'a kaj dorm'u.

— Kaj se vi vek'iĝ'os pli fru'e ol mi, vi prepar'os kaf'o'n, ĉu ne? — Jes, jes, mi far'os.

Ŝi de'met'is la dors'o'sak'o'n, de'vest'is si'n kaj aranĝ'is la lit'o'n. Kiam ŝi est'is pret'a por en'lit'iĝ'o, ŝi ek'vid'is naz'tuk'o'n, kiu kuŝ'is sub la tabl'o apud la lit'o. Ŝi pren'is ĝi'n kaj met'is ĝi'n sur la tabl'o'n. Ŝi'a'j dorm'o'pez'a'j okul'o'j mal'klar'e percept'is du verd'a'j'n liter'o'j'n de ne'ordinar'a form'o en la angul'o de la naz'tuk'o: S. K. Est'is fremd'a naz'tuk'o. Kiu ĝi'n perd'is tie ĉi? Ŝi'a konsci'o iom vek'iĝ'is el la du'on'dorm'o kaj subit'e ŝi re'kon'is la liter'o'j'n. Kiam ŝi help'is en la butik'o, ŝi iam okaz'e rimark'is ili'n sur naz'tuk'o de fraŭl'in'o, kaj pro la ne'ordinar'a, verd'a kolor'o kaj la tre strang'a form'o de la liter'o'j la monogram'o iom al'tir'is ŝi'a'n atent'o'n. La fraŭl'in'o nom'iĝ'is Sonja Kegel. Ŝi est'is pentr'ist'in'o, iom strang'aspekt'a kaj strang'manier'a, kaj loĝ'is en Torent'o dum la last'a somer'o por far'i pentr'aĵ'o'j'n. Ŝi oft'e vizit'is la butik'o'n por aĉet'i gazet'o'j'n kaj cigared'o'j'n, kaj ŝi mult'e inter'parol'is kun la patr'o pri soci'a'j demand'o'j, pri art'o, literatur'o kaj ali'a'j afer'o'j. Ŝajn'e ili tre ŝat'is inter'parol'i kaj diskut'i unu kun la ali'a.

Ŝi do perd'is la naz'tuk'o'n tie ĉi. Oft'e hom'o'j ven'is por babil'i kaj diskut'i en la vesper'o'j, kaj ver'ŝajn'e ŝi ven'is al la patr'o post la ferm'o de la butik'o por pov'i pli trankvil'e parol'i kun li.

Ŝi las'is la naz'tuk'o'n sur la tabl'o kaj en'lit'iĝ'is. Tiam re'e ek'flustr'is la patr'in'o, kiu ankoraŭ ne dorm'is. — Ĉu vi hav'is grand'a'n plezur'o'n ĉe la lag'o? — Jes, tre, Ald'a flustr'is sam'e mal'laŭt'e.

— Kaj ĉu vi hav'is bon'a'n kapt'o'n?

— Tre'eg'e.

Kaj subit'e, sen klar'e konsci'a intenc'o, ŝi al'don'is:

— Kaj kio'n far'is patr'o? Ĉu est'is amik'o'j tie ĉi?

— Ne. Kiam mi ven'is hejm'e'n, li vek'iĝ'is, kaj li dir'is, ke li est'as koler'a al Adler kaj Strand, ĉar ili promes'is vizit'i li'n, sed ili tut'e ne ven'is. Li sid'is tut'e sol'a kaj nur leg'is la tut'a'n vesper'o'n, li dir'is.

Mal'agrabl'a sent'o subit'e ek'ŝir'is en ŝi'a intern'o, kaj ŝi plen'e re'vek'iĝ'is. Ĉu ebl'e ... ? Ald'a mult'e leg'is kaj lern'is, kaj ŝi hav'is akr'a'j'n okul'o'j'n kaj vigl'a'j'n pens'o'j'n kaj plen'bon'e kompren'is, ke pov'us est'i io ... io ... Ŝi kuŝ'is sen'mov'a kaj silent'a en si'a lit'o, sed ŝi'a rigard'o mal'trankvil'e vag'is tie'n kaj re'e'n en la ĉambr'o, kie la maten'a lum'o jam komenc'is for'pel'i la ombr'o'j'n de la krepusk'o. Sent'o'j kaj bild'o'j kirl'iĝ'is en ŝi'a intern'o, kvazaŭ dum febr'o'sonĝ'o, kaj re'e kaj re'e aper'is en ŝi'a imag'o la pentr'ist'in'o kun mal'hel'brun'a'j okul'o'j, bril'a'j kaj rid'a'j, kaj ŝi'a mol'a, kvazaŭ kares'a voĉ'o. Ebl'e est'us ... ebl'e ne.

Fin'e ŝi tre, tre silent'e for'las'is la lit'o'n, pren'is la naz'tuk'o'n de la tabl'o kaj zorg'e kaŝ'is ĝi'n inter si'a'j propr'a'j objekt'o'j en angul'a ŝrank'o.

*

Tri semajn'o'j pas'is post la kankr'o'kapt'o. Est'is ĉirkaŭ la sep'a hor'o maten'e, kiam la infan'o'j pret'ig'is si'n por ir'i al la lern'ej'o. La unu'a lecion'o komenc'iĝ'is je la ok'a hor'o, sed ordinar'e ili el'lit'iĝ'is mult'e pli fru'e ol neces'e. Oni far'is bru'o'n en kuir'ej'o'j, patr'o'j kaj frat'o'j pret'ig'is si'n por ir'i al la labor'o aŭ ven'is hejm'e'n el la uzin'o, oni babil'is kaj kelk'a'lok'e kverel'is. La infan'o'j vek'iĝ'is kaj ne vol'is rest'i plu en la lit'o'j. Ili rapid'e lav'is kaj vest'is si'n, en'glut'is la maten'a'n kaf'o'n aŭ ĉokolad'o'n kaj el'kur'is sur la kort'o'j'n por renkont'i kamarad'o'j'n. Tie ili lud'et'is aŭ babil'is, kaj kelk'a'j kontrol'is la parker'task'o'j'n unu de la ali'a. Pli kaj pli mult'a'j al'ven'is, kaj kiam fin'e est'is temp'o, ili ek'ir'is al la lern'ej'o.

Sam'e ili kolekt'iĝ'is ankaŭ nun. Est'is kviet'a maten'o kun profund'e blu'a ĉiel'o. La herb'o'j est'is pez'a'j de aŭtun'a ros'o kaj la ombr'o'j est'is nigr'a'j kaj akr'e'kontur'a'j en la fru'maten'a sun'o. Reg'is strang'a silent'o, ia orel'frap'a silent'o, kia'n oni rimark'as, kiam long'e'daŭr'a kaj fort'a bru'o subit'e ĉes'as. Antaŭ unu hor'o ek'halt'is ĉiu'j turn'iĝ'ant'a'j rad'o'j en la uzin'o, ek'silent'is ĉiu bru'o de fer'ŝton'o kaj fer'o, ek'ripoz'is ĉiu'j labor'il'o'j, esting'iĝ'is ĉiu'j fajr'o'j en la forn'o'j. Strang'a kaj iel mal'trankvil'ig'a est'is tiu silent'o, silent'o de difekt'iĝ'int'a maŝin'ar'o, de subit'a akcident'o. La alt'a'j brik'tub'o'j lev'is si'n kiel gigant'o'j al ĉiel'o, sed ili perd'is si'a'n viv'o'n. Ili el'spir'is la last'a'j'n fum'nub'o'j'n, kiu'j jam sen'spur'e mal'aper'is en la spac'o, kaj super Torent'o etend'is si'n la blu'a'j alt'o'j sam'e seren'a'j kiel antaŭ jar'cent'o'j, kiam arb'ar'o kovr'is la tut'a'n region'o'n.

En tiu ĉi maten'o la infan'o'j ne lud'is sur la kort'o'j, kaj eĉ la plej diligent'a'j forges'is si'a'j'n hejm'task'o'j'n. Kun serioz'a'j vizaĝ'o'j ili grup'e babil'is kaj diskut'is aŭ aŭskult'is la parol'o'j'n de la vir'o'j, kiu'j kontraŭ'kutim'e ankaŭ trov'iĝ'is sur la kort'o'j en tiu fru'maten'a hor'o.

— Ni ja ne bezon'as tuj en'lit'iĝ'i, dir'is tiu'j, kiu'j ven'is de la last'a labor'period'o. Rest'os tamen sufiĉ'e da temp'o por dorm'i. — Ni ne bezon'as rapid'i, dir'is tiu'j, kiu'j ven'is el la lit'o'j. Iom'a paŭz'o ne for'pren'os i'o'n de la salajr'o.

— Tamen dev'as est'i provizor'a afer'o. Est'u bankrot'o kaj est'u mal'bon'a merkat'o kiom ajn, tia grand'a entrepren'o ne pov'os tut'e ĉes'i kaj mal'aper'i kiel fum'o en la aer'o.

— Nu, ni vid'u. Post monat'o la rad'o'j ebl'e re'e ek'zum'os. Tia'j afer'o'j okaz'is ja ankaŭ pli fru'e, ali'lok'e. Kaj mal'bon'a'j temp'o'j est'is ankaŭ tie ĉi kelk'a'foj'e. Tamen ĉio fin'fin'e ord'iĝ'is.

— Ne est'u tro trankvil'a'j. Ĉu vi ne vid'is, ke ni en la last'a jar'o re'ricev'is du'on'o'n aŭ pli de la fer'o, kiu'n ni for'send'is? Kaj ĉu vi ne kompren'as, kio'n tio signif'as? Fuŝ'labor'o'n! Kiu'j est'as kulp'a'j? Nu, ni ne parol'u tro laŭt'e. Diabl'a'j intrig'o'j, ebl'e, kio'n ni sci'as? La torent'a uzin'o est'as super'flu'a laŭ la opini'o de la grand'a fer'konzern'o, ebl'e. Kio'n sci'as ni, ni, kiu'j far'as la labor'o'n? Sed kio'n tiu fuŝ'labor'o signif'as por la vend'ebl'o'j de torent'a'j produkt'o'j, tio'n ni pov'as konklud'i. Ne tro fid'u al la est'ont'ec'o.

La voĉ'o'j zum'is, lign'a'j pantofl'o'j bru'et'is, kaj nub'et'o'j da blu'a fum'o lev'is si'n el pip'o'j kaj cigared'o'j. La infan'o'j prem'is si'n kiel ebl'e plej proksim'e'n al la parol'ant'o'j kaj ne perd'is eĉ unu vort'o'n. Est'is ekster'ordinar'a okaz'o. Ordinar'e ili ne tre mult'e atent'is pri la uzin'o. La knab'o'j kelk'a'foj'e rev'et'is pri est'ont'a labor'o tie, sed tio est'is ĉio. Sed tio ĉi rilat'is ankaŭ al ili, rekt'e. Ĉar se patr'o'j ne hav'os labor'o'n ... Kio tiam okaz'os?

*

Ald'a est'is lav'int'a la vaz'ar'o'n post la vesper'manĝ'o kaj ek'sid'is en la intern'a ĉambr'o por leg'i la dimanĉ'a'n al'don'o'n de ili'a gazet'o. La patr'o kuŝ'is sur la sof'o, fum'is cigared'o'j'n kaj ĝu'is la en'hav'o'n de modern'a poem'ar'o. Tiam kaj tiam li romp'is si'a'n silent'a'n leg'ad'o'n por deklam'i iu'n strof'o'n al la edz'in'o, kiu pret'ig'is si'n por ir'i al si'a labor'o en la popol'a park'o.

— Kaj jen! “Kaj la kupr'a'j kri'o'j de la ruĝ'a'j standard'o'j flam'ig'as la sankt'a'n mal'am'o'n.” Ĉu ne est'as grandioz'e! Kupr'a'j kri'o'j de la ruĝ'a'j standard'o'j. Kia potenc'a kaj imag'o'don'a esprim'o! Tiu jun'ul'o iam est'os la ĉef'poet'o de Svedando, memor'u mi'a'j'n vort'o'j'n.

— Mi ne pov'as ŝat'i tiu'j'n subtil'aĵ'o'j'n, respond'is la edz'in'o. Fakt'e ili far'as neni'a'n impres'o'n al mi. Kupr'a'j kri'o'j? Kio est'as tio?

— Vi dev'as for'bala'i la mal'nov'a'j'n, stult'a'j'n koncept'o'j'n pri poezi'o. Kial vi ne leg'is la artikol'o'n en la last'a literatur'a revu'o, kiel mi dir'is al vi? Tie est'as bon'eg'a'j kaj detal'a'j klar'ig'o'j pri la simbol'a lingv'o de la modern'a poezi'o. Vi dev'as atent'i, ke tem'as pri tut'e nov'a spec'o de simbol'ism'o, kiu esprim'as la spirit'o'n de la nov'a hom'spec'o. La mal'nov'a'j esprim'rimed'o'j ne pov'as far'i tio'n. Vi dev'as uz'i vi'a'n tut'a'n kompren'pov'o'n. Sed post ne'long'e tiu'j esprim'o'j est'os tut'e mem'kompren'ebl'a'j al la hom'o'j, kiam la nov'a hom'o pli kaj pli efektiv'iĝ'os.

Li parol'is fajr'e kaj deklam'e kaj far'is grand'a'j'n gest'o'j'n.

Ĝust'e kiam li fin'is si'a'n klar'ig'o'n, son'is frap'et'o sur la kuir'ej'a pord'o. Je li'a en'ir'pet'o en'ven'is la pentr'ist'in'o Kegel. Sen'atend'e ŝi tra'pas'is la kuir'ej'o'n kaj ven'is en ali'a'n ĉambr'o'n. Ŝi est'is iom mal'sek'a de la pluv'o, la vent'o mal'ord'ig'is ŝi'a'j'n har'o'j'n, kaj ŝi aspekt'is pli ekzotik'a kaj bril'okul'a ol ordinar'e.

— Bon'a'n vesper'o'n! ŝi salut'is kun preter'pas'a rigard'o al Ald'a kaj ŝi'a patr'in'o. Post'e ŝi turn'is si'n rekt'e al la vir'o, kiu je ŝi'a en'ir'o lev'is si'n de si'a kuŝ'a pozici'o.

— Mi ne el'ten'as plu tio'n ĉi. Morgaŭ tag'mez'e mi for'vetur'os. Mi vol'as hav'i decid'o'n.

La patr'o, kiu ordinar'e kri'parol'is kiel lad'ist'o sur alt'a tegment'o, far'iĝ'is tre silent'a, mal'lev'is la rigard'o'n kaj tambur'et'is per la fingr'o'pint'o'j sur la kovr'il'o de la libr'o.

— Hm, li dir'is. Est'iĝ'is silent'o, kaj ŝajn'e li est'is en embaras'o. Post iom'a atend'o fraŭl'in'o Kegel decid'e turn'is si'n al la edz'in'o.

— Ni ne hipokrit'u! Vi ja sci'as, ke mi am'as Alfred'o'n, kaj ke li am'as mi'n. Vir'in'o tuj ek'sent'as tia'n afer'o'n. Sed ni ne bezon'as far'i skandal'o'n pro tio. Ni est'as liber'a'j hom'o'j, kaj ankaŭ rilat'e al ni'a'j kor'o'j la sankt'a liber'o est'u ni'a gvid'stel'o. Mi vol'as hav'i decid'o'n, ĉu li aparten'u al vi aŭ al mi.

La edz'o subit'e lev'is la kap'o'n, kruc'met'is la brak'o'j'n sur la brust'o'n, kaj la muskol'o'j de li'a vizaĝ'o streĉ'iĝ'is.

— Kio'n vi dir'as, anĝel'o? li dir'is malic'e. Aparten'u! Aparten'u! — Sed vi ja kompren'as!

— Jes, jes, mi plen'e kompren'as. Eĉ ne unu vir'in'o el mil kompren'as, kio est'as liber'o. Mi kred'is, ke vi kompren'as, sed mi jam rimark'is ...

Jam flu'is larm'o'j el la okul'o'j de la edz'in'o, sed sam'temp'e ŝi'a vizaĝ'o esprim'is furioz'o'n kaj akr'a'n mal'am'o'n.

— Jes, mi est'as liber'a hom'o! Sed kio est'as vi, fraŭl'in'o Ke gel? Aĉ'a loĝ'ant'in'o vi est'as! Ĉu mi ne vid'is vi'a'j'n okul'kares'o'j'n! Kaj tio'n vi nom'as liber'o? Alfred'o est'as bon'a kaj fidel'a vir'o, sci'u tio'n, vi, sorĉ'ist'in'o, sed li est'as poet'o en'kor'e, kaj romantik'o li'n log'as.

Ŝi komenc'is fort'e plor'singult'i.

— Jes, ni est'as liber'a'j hom'o'j. Decid'u, Alfred'o, decid'u! Mi ne bar'os la voj'o'n por vi.

La edz'o ek'star'is kaj komenc'is tord'i la man'o'j'n.

— Sed est'u prudent'a, Elseto, vi ja sci'as, ke mi am'as vi'n, nur vi'n.

— Ne far'u tia'j'n asert'o'j'n. Decid'u, tuj decid'u! Ŝi ek'sid'is sur seĝ'o kaj kaŝ'is la vizaĝ'o'n per la man'o'j. La ŝultr'o'j sku'iĝ'is pro la plor'singult'o'j. La edz'o ne pov'is el'ten'i tiu'n vid'o'n. Subit'e li ek'genu'is antaŭ ŝi, met'is si'a'j'n man'o'j'n sur ŝi'a'j'n genu'o'j'n.

— Elseto, Elseto, mi ĵur'as al vi, ke mi am'as nur vi'n. Ĉu vi ne aŭd'as, kio'n mi dir'as? Kiam ŝi ne respond'is, li turn'is si'a'n vizaĝ'o'n al fraŭl'in'o Kegel kaj dir'is solen'e:

— Sonja, la afer'o est'as fin'it'a. Ni mis'kompren'is unu la ali'a'n, kaj mi mis'kompren'is mi'a'n kor'o'n. Ebl'e ankaŭ vi mis'kompren'is la vi'a'n. For'vetur'u kaj forges'u ni'a'n erar'o'n. Fart'u bon'e, Sonja! Ĉiu'j tri est'is tiom reg'at'a'j de si'a'j sent'o'j, ke ili tut'e forges'is Ald'a'n, kiu sid'is ŝton'iĝ'int'e sen'mov'a kun la gazet'o antaŭ si. Ŝi'a'j lip'o'j est'is fort'e kun'prem'it'a'j, la vizaĝ'o est'is pal'a, kaj ŝi'a'j okul'o'j bril'is kvazaŭ en frenez'iĝ'o.

Fraŭl'in'o Kegel medit'e rigard'is la re'pac'ig'a'j'n pen'o'j'n de Alfred'o. Fin'e ŝi malic'e ek'rid'et'is.

— Vi tir'as avantaĝ'o'n de vi'a edz'in'ec'o, sinjor'in'o. Al mi ŝajn'as, ke ne est'as tut'e honest'e.

La edz'in'o rekt'ig'is si'n.

— Silent'u! Vi ja vid'as, ke Alfred'o decid'is. Vi ja ven'is por ek'sci'i li'a'n decid'o'n. Nun vi sci'as. Do bon'vol'u for'ir'i. Aŭ ĉu vi ne tiel decid'is, Alfred'o?

— Jes, jes, kial vi demand'as? Fraŭl'in'o Kegel ek'rid'is.

— Nu, bon'e. Mi gratul'as al vi, sinjor'in'o, ke vi hav'as tia'n edz'o'n. Fart'u bon'e! Ŝi turn'is si'n kaj rapid'e for'ir'is.

Post kelk'a'j plu'a'j re'pac'ig'a'j vort'o'j la edz'in'o for'viŝ'is la larm'o'j'n kaj sur'pren'is si'a'n mantel'o'n. Antaŭ ol for'ir'i ŝi fort'e ĉirkaŭ'brak'is la fil'in'o'n.

— Est'as skandal'o, ke vi dev'as ĉe'est'i i'o'n tia'n. Pardon'u ni'n, Ald'a! Nun mi dev'as ir'i. Mi parol'os kun vi post'e.

Post ŝi'a for'ir'o la patr'o brul'ig'is cigared'o'n kaj komenc'is ir'i tie'n kaj re'e'n en la ĉambr'o.

— Ald'a, li dir'is. Tio ĉi est'is mal'agrabl'a afer'o. Mi bedaŭr'as, ke vi est'as hejm'e. Ne pens'u, ke mi est'as mal'bon'a hom'o. Vi ne pov'as plen'e kompren'i tia'n afer'o'n, ankoraŭ ne. Sed ven'as moment'o'j en la hom'a viv'o ... Ald'a, ĉu vi mal'ŝat'as mi'n? Ald'a lev'is la rigard'o'j'n al la patr'o. La sovaĝ'a esprim'o mal'aper'is el ŝi'a'j okul'o'j, sed la ordinar'a, vigl'a bril'o est'is for, kaj ili est'is plen'a'j de melankoli'o.

— Vi est'as rid'ind'a'j, ŝi dir'is.

— Bon'eg'e dir'it'e, knab'in'o, li dir'is entuziasm'e. Prav'a vi est'as, prav'a. Lern'u de ni'a'j erar'o'j! Li re'e ek'kuŝ'is sur la sof'o kaj de'nov'e dediĉ'is si'n al la modern'a poem'ar'o.

*

Dum kelk'a'j semajn'o'j la labor'ist'o'j viv'is en plen'a ne'sci'o pri la est'ont'ec'o. Mal'trankvil'e kaj sen'decid'e ili ir'is tie'n kaj re'e'n en si'a'j hejm'o'j aŭ sur la kort'o'j kaj strat'o'j, grumbl'is kaj blasfem'is kaj ĉiu'tag'e cent'foj'e re'maĉ'is la sam'a'j'n fraz'o'j'n pri sen'labor'ec'o kaj mal'lum'a'j perspektiv'o'j.

El la jun'ul'o'j grand'a part'o pas'ig'is la tut'a'j'n tag'o'j'n sur la sport'lok'o. Sed pli grand'a part'o sen'cel'e vag'ad'is sur la strat'o'j, babil'is en la strat'angul'o'j dum tut'a'j hor'o'j aŭ lud'is kart'o'j'n en ŝirm'it'a'j lok'o'j, kaj la mal'bel'a'j figur'o'j kaj vort'o'j sur mur'o'j kaj bar'il'o'j rapid'e pli'nombr'iĝ'is dum la tag'o'j de sen'fin'a neni'far'o. Fin'e ven'is la decid'a vort'o! Ne est'os labor'o plu. Labor'ist'o'j kaj ofic'ist'o'j est'as sen'escept'e mal'dung'at'a'j. La bien'o'n de Torent'o oni vend'os, sam'e laŭ'ebl'e la maŝin'ar'o'n kaj ali'a'j'n objekt'o'j'n de la uzin'o. La labor'ist'o'j pov'os rest'i en si'a'j loĝ'ej'o'j tiom long'e, kiom ili pag'os la lu'prez'o'n. La bank'o'j perd'is mult'eg'e da mon'o, kaj ili vol'as re'hav'ig'i tiom, kiom ili pov'as.

Est'is klar'a'j sci'ig'o'j, sed ili ne indik'is eĉ per unu vort'o, kiel la labor'ist'a'j famili'o'j solv'u si'a'n apart'a'n problem'o'n. La estr'ar'o de la sindikat'o vok'is la membr'o'j'n al kun'ven'o por diskut'i la cirkonstanc'o'j'n. Dum du'on'a nokt'o oni diskut'is, far'is propon'o'j'n kaj frakas'is propon'o'j'n, ĝis oni trov'is, ke est'us sen'senc'e daŭr'ig'i.

La komun'um'o star'ig'is Komision'o'n por sen'labor'ec'o. Post kelk'a'j monat'o'j la plej grand'a part'o de la labor'ist'o'j est'is dis'ĵet'it'a'j al divers'a'j proksim'a'j kaj mal'proksim'a'j lok'o'j en la land'o, kie okaz'is labor'o'j aranĝ'it'a'j de la ŝtat'o special'e por sen'labor'ul'o'j. La ceter'a'j membr'o'j de la famili'o'j rest'is. Kelk'a'j mal'mult'a'j special'labor'ist'o'j trov'is okup'o'n en ali'lok'a'j entrepren'o'j kaj for'vetur'is kun si'a'j famili'o'j. Sed al mult'a'j propon'is si'n neni'a okup'o. Ili rest'is hejm'e kaj ricev'is iom'a'n sub'ten'o'n de la komun'um'o.

*

Iu'n post'tag'mez'o'n post la sen'labor'iĝ'o Arn'e ven'is hejm'e'n kun pak'et'o, kiu en'ten'is tub'o'j'n de ole'o'farb'o, penik'o'j'n kaj tol'o'n por ole'o'pentr'o. Est'is grand'a moment'o por li. Long'e li rev'is pri pentr'ad'o per ole'a'j farb'o'j. Iu jun'a labor'ist'o, kiu iom okup'is si'n pri art'a'j afer'o'j, don'is al li divers'a'j'n klar'ig'o'j'n pri la teknik'o, kaj ĉe li Arn'e far'is si'a'j'n unu'a'j'n ekzerc'o'j'n.

Dum long'a temp'o li dev'is pen'ad'i por ating'i tio'n. Ĉiu'n okaz'o'n por akir'i iom'et'e da mon'o li util'ig'is, kaj ĉiu'n akir'it'a'n mon'er'o'n li zorg'e konserv'is. Fin'e la ekspedici'o'j por kankr'o'kapt'o konsider'ind'e pli'grand'ig'is li'a'n kas'o'n kaj ebl'ig'is al li ek'posed'i la sopir'it'a'j'n objekt'o'j'n.

Post rapid'a manĝ'o li fiks'is tol'o'n al streĉ'o'kadr'o, kiu'n li mem pret'ig'is en la lern'ej'a man'labor'ej'o. Stabl'o'n li ne hav'is, sed ordinar'a seĝ'o don'is kontent'ig'a'n serv'o'n por li'a bezon'o. Post'e li met'is taburet'o'n antaŭ la seĝ'o'n, ek'sid'is kaj per karb'o desegn'is la kontur'o'j'n laŭ desegn'o, kiu'n li far'is special'e por tiu cel'o.

La patr'o ne est'is hejm'e, kaj li ĝoj'is pro tio. La patr'o ordinar'e ne est'is mal'afabl'a al li aŭ trakt'is li'n mal'bon'e, sed li est'is tre indiferent'a al Arn'e, kvazaŭ ekzist'us neni'o komun'a inter ili. Precip'e kiam Arn'e okup'is si'n pri si'a'j desegn'o'j kaj akvarel'o'j, li'a rigard'o kaj li'a nur'a ĉe'est'o efik'is al li kiel silent'a kritik'o.

Kiam li ankoraŭ labor'is, tio ne ĝen'is tre mult'e, ĉar la patr'o preskaŭ ĉiam dorm'is, kiam li ne est'is en si'a labor'o. Nun est'is pli ĝen'e. Li mal'oft'e el'ir'is, li ne ŝat'is inter'parol'i kun kamarad'o'j, kiel far'is la plej mult'a'j ali'a'j labor'ist'o'j. En la hejm'o li pas'ig'is la temp'o'n sid'ant'e tut'e sen'okup'a sur la kuir'ej'a sof'o aŭ kuŝ'ant'e sur si'a lit'o en la ali'a ĉambr'o. Li incit'iĝ'is pro bagatel'o'j, kiu'j'n li antaŭ'e eĉ ne rimark'is, kaj oft'e grumbl'is kaj insult'is.

La patr'in'o sugest'is, ke li al'port'u akv'o'n kaj brul'lign'o'n, por ke li hav'u almenaŭ iom da okup'o por si'a'j man'o'j. Sed ankaŭ tiam li ek'grumbl'is.

— Mi ne est'as dom'serv'ist'o. Se vi ne hav'as temp'o'n ir'i mem, send'u la knab'o'n. Tia'j okup'o'j est'as por vir'in'o'j kaj knab'o'j.

La kontur'a skiz'o ankoraŭ ne est'is pret'a, kiam li re'ven'is kaj ek'sid'is sur la rand'o de si'a lit'o. La nov'a'j aranĝ'o'j kapt'is li'a'n atent'o'n. Antaŭ'e li neniam vid'is i'o'n tia'n. Kiam la skiz'o est'is pret'a kaj Arn'e komenc'is prem'i farb'o'n el la tub'o'j, li demand'is, kial li far'as tia'j'n strang'a'j'n aranĝ'o'j'n por si'a pentr'ad'o.

Arn'e klar'ig'is al li, kaj iom sci'vol'e li pren'is kelk'a'j'n tub'o'j'n por rigard'i ili'n.

— Sed tio ĉi kost'is sufiĉ'e da mon'o, ĉu ne? Kiom vi pag'is? Arn'e antaŭ'sent'is la efik'o'n, sed tamen dir'is la ĝust'a'n sum'o'n.

— Tiom? Ĉu vi est'as frenez'a? Pag'i tiom da mon'o por sen'senc'a lud'o! De kie vi ricev'is la mon'o'n? Pri tio Arn'e sci'ig'is pli firm'ton'e, ĉar pro tio li ne pov'us ricev'i riproĉ'o'j'n.

— Bon'e. Sed est'as tamen sam'e frenez'e. Oni dev'us vi'n verg'i. Li turn'is si'n al la edz'in'o kaj sen'inter'romp'e daŭr'ig'is:

— Ĉu vi sci'is pri tio antaŭ'e? Kial vi ne mal'permes'is tia'n stult'aĵ'o'n?

— Mi sci'is. Sed li ja aĉet'is por si'a propr'a mon'o, kiu'n li mem akir'is.

— Mi ne parol'as pri la de'ven'o de la mon'o sed pri la el'spez'o. Est'as blind'a frenez'o el'don'i tiom da mon'o por lud'il'o'j, kiam labor'o ĉes'is kaj neni'u sci'as, kiam ĝi re'komenc'iĝ'os.

— Sed est'as ja la sol'a plezur'o, por kiu li el'spez'as mon'o'n. Ali'a'j infan'o'j el'spez'as mult'e pli por kin'o, dolĉ'aĵ'o'j, sport'il'o'j kaj ali'a'j afer'o'j.

— Kial vi parol'as pri ali'a'j infan'o'j? Kaj vi dir'as, ke est'as plezur'o por li. Bon'e. Sed kial li ne pov'as uz'i krajon'o'n kaj paper'o'n kiel antaŭ'e kaj si'a'j'n akv'o'farb'o'j'n kaj kretojn?

— Nu, pov'us ja est'i. Sed li tiom sopir'is. Ver'a'j pentr'ist'o'j pentr'as plej mult'e per ole'o'farb'o. Vi ja sci'as, ke la ge'instru'ist'o'j montr'as interes'o'n por li, kaj dum la last'a ekzamen'o la paroĥ'estr'o atent'is special'e li'a'j'n labor'aĵ'o'j'n kaj dir'is, ke li hav'as ver'a'n talent'o'n kaj ebl'e iam far'iĝ'os grand'a pentr'ist'o.

— Sen'senc'aĵ'o! Vi imag'as, ke li est'as io ekster'ordinar'a pro tio ke li ... Nu. Tia'j afer'o'j est'as por riĉ'a'j hom'o'j, kiu'j pov'as pas'ig'i si'a'n temp'o'n per lud'o anstataŭ per honest'a labor'o. Sed sufiĉ'as. Far'it'e est'as far'it'e. Sed: ne ripet'u tia'n stult'aĵ'o'n, tio'n mi dir'as! Kiam ven'is la sci'ig'o pri definitiv'a halt'ig'o de ĉiu labor'o, far'iĝ'is ankoraŭ pli mal'agrabl'e. Li ne hav'is trankvil'o'n por rest'i sur la sof'o aŭ la lit'o, sed paŝ'is sen'halt'e tie'n kaj re'e'n en la hejm'o kiel best'o en kaĝ'o, grumbl'eg'is kaj blasfem'ad'is.

— Kaj tio est'as la dank'o, tio est'as la dank'o por mult'jar'a labor'o. Est'us plej bon'e pend'ig'i si'n.

Tag'o'n post tag'o li ripet'is tiu'j'n vort'o'j'n, kaj la edz'in'o komenc'is tim'i, ke li frenez'iĝ'os.

Kiam oni star'ig'is Komision'o'n por sen'labor'ec'o li grumbl'is ankaŭ pro tio.

— Mi ne pet'os almoz'o'j'n, li obstin'e dir'is. Tamen li ir'is por en'list'ig'i si'n inter labor'serĉ'ant'o'j kaj jam post kelk'a'j tag'o'j for'vetur'is kun la unu'a grup'o de labor'ist'o'j, kiu for'las'is la hejm'o'n.

Kiam Arn'e ven'is hejm'e'n de la lern'ej'o en tiu tag'o, li'a patr'in'o aspekt'is kvazaŭ ali'a hom'o ol antaŭ'e. Est'is io ne'kutim'e dolĉ'a kaj afabl'a en ŝi'a'j parol'o kaj rigard'o, kaj ŝi'a vizaĝ'o est'is pli trankvil'a kaj kontent'a, ol li iam antaŭ'e vid'is. Eĉ special'e bon'a'n manĝ'aĵ'o'n ŝi prepar'is por li.

Post la manĝ'o li tuj ir'is al si'a pentr'ad'o. Kontraŭ'kutim'e la patr'in'o ek'sid'is apud li, dum ŝi flik'is vest'aĵ'o'j'n. Tiam kaj tiam ŝi lev'is la rigard'o'j'n de si'a flik'ad'o kaj rigard'is li'n kaj li'a'n labor'o'n. Ne'ordinar'a varm'a bril'o radi'is el ŝi'a'j okul'o'j.

— Sci'u, ke mi mult'e pens'is kaj pens'as pri vi, kvankam mi ne mult'e parol'is kun vi, ŝi dir'is, kiam ŝi'a'j man'o'j iom paŭz'is. Pri vi'a est'ont'ec'o. Patr'o ne kompren'as vi'n kaj vi'a'j'n inklin'o'j'n, sed cert'e ni pov'os iel aranĝ'i por vi. Mi ne kompren'as la pentr'a'j'n afer'o'j'n kaj ne sci'as pri lern'ej'o'j, sed oni ja pov'os demand'i hom'o'j'n, kiu'j sci'as.

*

Vintr'o ven'is kun neĝ'o kaj mal'varm'o. La infan'o'j el'port'is si'a'j'n sled'et'o'j'n kaj ski'o'j'n el ili'a'j somer'a'j ripoz'lok'o'j. Sur strat'o'j kaj apud'a'j dekliv'o'j reg'is gaj'o kaj vigl'a mov'iĝ'em'o, kvazaŭ Torent'o ankoraŭ est'us la sam'a kiel en pas'int'a'j vintr'o'j.

Sed sur la tegment'o'j'n de la industri'a'j konstru'aĵ'o'j met'is si'n la neĝ'o en dik'a'j tavol'o'j, blank'a'j, ne'tuŝ'it'a'j de fulg'o kaj varm'o. Inter la konstru'aĵ'o'j, sur liber'a'j lok'o'j, sur voj'o'j kaj rel'voj'o'j est'is stern'it'a la blank'a kovr'aĵ'o, ne'tuŝ'it'a de pied'o'j kaj labor'o. Nur al la elektr'a staci'o konduk'is mal'larĝ'a voj'et'o kun alt'a'j neĝ'o'dekliv'o'j sur la flank'o'j.

Nigr'a'j kaj sen'viv'a'j fenestr'o'j fort'e sed mal'gaj'e kontrast'is kontraŭ la ĉirkaŭ'a blank'o. Kelk'iam re'e ek'viv'is ili'a mal'nov'a bril'o'lud'o, kiam pal'a'j vintr'a'j sun'radi'o'j tra'breĉ'is la inert'e kuŝ'ant'a'j'n nub'o'j'n. Sed baldaŭ ili est'is sam'e nigr'a'j kaj mal'gaj'a'j kiel antaŭ'e, kaj mal'antaŭ ili reg'is mal'lum'o kaj sen'son'a silent'o.

En la mal'lum'a'j vintr'o'vesper'o'j la uzin'o kuŝ'is kiel urb'o de mort'int'o'j. Lamp'o'j ne lum'is tie, sen'viv'a'j kuŝ'is la forn'o'j, kies fajr'o'bril'o iam lud'is en la fulg'o'kovr'it'a'j fenestr'o'j, for'est'is la ruĝ'a'j fer'a'j serpent'o'j, kiu'j sen'ĉes'e kaj rapid'e mov'is si'n tie'n kaj re'e'n en la nigr'a'j kavern'o'j de la lamen'ej'o.

*

Sed ceter'e la katastrof'o ne est'is tiel frakas'a kaj ĉio'renvers'a, kiel en la unu'a moment'o oni imag'is. Tag'o post tag'o pas'is, kaj oni kutim'iĝ'is al la nov'a ord'o. Oni zorg'e pri'pens'is antaŭ ol el'spez'i la mal'mult'a'j'n mon'er'o'j'n, la ŝpar'mon'o iom post iom mal'aper'is el la kont'o'j en la kooperativ'o, reg'is mal'gaj'a humor'o, kiam manĝ'aĵ'o est'is minimum'a kaj mon'send'o de la famili'estr'o'j aŭ sub'ten'o de la komun'um'o ankoraŭ ne est'is ricev'it'a.

Sed iel oni tra'pas'is la mal'facil'aĵ'o'j'n kaj eĉ pov'is rid'i kaj ŝerc'i pri ili. En la kin'o oni prezent'is film'o'n du'foj'e semajn'e, kaj almenaŭ unu'foj'e en ĉiu semajn'o est'is bal'o en la popol'a dom'o. Iel oni trov'is mon'o'n ankaŭ por plezur'o'j kaj bel'a'j vest'o'j, almenaŭ tiu'j, kiu'j plej mult'e dezir'is. Ebl'e patr'in'o'j kaj mal'grand'a'j ge'frat'o'j dev'is rezign'i divers'a'j'n afer'o'j'n, ebl'e la ge'jun'ul'o'j mem rezign'is pli neces'a'j'n afer'o'j'n. Sed ĉu est'us ebl'e viv'i tut'e sen amuz'iĝ'o en tia sen'fin'a temp'o de neni'far'o?

*

Printemp'o ven'is kaj neĝ'o degel'is. Sur la nigr'a ter'o intern'e kaj ekster'e de la industri'ej'a bar'il'o bril'is la kap'et'o'j de sun'flav'a'j tusilag'o'j. Aln'o'j kaj salik'o'j vest'is si'n per delikat'a vual'o el graci'a'j flor'pend'aĵ'o'j. Freŝ'e verd'a'j star'is jun'a'j herb'o'j inter fulg'o'kovr'it'a rub'aĵ'o kaj rust'o'brun'a fer'o.

Iu'n post'tag'mez'o'n, kiam la infan'o'j vag'is laŭ la river'o, ili ek'sent'is dezir'o'n rigard'i, kiel aspekt'as intern'e en la mort'int'a urb'o de labor'o. Ĉiu'j pord'o'j krom tiu apud la elektr'a staci'o est'is ŝlos'it'a'j, kaj oni ne rajt'is en'ir'i. Tial ili prov'is trov'i ali'a'n en'ir'ej'o'n.

Sur la sud'a flank'o de la bar'il'o est'is tre dens'a arb'ar'et'o el jun'a'j aln'o'j kaj salik'o'j. Tie ili trov'is voj'et'o'n, kiu konduk'is al la bar'il'o. Oni pov'is tra'ir'i tie, ĉar du lat'o'j est'is for. Ver'ŝajn'e est'is iam'a privat'a voj'o de labor'ist'o'j, kiu'j loĝ'is tiu'flank'e.

Ankaŭ sur la intern'a flank'o est'is vast'a dens'ej'o el padus'o'j, aln'o'j kaj ali'a'j arb'o'j, kiu'j kresk'is sur dik'a'j tavol'o'j de mal'nov'a, alt'forn'a skori'o. Ili trov'is mal'nov'a'n, antaŭ long'e for'las'it'a'n rel'voj'o'n kaj sekv'is ĝi'n, ĝis ili ven'is al alt'forn'o.

La pord'o'j est'is ferm'it'a'j sed ne ŝlos'it'a'j, kaj ili pov'is sen'pen'e en'ir'i. En la vast'a intern'o reg'is krepusk'o, ĉar la mal'mult'a'j fenestr'o'j est'is kovr'it'a'j de dik'a tavol'o de fulg'o. En tiu krepusk'o star'is la forn'eg'o'j kun fer'a'j zon'o'j ĉirkaŭ si'a'j brik'a'j ventr'o'j, kiel mister'a'j kaj gigant'a'j monstr'o'j, dorm'ant'a'j en la silent'o de si'a mal'lum'a loĝ'ej'o.

La vast'a spac'o, la silent'o kaj la mal'lum'o vek'is en ili solen'a'n sent'o'n, kaj dum temp'et'o ili rest'is sen'mov'a'j, dum ili'a'j rigard'o'j vag'is tie'n kaj re'e'n. Arn'e est'is la unu'a, kiu dir'is i'o'n. — Tie'n ĉi mi dev'as re'ven'i! li dir'is, kaj io varm'a vibr'is en li'a voĉ'o.

— Kial? Ald'a demand'is.

— Por desegn'i, kompren'ebl'e. Est'as ja mir'ind'a'j afer'o'j. Jen, kiam la sun'stri'o'j lud'as en la mal'lum'o! Est'as bel'e!

— Ĉu vi trov'as tio'n ĉi bel'a? Ajn'a mal'aprob'e dir'is. Est'as ja nur fulg'o kaj mal'lum'o, brik'o'j kaj fer'o. Est'as mal'agrabl'a lok'o kaj mal'bel'a. Kaj tio'n vi vol'as desegn'i? Vi dev'as far'i bel'a'j'n afer'o'j'n, flor'o'j'n kaj arb'o'j'n kaj bel'a'j'n pejzaĝ'o'j'n.

— Tamen est'as bel'e. Ĉu vi ne pov'as vid'i tio'n?

— Ĉu vi trov'as tio'n ĉi bel'a? Ajn'a turn'is si'n al Ald'a.

— Mi ne sci'as. Sed est'as interes'e. Ĉu vi memor'as, kiam ni'a klas'o est'is tie ĉi? Est'is en la tri'a. La instru'ist'in'o ĉirkaŭ'paŝ'et'is kiel pav'o inter la labor'ist'o'j kaj babil'is kaj babil'is, sed kiam mi demand'is ŝi'n pri la rilat'o inter labor'ist'o'j kaj kapital'ist'o'j, ŝi far'iĝ'is koler'a.

Johano ek'rid'is.

— Kaj kiam ŝi star'is tie kaj klar'ig'is i'o'n, mi star'is mal'antaŭ'e en la grup'o. Tiam iu labor'ist'o, kiu sid'is sur tiu ĉi benk'o, okul'um'is al mi kaj propon'is al mi flar'tabak'o'n, kiam li mem pren'is.

— Kaj ĉu vi pren'is?

— Mi ŝajn'ig'is pren'i, kaj tiam ali'a'j labor'ist'o'j rid'is tre laŭt'e. La instru'ist'in'o turn'is si'n, sed ne kompren'is la afer'o'n. Ebl'e ŝi kred'is, ke pri ŝi oni rid'as, ĉar ŝi ŝajn'is ofend'it'a kaj tuj for'ir'is kun ni.

Ili plu'ir'is, vizit'is la ŝtal'far'ej'o'n, la rost'forn'o'j'n, la lamen'ej'o'n, la muld'ej'o'n, la grand'eg'a'j'n karb'magazen'o'j'n kaj ali'a'j'n lok'o'j'n, kies nom'o'j'n ili ne sci'is. Ili kur'is supr'e'n kaj mal'supr'e'n sur krut'a'j ŝtup'ar'o'j, kaŝ'lud'is en mal'lum'a'j lok'o'j kaj vet'grimp'is sur piramid'o'j de fer'ŝton'o kaj kalk'o.

Ceter'e ili ne mult'e lud'is, sed esplor'is kaj observ'is. Est'is kvazaŭ aventur'a esplor'ekskurs'o en ne'kon'at'a region'o. Arn'e atent'is pri la afer'o'j, kiu'j interes'is li'n, la knab'in'o'j babil'is inter si, kaj Johano cerb'um'is kaj ne dir'is mult'a'j'n vort'o'j'n.

Fin'int'e si'a'n rond'ir'o'n ili ven'is al la mal'supr'a part'o de la industri'ej'o. Est'is proksim'e al la elektr'a staci'o. Tie kuŝ'is ankoraŭ amas'o'j da fer'o ambaŭ'flank'e de la rel'voj'o'j, kaj ili pov'is facil'e ŝtel'ir'i inter ili.

Johano halt'is kaj ek'sid'is sur plat'a ŝarĝ'vagon'et'o, kiu ankoraŭ star'is tie, sam'e kiel oni iam las'is ĝi'n. En'pens'e li rigard'is al la ali'a'j kaj dir'is:

— Kio el ni far'iĝ'os?

— Kio'n vi vol'as dir'i per tio? demand'is Ajn'a.

— Jam antaŭ long'e mi pens'is, ke kiam mi fin'os la lern'ej'o'n, mi tuj ir'os al la uzin'o por serĉ'i labor'o'n. Ĉiu'j knab'o'j, kiu'j dev'is aŭ dezir'is labor'i, ja ĉiam far'is tiel. Ili ricev'is i'a'n facil'a'n labor'o'n, vetur'ig'is divers'a'j'n afer'o'j'n sur la vagon'et'o'j, pur'ig'is kaj tiel plu. Kie'n mi nun ir'u por serĉ'i labor'o'n? Kaj kie'n ĉiu'j ali'a'j knab'o'j ir'u? Post du semajn'o'j ni fin'os la lern'ej'o'n. Sed post'e? Ajn'a gaj'e ek'rid'is.

— Kia'j'n zorg'o'j'n vi far'as al vi! Kvazaŭ vi jam est'us plen'kresk'ul'o. Est'u kontent'a, ke vi ne bezon'as labor'i.

— Sed mi vol'us labor'i por far'iĝ'i mem'star'a. Mi ne vol'as de'pend'i de ali'a'j hom'o'j.

— Nu, vi ja pov'as iom atend'i. Post tri, kvar jar'o'j.

— Oni ja dir'as, ke ebl'e neniam plu est'os labor'o tie ĉi. Kaj en ali'a'j lok'o'j ankaŭ ne ekzist'as labor'o. Kaj oni ne sci'as, kiam est'os. Sed kio far'iĝ'os el ni, se labor'o ne est'os?

— Strang'ul'o vi est'as! Ali'a'j knab'o'j ja ne parol'as tiel.

— Ili ne parol'as tiel, ĉar ili ne pens'as pri tio, tio ne interes'as ili'n. Sed mi pens'as pri tio kelk'a'foj'e. Kaj nun, kiam ni ir'is inter konstru'aĵ'o'j ... Pens'u mem! Kio far'iĝ'os el la hom'o'j, se ili ne pov'os labor'i. Kaj kial ne est'as labor'o por ili, kial ili ne pov'as labor'i, kvankam ili vol'as?

— Ĉar neni'u vol'as aĉet'i i'o'n nun'temp'e, Ald'a klar'ig'is. Sed tio de'pend'as de la kapital'ism'o.

— Tio'n vi dir'as. Pov'as est'i. Mi ne sci'as. La mien'o de Johano est'is mal'seren'a, li aspekt'is preskaŭ koler'a.

— Sed kial la hom'o'j ne ord'ig'as tia'j'n afer'o'j'n. Mi pens'as, ke la plen'kresk'ul'o'j est'as stult'a'j.

Li rigard'is al Ald'a kvazaŭ por trov'i pli kontent'ig'a'n respond'o'n al si'a'j demand'o'j. Melankoli'a rid'et'o ek'lud'is ĉirkaŭ ŝi'a'j mal'dik'a'j, firm'a'j lip'o'j, kaj ŝi rigard'is li'n, kvazaŭ ŝi vol'us dir'i i'o'n per la okul'o'j.

— Jes, la plen'kresk'ul'o'j est'as stult'a'j, ŝi dir'is ne laŭt'e.

— Tio'n vi dir'as! li dir'is kaj observ'is ŝi'n sci'vol'e. Sed vi oft'e cit'is la dir'o'j'n de vi'a patr'o. Ĉu vi opini'as, ke ankaŭ vi'a patr'o est'as stult'a? La melankoli'a rid'et'o rest'is sur ŝi'a'j lip'o'j, kaj ŝi'a'j okul'o'j rigard'is li'n intens'e, kvazaŭ ŝi vol'us kompren'ig'i i'o'n al li sed ne per vort'o'j. Li tut'e forges'is si'a'n demand'o'n, kaj strang'a sent'o de sekret'a, ne'klar'a inter'kompren'o inter li kaj ŝi ek'vibr'is en li'a intern'o.

Subit'e inter'romp'is ili'n bas'a voĉ'o, kiu ven'is el la direkt'o, kie est'is la elektr'a staci'o.

— Kio'n vi far'as tie ĉi, bub'aĉ'o'j? Antaŭ ol ili trov'is temp'o'n por for'kur'i, Alekso subit'e aper'is tut'e apud'e. Tiam ĉiu'j kvar ek'rid'is renkont'e al li kaj trankvil'e rest'is. Li rigard'is ili'n konstern'it'e, kvazaŭ suspekt'e, sed post'e ankaŭ li ek'rid'is.

— Bon'a'n tag'o'n, Alekso! Ĉu vi ne re'kon'as ni'n?

— La lag'o'kamarad'o'j! Bon'a'n tag'o'n! Long'a temp'o pas'is de last'foj'e. Mi pens'is, ke est'as bub'aĉ'o'j, kiu'j serĉ'as metal'o'n por vend'o. Kelk'a'foj'e ili nom'e ne nur serĉ'as, sed eĉ for'pren'as kupr'a'j'n kaj latun'a'j'n part'o'j'n de maŝin'o'j kaj aparat'o'j.

— Ĉu vi do est'as konvink'it'a, ke ni ne far'is tio'n? dir'is Ald'a petol'e.

— Jes. Se vi far'us i'o'n tia'n, vi almenaŭ mal'aper'us pli rapid'e kaj si'n'gard'e. Sed kio'n vi far'as tie ĉi?

— Ni inspekt'as la uzin'o'n, dir'is Ald'a kun ŝajn'ig'it'a serioz'o. Ni ne pov'as toler'i, ke oni las'as konstru'aĵ'o'j'n kaj util'a'j'n maŝin'o'j'n kaj objekt'o'j'n en tia stat'o. Est'as krim'o kontraŭ honest'a'j hom'o'j. Johano ven'is serĉ'i labor'o'n, sed li neniel pov'as trov'i. Neniu'n ni renkont'is, nur la kolomb'o'j rest'as en si'a'j ordinar'a'j lok'o'j. Ĝust'e kiam vi al'ven'is, ni decid'is send'i skrib'o'n al la aŭtoritat'o'j, por ke ili inform'u ni'n, kio'n oni intenc'as por ni. Ni ne ŝat'as far'iĝ'i viktim'o'j de la stult'aĵ'o'j de la plen'kresk'ul'o'j.

— Bon'e dir'it'e, ruĝ'ul'in'o. Konserv'u tiu'n humor'o'n! Ĉu vi ŝat'us rigard'i mi'a'j'n flor'o'j'n?

— Vi'a'j'n flor'o'j'n? Kie?

— En la elektr'a staci'o kompren'ebl'e.

Ili sekv'is li'n. Post kelk'a'j paŝ'o'j ili star'is ĉe la sud'a long'mur'o de la brik'a dom'o.

— Jen est'as mi'a ĝarden'o, dir'is Alekso kaj montr'is al ne'larĝ'a, bel'e aranĝ'it'a bed'o laŭ la tut'a long'o de la dom'o. Mi ĵus sem'is. Ĝis nun montr'is si'n nur la spinac'o, sed la flor'o'j baldaŭ ven'os. Re'ven'u en la somer'o, kiam flor'os odor'latir'o'j kaj rezed'o'j!

— Sed vi parol'is pri flor'o'j?

— Pacienc'o'n! Ili est'as intern'e.

Ili sekv'is Alekson intern'e'n. La du generator'o'j zum'ad'is kiel gigant'a'j burd'o'j, kaj oni pov'is aŭd'i unu la ali'a'n nur se oni parol'is preskaŭ en la orel'o'n unu de la ali'a. La infan'o'j neniam antaŭ'e est'is tie kaj la elektr'a'j maŝin'o'j tiom kapt'is ili'a'n interes'o'n, ke ili unu'e tut'e forges'is pri la flor'o'j. Sed post'e ili rigard'is ankaŭ tiu'j'n. Est'is mult'a'j grand'a'j kaj abund'foli'a'j fuksi'o'j kaj ali'a'j flor'o'j, kiu'j ne bezon'as rekt'a'n sun'lum'o'n. En kest'et'o'j kaj flor'pot'o'j star'is mal'grand'a'j kukum'o'j kaj ali'a'j plant'o'j, kiu'j'n Alekso intenc'is plant'i ekster'e post kelk'a'j tag'o'j.

Sed ekzist'is ankaŭ ali'a'j interes'a'j afer'o'j. Apud unu mur'o trov'iĝ'is rabot'o'stabl'o kaj torn'il'o, sur la mur'o pend'is du ŝrank'o'j kun mult'spec'a'j lign'aĵ'labor'il'o'j. Ĉe ali'a mur'o star'is tabl'o kun libr'o'j, gazet'o'j kaj skrib'il'o'j. Apud ĝi est'is sof'simil'a benk'o kun kusen'o.

Kiam ili jam rigard'is ĉio'n, ili re'e el'ir'is por pov'i pli facil'e inter'parol'i. La lok'o tre plaĉ'is al ili, kaj ili'a respekt'o por Alekso tre kresk'is dum la mal'long'a vizit'o, ne pro la flor'o'j, sed ĉar li est'as estr'o de la mir'ind'a'j elektr'a'j maŝin'o'j.

— Ĉu vi ankaŭ est'as lign'aĵ'ist'o? Johano demand'is.

— Ne mult'e. Pri tio okup'as si'n unu el mi'a'j kamarad'o'j Ni est'as tri maŝin'ist'o'j.

— Kaj dum vi'a labor'o vi pov'as ankaŭ leg'i?

— Jes. Precip'e dum nokt'a labor'temp'o oni dev'as kun'port'i iom da furaĝ'o por la cerb'o.

— Sed kie est'as Adolf'o? Johano demand'is.

— Adolf'o est'is metal'labor'ist'o. Li sen'labor'iĝ'is kaj for'vojaĝ'is al iu lok'o de sub'ten'labor'o kun'e kun ali'a'j. Nun ni send'as la elektr'a'n fort'o'n al ali'a lok'o, kie oni ankoraŭ bezon'as ĝi'n por industri'o, kaj tial ni tri pov'as rest'i.

— Ĉu vi ankoraŭ vizit'as la lag'o'n por fiŝ'i?

— Kompren'ebl'e. Oni dev'as hav'i iom da liber'a viv'o. Sed post la for'vetur'o de Adolf'o mi ĉiam ir'is sol'a. Ebl'e iu el vi ŝat'us akompan'i mi'n iam? Est'as pli agrabl'e, se oni pov'as iom inter'babil'i.

— Ni pov'os akompan'i vi'n ĉiu'j kvar, Ald'a dir'is entuziasm'e. — Tio'n mi kred'as. Sed far'iĝ'us preskaŭ tro grand'a grup'o. Nu, ni vid'os.

*

La ĉambr'o de la ses'a klas'o est'is ornam'it'a per flor'o'j kaj jun'a'j betul'o'j. Sur unu el la du grand'a'j nigr'a'j tabul'o'j bril'is kolor'o'riĉ'a'j flor'desegn'o'j, kaj sur la mur'o'j est'is fiks'it'a'j la desegn'o'j de la infan'o'j. La tri'dek sep infan'o'j sid'is bel'vest'it'a'j kaj kun solen'a'j mien'o'j en si'a'j benk'o'j, kaj ĉirkaŭ'e est'is benk'o'j kaj seĝ'o'j, kie sid'is ge'patr'o'j kaj ali'a'j aŭskult'ant'o'j.

La infan'o'j rapid'e kaj sen'erar'e respond'is la solen'ton'a'j'n demand'o'j'n de la instru'ist'o, kiel en ĉiu'j ekzamen'o'j, kaj verv'e solv'is la kalkul'task'o'j'n sur la nigr'a tabul'o. La vizaĝ'o'j de la patr'in'o'j port'is esprim'o'n de sentimental'a kor'tuŝ'o. Sub la influ'o de la solen'a atmosfer'o ili'a'j sent'o'j kaj pens'o'j koncentr'iĝ'is ĉirkaŭ la infan'o'j, kaj ili vid'is si'a'n inter'rilat'o'n al ili tut'e ali'e ol dum la ĉiu'tag'a viv'o.

Post la lecion'o'j ĉiu'j klas'o'j kolekt'iĝ'is en la grand'a salon'o, kie okaz'is la maten'a'j preĝ'o'j. Dum kvar'on'hor'o est'is kant'ad'o de la infan'o'j. Post'e la pastr'o, kiu est'is ekzamen'a kontrol'ant'o, sur'ir'is la podi'o'n kaj fin'is la ekzamen'o'n per parol'ad'o. Li dank'is la ge'instru'ist'o'j'n por si'n'ofer'a kaj dev'o'fidel'a labor'o kaj la ge'patr'o'j'n pro ili'a solidar'ec'o kun la lern'ej'o en instru'ad'o kaj eduk'ad'o. Post'e li turn'is si'n special'e al la last'a klas'o.

— Mi kompren'as, ke vi de'long'e sopir'is al tiu ĉi tag'o, ke vi ĝoj'as, ke vi'a lern'o'temp'o est'as fin'it'a. Lern'ad'o signif'as pen'ad'o'n kaj labor'o'n. Tial ni ne ĉiam ŝat'as ĝi'n tiel, kiel ni ver'e dev'us. Sed iom post iom oni kompren'as ĝi'a'n valor'o'n. Tiam oni kompren'as ankaŭ ke la pen'ad'o hav'is profund'a'n signif'o'n. Mi est'as plen'e konvink'it'a, ke ankaŭ vi spert'os tio'n.

Proverb'o dir'as, ke ni lern'as ne por la lern'ej'o sed por la viv'o. Tio est'as ver'a. Ni lern'as por far'iĝ'i bon'a'j kaj taŭg'a'j hom'o'j. Est'i bon'a kaj taŭg'a est'as io esenc'a en la viv'o. Ĝust'e pro tio ni hav'as lern'ej'o'j'n, kie la ge'instru'ist'o'j instru'as la infan'o'j'n pri mult'a'j util'a'j afer'o'j kaj antaŭ ĉio pri tio, ke ili far'iĝ'u bon'a'j hom'o'j, kiu'j respekt'as la ordon'o'j'n de Di'o kaj am'as si'a'j'n kun'hom'o'j'n. Ĝust'e pro tio vi'a'j ge'patr'o'j instru'is vi'n pri bon'a kondut'o kaj bon'a mor'o. Kaj la plej bon'a instru'o tiu'rilat'e est'as la si'n'ofer'a am'o de vi'a'j ge'patr'o'j, ili'a'j ĉiam'a'j zorg'o'j kaj pen'ad'o'j por vi'a'j bon'fart'o kaj feliĉ'o. Pens'u pri tio! Grand'a'n dank'o'n vi ŝuld'as al vi'a'j ge'patr'o'j kaj ge'instru'ist'o'j.

Ni viv'as en mal'lum'a kaj mal'facil'a temp'o. Kiam vi nun for'las'as la lern'ej'o'n por iom post iom en'ir'i en la mond'o'n de la plen'kresk'ul'o'j, vi'a voj'o ebl'e ne est'os facil'a. Labor'o mank'as tie ĉi kiel en la plej mult'a'j lok'o'j en ni'a land'o kaj en la tut'a mond'o. Ego'ism'o kaj plezur'avid'o reg'as la hom'o'j'n. Atend'as vi'n mal'facil'aĵ'o'j, kaj atend'as vi'n tent'o'j.

Ebl'e vi demand'as, kiel vi venk'u la mal'facil'aĵ'o'j'n, kiel vi kontraŭ'star'u la tent'o'j'n. Kaj mi respond'as al vi : konserv'u en vi'a memor'o la bon'a'j'n kaj valor'a'j'n instru'o'j'n, kiu'j'n vi ricev'is en vi'a'j hejm'o'j kaj en la lern'ej'o. Praktik'u tiu'n instru'o'n en vi'a viv'o. Ĝust'e tio est'as la senc'o kaj cel'o de vi'a lern'ad'o.

*

En dimanĉ'o kelk'a'j'n tag'o'j'n post la ekzamen'o la onkl'o de Arn'e ven'is por vizit'i si'a'n frat'in'o'n. Li est'is mal'grand'bien'ul'o kaj kun'port'is kelk'a'j'n litr'o'j'n da lakt'o kaj du'dek'o'n da ov'o'j kaj iom da viand'a manĝ'aĵ'o, kiel li ĉiam far'is ĉe si'a'j vizit'o'j.

La patr'in'o dum ili'a inter'parol'o montr'is al li la skrib'libr'o'j'n kaj desegn'o'j'n de Arn'e kaj li'a'n ekzamen'a'n atest'o'n.

— Jes, jes, li konsent'is. Ŝajn'as ke li est'as tre bon'a knab'o. Bel'e li skrib'as kaj bon'e kalkul'as, kaj rilat'e al desegn'ad'o li ja est'as ver'a art'ist'o. Kaj bon'kondut'a ankaŭ, ĉu ne?

— Jes, neniam li est'as mal'afabl'a, neniam far'as i'o'n ne'dec'a'n aŭ mal'bon'a'n. Iom silent'em'a li est'as, sed tio ja ne est'as mank'o.

— Jes, jes, est'as bon'e, kiam la infan'o'j est'as tia'j. Post'e ili las'is tiu'n tem'o'n. La patr'in'o prepar'is manĝ'aĵ'o'n, kaj post la manĝ'o la onkl'o rigard'is la horloĝ'o'n kaj dir'is, ke est'as temp'o por re'vetur'i.

— Mi vol'us parol'i kun vi pri ia afer'o, antaŭ ol vi for'ir'os, dir'is la patr'in'o.

— Nu, nu, parol'u, dir'is la onkl'o kaj rigard'is ŝi'n iom mir'e pro tia etiket'a al'parol'o. — Aŭ ĉu vi vol'as dir'i, ke vi dezir'as parol'i kun mi sen ĉe'est'o de la infan'o'j?

— Ne, ne est'as sekret'o'j. Vi ja vid'is la desegn'o'j'n de Arn'e kaj ankaŭ li'a'n atest'o'n. La knab'o fakt'e hav'as ne'ordinar'a'n talent'o'n por tia'j afer'o'j. Por ali'a'j lern'objekt'o'j li neniel hav'is la sam'a'n interes'o'n. Li diligent'e lern'is kaj preter'las'is neni'o'n, sed kiel dir'it'e, special'a'n interes'o'n por ili li ne hav'as.

Kia'j tial mi pens'as, ke oni dev'us iel help'i la knab'o'n, por ke li pov'u lern'i pli mult'e en tiu special'a fak'o. Tio'n dir'is ankaŭ li'a instru'ist'o kaj ĉiu'j, kiu'j vid'is li'a'j'n desegn'o'j'n. Est'as ja ankoraŭ tro fru'e pens'i pri iu special'a lern'ej'o, sed li mem parol'is pri korespond'a kurs'o. Mi pens'as, ke tia kurs'o est'us bon'a por li. Li tre diligent'e labor'as, jes, fakt'e, mi dev'as dir'i, labor'as, sed kompren'ebl'e instru'o tamen est'as neces'a. Tial mi ... vol'us vi'n demand'i, ĉu vi pov'us li'n iom help'i. Est'as hont'ind'e pet'i, sed tio est'as ja la sol'a, kio'n mi pov'as por li far'i.

Ŝi ek'silent'is kaj for'viŝ'is kelk'a'j'n larm'o'j'n el la okul'o'j.

— Hm, dir'is la onkl'o kaj pri'pens'e rigard'is altern'e al Arn'e kaj al li'a patr'in'o. Post iom'a silent'o li daŭr'ig'is:

— Mi kompren'as vi'a'n intenc'o'n, kaj ĝi est'as bon'a. Ankaŭ mi vid'as ja, ke la knab'o hav'as talent'o'n, kvankam mi ne pov'as pri'juĝ'i, ĉu ĝi est'as ver'e grand'a. Sed help'i li'n per mon'o mi fakt'e ne pov'as. Kiom kost'as la kurs'o?

— Ĉirkaŭ du'dek kvin kron'o'j'n, mi kred'as.

— Hm. Fakt'e mi ne pov'as. Por est'i honest'a, mi dir'u, ke mi pov'us al vi hav'ig'i tiom da mon'o, se tem'us pri io absolut'e neces'a. Sed kiam tem'as pri io ali'a, ne est'as ebl'e. Nun'temp'e oni dev'as kalkul'i ĉiu'n oer'o'n. Ter'kultur'a'j produkt'o'j est'as rid'ind'e mal'alt'e pag'at'a'j, sub la produkt'o'kost'o'j. Oni dev'as du'foj'e pri'pens'i antaŭ ol el'spez'i i'o'n. Kaj nun ne pens'u mal'bon'e pri mi pro tio, ke mi rifuz'as!

— Ne, ne, mi vi'n plen'e kompren'as. Ver'dir'e, est'is stult'e demand'i.

— Tut'e ne. Se mi pov'us, kun ĝoj'o mi don'us. Kio'n vi dir'as mem, knab'o? Arn'e ne tuj respond'is. La rifuz'o li'n mal'ĝoj'ig'is, sed ial li sam'temp'e trov'is, ke est'as plej bon'e tiel.

— Kompren'ebl'e mi tre ŝat'us stud'i tia'n kurs'o'n. Sed ebl'e mi iam trov'os i'a'n okaz'a'n labor'o'n kaj pov'os akir'i iom da mon'o. — Bon'e dir'it'e! Tiel pens'as brav'a'j knab'o'j. Mi dezir'as al vi sukces'o'n. Kaj se mi iam pov'os ... Nu, ni vid'os.

Post li'a for'ir'o la patr'in'o ŝajn'is mal'gaj'a pro la mal'sukces'o, kaj Arn'e prov'is ŝi'n konsol'i.

— Ne mal'ĝoj'u pro tio, patr'in'o! Ni ja hav'as temp'o'n, kaj cert'e mi iel sukces'os per'labor'i iom da mon'o. Vi ja memor'as, en la pas'int'a aŭtun'o mi akir'is mon'o'n per kankr'o'kapt'ad'o.

— Nu ja. Mi pens'as pri onkl'o. Li tamen hav'as kelk'mil kron'o'j'n en la bank'o. Malgraŭ tio li pov'as est'i prav'a en si'a rezon'ad'o, oni dev'as atent'i pri la ekonomi'o en la nun'a temp'o. Sed tamen ...

*

Preskaŭ ĉiu'tag'e Arn'e ir'is al la uzin'o por far'i desegn'o'j'n aŭ pentr'i. Alekso je propr'a respond'ec'o permes'is al li laŭ'plaĉ'e ĉirkaŭ'vag'i tie, kaj ankaŭ la ali'a'j maŝin'ist'o'j las'is li'n sen'ĝen'e en'ir'i, kiam Alekso klar'ig'is al ili la afer'o'n.

Kiam Arn'e ne est'is tro mal'proksim'e de la staci'o, Alekso oft'e ir'is al li por inter'babil'i kaj rigard'i li'a'n labor'ad'o'n. Arn'e hav'is la sent'o'n, ke Alekso pli bon'e ol iu ali'a kompren'as li'a'j'n sopir'o'j'n kaj intenc'o'j'n, eĉ pli bon'e el la patr'in'o. Post kelk'tag'a inter'kon'at'iĝ'o Alekso surpriz'is li'n per donac'o de kelk'a'j mal'grand'a'j art'libr'o'j.

— Mi hav'as mult'e da libr'o'j hejm'e. Okaz'e mi ek'memor'is pri tiu'j. Ili est'as pli util'a'j por vi ol por mi. Ceter'e mi hav'as ankaŭ art'histori'o'n. Vi pov'as ĝi'n prunt'i, kiam vi vol'as.

Kor'trem'ig'a ĝoj'o plen'ig'is subit'e la anim'o'n de Arn'e. Est'is ne nur pro la libr'o'j, sed ĉef'e pro io ali'a. Kaj strang'e, en tiu moment'o li tre fort'e ek'memor'is pri tiu vesper'o, kiam li star'is en la neĝ'o kaj rigard'is la lun'lum'a'n vintr'o'pejzaĝ'o'n. La sam'a sent'o de profund'a feliĉ'o tra'kur'is li'n re'e.

Iu'n post'tag'mez'o'n li sid'is kun'e kun Alekso sur benk'o apud la mur'o de la staci'o. Dum la babil'o Alekso inter'ali'e dir'is:

— Se vi efektiv'e vol'as vi'n dediĉ'i al desegn'ad'o kaj pentr'ad'o, est'us bon'e se vi pov'us ricev'i iom da instru'o. Sed tie ĉi ekzist'as ja neni'u, kiu kompren'as tia'j'n afer'o'j'n.

— Tio ne grav'as, mi tamen pov'us stud'i. Ekzist'as ja korespond'a'j kurs'o'j, sed ...

— Jes ja, bon'a ide'o. Mi mem stud'is tia'j'n kurs'o'j'n, en ali'a'j fak'o'j kompren'ebl'e. Ili est'as bon'eg'a'j.

— Cert'e est'as. Sed kost'as iom da mon'o. Kaj mon'o ne est'as facil'e hav'ebl'a.

Post'e li rakont'is pri la prov'o de la patr'in'o hav'ig'i mon'o'n. — Ni esper'u, ke tio iel aranĝ'iĝ'os por vi, dir'is Alekso. Mi opini'as, ke tio est'as sufiĉ'e grav'a.

Ŝajn'e li ne hav'is em'o'n parol'i plu pri tiu tem'o, kaj Arn'e baldaŭ ir'is hejm'e'n.

Post li'a for'ir'o Alekso rest'is ankoraŭ iom'et'e sur la benk'o. Li sid'is tut'e sen'mov'a, kvazaŭ en profund'a'j pens'o'j. Kelk'a'foj'e la lip'o'j mal'ferm'iĝ'is por et'a rid'et'o.

Kiam li ek'star'is por re'ir'i en la staci'o'n, li parol'is laŭt'e al si mem, kiel li kelk'a'foj'e far'is, kiam li est'is ebri'a.

— Cert'e vi est'as infan'ec'a. Sed kio est'us la viv'o sen infan'ec'o? Ekzist'as afer'o'j ... En'ir'int'e li tuj el'tir'is la kest'o'n de la tabl'o kaj komenc'is serĉ'i en amas'o da paper'o'j kaj libr'et'o'j. Baldaŭ li ten'is en si'a man'o prospekt'o'n de korespond'a institut'o kaj ek'sid'is sur si'a benk'o por stud'i la en'hav'o'n.

Re'e li lev'is si'n kaj dum long'a temp'o paŝ'is tie'n kaj re'e'n, tiam kaj tiam ĵet'ant'e rigard'o'n al si'a'j flor'o'j. Kelk'iam re'aper'is la et'a rid'et'o, kaj li murmur'is kiel antaŭ'e:

— Est'as infan'ec'e. Sed ekzist'as afer'o'j ... Post kelk'a'j tag'o'j Arn'e ricev'is pres'aĵ'o'n kun la du unu'a'j leter'o'j de desegn'a kurs'o de iu korespond'a institut'o. Ĝi'n akompan'is leter'o, en kiu oni skrib'is, ke iu sinjor'o, kiu dezir'as est'i ne'kon'at'a, pag'is la kurs'o'n.

La patr'in'o est'is rav'it'a.

— Sed kiu far'is tio'n? Apenaŭ vi'a onkl'o. Mi pens'as, ke est'as la instru'ist'o.

Arn'e tuj kompren'is, sed li ne klar'ig'is al ŝi.

— Cert'e ne est'as la instru'ist'o. Li est'as ekster'land'e jam de du semajn'o'j. Sed cert'e ni ek'sci'os. Kiam li post'e ir'is al la uzin'o, li trov'is Alekson ĉe la flor'bed'o.

— Ĉu est'as vi? li demand'is kaj montr'is la stud'leter'o'n. Alekso rid'et'is.

— Mi dank'as vi'n! Arn'e dir'is kaj fort'e prem'is li'a'n man'o'n. — Kaj jen mi kun'pren'is por vi du pentr'aĵ'o'j'n, se vi vol'as ili'n hav'i.

— Mi tre ĝoj'as pro tio. Sed silent'u pri ... nu, vi kompren'as. — Ili ne est'as tre bon'a'j, sed mi ne pov'as pli bon'e ankoraŭ. Kiam mi pov'os pli bon'e, vi ricev'os ali'a'n.

*

Kelk'a'foj'e Ajn'a akompan'is Arn'e'n al la uzin'o. Ŝi mal'mult'e labor'is hejm'e, ĉar la av'in'o kaj la patr'in'o pri'zorg'is preskaŭ ĉio'n. Tial ŝi pov'is pas'ig'i si'a'j'n tag'o'j'n laŭ'plaĉ'e.

Ordinar'e ŝi mal'mult'e parol'is. Plej oft'e ŝi sid'is silent'a, kaj rigard'is li'a'n labor'ad'o'n kun rev'a mien'o. Foj'e ŝi ŝajn'e forges'is ĉio'n ĉirkaŭ si. La rigard'o far'iĝ'is melankoli'a kaj plen'a de sopir'o.

— Se mi nur est'us kiel vi! ŝi dir'is foj'e kun sopir'plen'a voĉ'o.

— Kiel mi? Kio'n vi vol'as dir'i per tio?

— Nu, vi hav'as vi'a'n pentr'ad'o'n. Vi ĉiam hav'as i'o'n, kio vi'n interes'as. Vi neniam enu'as, ĉu ne?

— Kiel mi pov'us enu'i?

— Vid'u! Sed kio'n hav'as mi? Kio'n mi pov'as far'i?

— Vi ja pov'as far'i i'o'n ajn, kio'n vi vol'as.

— Jes. Sed kio'n far'i? Mi vol'us far'i i'o'n, sed mi ne sci'as kio'n. Mi ŝat'us for'vetur'i de Torent'o. En la vintr'o mi fin'os la daŭr'ig'a'j'n kurs'o'j'n, ebl'e post'e ... Ŝi long'e silent'is kaj post'e daŭr'ig'is:

— Kiam mi est'is mal'grand'a, antaŭ ol patr'o ven'is, mi ĉiam pens'is, ke tuj kiam mi hav'os fort'o'n, mi labor'os por patr'in'o kaj av'in'o. Mi tre ĝoj'is je la pens'o pri tio. Ĉiu'vesper'e mi preĝ'is al Di'o, ke li help'u mi'n, por ke mi baldaŭ pov'u komenc'i labor'i por ili. Sed kiam patr'o ven'is ... Ŝi ek'silent'is, sed post'e al'don'is:

— Ĉu vi memor'as pri tio? Pri tiu maten'o, kiam mi ven'is al la tend'o ... ? Ŝi parol'is tre mal'laŭt'e, kaj la voĉ'o vibr'et'is.

— Jes. Li sen'inter'romp'e daŭr'ig'is si'a'n desegn'ad'o'n. Ĉar ŝi ĉes'is parol'i, li al'don'is:

— Sed vi'a'j ge'patr'o'j ja ĉiam est'is afabl'a'j kaj bon'a'j al vi.

— Jes. Sed est'as io ali'a. Antaŭ ol patr'o ven'is, mi ĉiam est'is feliĉ'a. Sed ebl'e est'as tiel por la plej mult'a'j. Kiam oni est'as mal'grand'a, oni pov'as bel'e rev'i kaj est'as feliĉ'a, post'e oni ne sci'as kio'n far'i.

*

Johano pas'ig'is mult'a'n temp'o'n per fiŝ'ad'o. Alekso permes'is al li uz'i la boat'o'n en la lag'o, kie ili kapt'is kankr'o'j'n, kaj kiam li dezir'is, li pov'is uz'i ankaŭ la ret'o'j'n kaj ali'a'j'n fiŝ'il'o'j'n de Alekso. Kelk'a'foj'e ili ir'is kun'e por fiŝ'i, sed plej oft'e Ald'a akompan'is Johanon. La hom'o'j iom rid'et'is pri ili, kaj kiam la mal'jun'ul'in'o'j vid'is ili'n for'ir'i aŭ re'ven'i, ili sku'is si'a'j'n kap'o'j'n.

— Est'as strang'a temp'o! ili dir'is. Foj'e iu mok'et'is Johanon, nur ŝerc'e.

— Strang'a knab'o vi est'as! Fiŝ'as kun'e kun knab'in'o!

— Kial ne? Johano respond'is. — Ŝi est'as la plej bon'a el ĉiu'j knab'o'j kaj pli lert'a ol iu ali'a.

Ceter'e la kvar kun'est'is kaj lud'is kiel en antaŭ'a'j somer'o'j. Tiam kaj tiam ili kun'e vizit'is Alekson ĉe la elektr'a staci'o. Est'is agrabl'e sid'i tie kaj babil'et'i en la zum'ad'o de la generator'o'j.

Kelk'a'j'n foj'o'j'n Alekso kun'pren'is ĉiu'j'n kvar al la lag'o. Reg'is fest'a humor'o, kiam ili for'marŝ'is en iu sabat'a fru'vesper'o. Ĉiu port'is dors'o'sak'o'n kaj est'is bon'e ekip'it'a per ĉiu'j neces'aĵ'o'j de ver'a lag'o'kamarad'o.

Ankaŭ pri tio la hom'o'j mok'et'is.

— Ĉu vi komenc'is lud'i kun la et'ul'o'j? ili kri'is al Alekso, kiam la mal'grand'a karavan'o preter'ir'is. Alekso trankvil'e rid'et'is.

— Nu, mi'a'j propr'a'j infan'o'j jam for'las'is mi'n, kaj est'as agrabl'e kun akompan'o. Ceter'e ...

Ŝajn'is, ke li hav'as em'o'n dir'i i'o'n pik'a'n, sed li las'is tio'n kaj plu'ir'is.

Ili el'met'is ret'o'j'n aŭ hok'ar'faden'o'n kaj ceter'e fiŝ'is per fiŝ'verg'o'j. Kiam nokt'iĝ'is, ili rem'is al la bord'o por ripoz'i dum kelk'a'j hor'o'j. Baldaŭ fajr'o ek'flam'is en la hel'a, silent'a nokt'o, kaj ili ek'sid'is ĉirkaŭ ĝi kaj mal'ferm'is si'a'j'n dors'o'sak'o'j'n.

Est'is mir'ind'a'j hor'o'j. Ĉiu'tag'ec'o kaj ĉiu'tag'aĵ'o'j est'is mal'proksim'e. Ĉio est'is nov'a, freŝ'a kaj plen'viv'a kiel en la komenc'o de la mond'o.

La plej agrabl'a est'is, ke Alekso neniam kondut'is kiel plen'aĝ'a protekt'ant'o. Li ĉiam est'is unu el ili, kiel kamarad'o. Kiam li kuŝ'is apud la fajr'o kaj rigard'is la infan'o'j'n, li foj'e demand'is si'n, kiu'j pens'o'j mov'as si'n en ili'a'j jun'a'j kap'o'j, sed li neniam montr'is tio'n. Ne esplor'em'a sci'vol'o kaŭz'is tiu'n demand'o'n, est'is nur'a dezir'o al inter'kompren'iĝ'o kaj intim'ec'o.

— Vi est'as stult'ul'o, li tiam pens'is. — Jen vi kuŝ'as kiel infan'o inter infan'o'j kaj ŝat'as ili'a'n kamarad'ec'o'n. Se la hom'o'j suspekt'us tio'n ... Sed ekzist'as afer'o'j ... Sed ju pli intim'a far'iĝ'is ili'a kamarad'ec'o, des pli li proksim'iĝ'is al ili ankaŭ intern'e. Li kompren'is ili'a'j'n pens'o'j'n kaj interes'o'j'n kiel ili mem kompren'is tiu'j'n. Foj'e li tut'e sent'is si'n kiel ver'a membr'o de ili'a rond'et'o.

— Ver'ŝajn'e vi nur teks'as bel'a'j'n kaj delikat'a'j'n rev'o'j'n, li pens'is. — Sed ĉio est'as rev'o. Kaj ben'at'a'j est'u la bel'a'j rev'o'j.

Ordinar'e li mal'mult'e parol'is pri si mem kaj si'a'j tra'viv'aĵ'o'j. Sed okaz'e ili'a inter'babil'o instig'is li'n rakont'i i'o'n pri si'a'j vag'o'jar'o'j en jun'aĝ'o, pri sur'mar'a viv'o kaj fremd'a'j urb'o'j, pri grand'a'j labor'o'j en nov'a'j lok'o'j, pri pen'ad'o kaj aspir'o'j de la unu'a'j, kal'man'a'j adept'o'j de la nov'a soci'a evangeli'o.

— Vi est'as feliĉ'a, dir'is Ajn'a. Vi mult'e vag'is en la mond'o, mult'e vid'is kaj mult'e tra'viv'is. Ho, se mi nur pov'us for'vetur'i ...

— Vi vol'as for'vetur'i? Kie'n?

— Mi ne sci'as.

— Kial vi vol'as for'vetur'i?

— Mi vol'us trov'i i'o'n interes'a'n, i'o'n por far'i.

— Vi est'as stult'eg'a romantik'ul'in'o! Ald'a eksplod'e inter'romp'is. Vi vol'us trov'i i'o'n por far'i? Imag'u! Kvazaŭ la mond'o est'us paradiz'o, kie la hom'o'j enu'eg'us pro tro mult'a feliĉ'o. Ekzist'as ja sen'fin'e da far'end'a'j afer'o'j. Kaj vi dir'as, ke vi ne sci'as kio'n far'i. Est'as hont'ind'e! Ĉu vi ne konsent'as, Alekso?

— Jes, mi konsent'as. Cert'e ekzist'as mult'a'j task'o'j por vi, se vi nur hav'as em'o'n far'i i'o'n. Sed ver'ŝajn'e Ajn'a ne kompren'as tio'n tut'e klar'e. Vi ja pov'os ŝi'n instru'i iom'et'e.

*

Est'is fru'a antaŭ'tag'mez'o en la fin'o de mart'o. Ald'a aranĝ'is en la hejm'o post la el'lit'iĝ'o, kaj nun ŝi star'is ĉe la jam mal'ferm'it'a fenestr'o kaj ban'is si'a'n vizaĝ'o'n en freŝ'a aer'o kaj varm'et'a, fru'printemp'a sun'lum'o.

Paser'o'j kaj paru'o'j flug'et'is inter la branĉ'o'j de la pom'arb'o'j. Jen kaj jen ili ek'sid'is sur la bird'o'tabl'et'o por kapt'i plen'bek'o'n da aven'o. La paru'o'j, kiu'j dum la tut'a vintr'o pep'is per raŭk'a'j voĉ'et'o'j, jam tril'et'is klar'ton'e. La neĝ'o bril'is okul'dolor'e, kaj fal'ant'a'j gut'o'j sen'ĉes'e plaŭd'et'is sub la de'flu'il'o ĉe la dom'angul'o.

Ŝi est'is sol'a en la loĝ'ej'o. La patr'o est'is en la butik'o, kaj la patr'in'o iu'cel'e for'ir'is por kelk'a'j hor'o'j.

Kiam ŝi star'is tie, Johano en'ven'is sur la kort'o'n.

— Hej! ŝi salut'is. Tiel fru'e vi ven'as!

— Jes. Ĉu vi ne hav'as temp'o'n ankoraŭ?

— Mi hav'as. Sed mi pens'is, ke vi ven'os nur post kelk'a'j hor'o'j.

Li en'ir'is kaj ven'is la ŝi en la intern'a'n ĉambr'o'n.

— Jen la poŝt'o de hieraŭ, ŝi dir'is gaj'e kaj etend'is al li du leter'o'j'n. Fin'e ven'is respond'o el Japani'o. Pas'is jam kvin semajn'o'j, de kiam mi skrib'is tie'n. Est'is iom post la fin'o de la komenc'a kurs'o. La ali'a est'as el Leningrado, de jun'a labor'ist'in'o. Ŝi rakont'as pri si'a labor'o kaj pri la viv'o de la labor'ist'o'j. Tre interes'e. Ĉu vi ne vol'as leg'i?

Li pren'is la leter'o'j'n kaj rigard'is la kun'send'it'a'j'n fot'o'j'n, sed li'a interes'o por ŝi'a'j esperant'a'j leter'o'j ŝajn'is mal'pli grand'a ol ordinar'e. Kiam ŝi far'is si'a'n demand'o'n, li ĵet'is al ŝi rapid'a'n rigard'o'n kaj post'e komenc'is leg'i. Tiam kaj tiam li far'is rimark'ig'o'n, sed la ton'o perfid'is, ke li'a'j pens'o'j okup'as si'n pri io ali'a. — Kaj ĉu ni nun komenc'u ni'a'n dialog'o'n? ŝi dir'is, kiam li fin'leg'is. Ĉu vi bon'e lern'is vi'a'n part'o'n? En la kun'ven'o ni dev'os montr'i al la tim'em'ul'o'j, ke oni pov'as parol'i esperant'o'n sam'e natur'e kiel si'a'n propr'a'n lingv'o'n.

— Jes, mi lern'is. Ŝi rigard'is li'n iom esplor'e. Post'e ŝi daŭr'ig'is, ne'laŭt'e kaj kun mol'a nuanc'o en la voĉ'o:

— Kial vi est'as tiel silent'a? Li rigard'is ŝi'n medit'e, kaj li'a'j okul'o'j est'is mal'gaj'a'j.

— Nu? Li send'is esplor'a'n rigard'o'n al la kuir'ej'o kaj post'e dir'is:

— Ni parol'u en ni'a nov'a lingv'o. Est'as mal'agrabl'e ... Frat'in'o nask'is infan'o'n ... La vort'o'j ven'is mal'rapid'e kaj unu'ton'e kiel fal'ant'a'j gut'o'j. Li iom ruĝ'iĝ'is, kaj moment'e li'a rigard'o tuŝ'is ŝi'n demand'e.

— Ĉu vi kompren'as? Est'is kvazaŭ li si'n'gard'e ir'us sur mal'fort'a glaci'o. Je la unu'a romp'iĝ'et'o li est'as pret'a salt'i for de la danĝer'a lok'o.

Ŝi kap'klin'et'is kaj rest'is silent'a.

— Jes ... vi kompren'as ... Ven'is ankaŭ tio. Erik'o ankoraŭ sid'as en mal'liber'ej'o pro tio, ke li far'is brand'o'n, vi ja sci'as. Kaj kiam li liber'iĝ'os, li tamen ne pov'os help'i, ceter'e li ver'ŝajn'e ne hav'us em'o'n. Aŭ li rest'os hejm'e, sen'labor'a, aŭ li ricev'os sub'ten'labor'o'n en iu lok'o. Ejnar ricev'is sub'ten'labor'o'n antaŭ du semajn'o'j, sed li'a salajr'o est'as mal'alt'a, kaj li ne pov'as send'i i'o'n al patr'in'o. Kaj se li pov'us, li tamen ne far'us. Patr'in'o ricev'os labor'o'n nur en maj'o, sed ankaŭ ŝi'a salajr'o est'as tre mal'alt'a. Sed ebl'e mi nun pov'os labor'i anstataŭ ŝi. Mi demand'os pri tio.

Li ek'silent'is kaj fort'e kun'prem'is la lip'o'j'n.

— Vi'a patr'in'o tamen ricev'as sub'ten'o'n de la komun'um'o? dir'is Ald'a. Ŝi'a'j okul'o'j bril'is melankoli'e, kaj ŝi'a voĉ'o vibr'et'is de pli intim'a kamarad'ec'o ol ordinar'e.

— Jes, ŝi ricev'as. Ni aparten'as al tiu'j hom'o'j, kiu'j ne vol'as viv'ten'i si'n mem kaj sen'hont'e pet'as sub'ten'o'n de la honest'a'j kaj diligent'a'j hom'o'j. Mi ne leg'as mult'e en la gazet'o'j, sed mi vid'is en iu gazet'o, kie oni skrib'as tiel pri la sen'labor'ul'o'j.

— Kio'n dir'as vi'a patr'in'o?

— Ŝi blasfem'as kaj tondr'as kiel ordinar'e, kaj dir'as ke ŝi montr'os la ung'o'j'n, ĉar est'us sen'senc'e mort'i pro mal'sat'o.

— Sed vi'a frat'in'o ricev'os sub'ten'o'n de si'a ... nu, de la patr'o de la infan'o.

— Mi sci'as. Se li hav'os i'o'n por don'i. — Sed ĉu ne est'as abomen'e ... ? Re'e li ek'silent'is kaj rigard'is ŝi'n esplor'e. Li'a'j okul'o'j renkont'is la ŝi'a'j'n, kaj li vid'is, ke ŝi kompren'as li'a'n ne'fin'it'a'n alud'o'n. Re'e ŝi kap'klin'et'is, sed ne respond'is i'o'n.

— Ĉu ŝajn'as al vi stult'e, ke mi parol'as al vi pri tia'j afer'o'j? — Ĉu ni ne est'as kamarad'o'j? ŝi flustr'is varm'ton'e.

— Jes ... vi kompren'as ... Hejm'e mi pov'as parol'i kun neni'u, neniam pov'is. Ĉiam est'is mal'agrabl'e, pli kaj pli. Se mi nur est'us iom pli aĝ'a!

— Kio'n vi tiam far'os?

— Mi ne sci'as. Mi jam est'as sufiĉ'e aĝ'a por labor'i. Kiam ankoraŭ ekzist'is labor'o, la plej mult'a'j knab'o'j komenc'is, kiam ili fin'is la lern'ej'o'n. Sed nun ne ekzist'as labor'o. Kaj mi dev'as atend'i kelk'a'j'n jar'o'j'n, antaŭ ol mi pov'os ricev'i sub'ten'labor'o'n. Tamen mi kred'as, ke mi iel trov'os i'a'n. Dev'as trov'i. Sed mi ne pens'is ĝust'e pri tio ...

— Pri kio do?

— Nu, vi ja kompren'as. Est'as mal'agrabl'e. Mi mal'ŝat'as la hom'o'j'n. Mi vol'us viv'i ali'e ol ili viv'as. Ĉu vi ne pens'is pri tio?

— Jes. Mi kompren'as.

Subit'e ŝi pren'is li'a'n man'o'n kaj ĝi'n fort'e prem'is.

— Ni est'u amik'o'j, Johano! Ni dev'as help'i unu la ali'a'n, kiam est'as mal'facil'e. Sed nun ni dev'as komenc'i la ripet'ad'o'n.

*

En la fer-mont'a region'o oni ankoraŭ, kiel en pas'int'a'j temp'o'j, salut'as la printemp'o'n per grand'a'j fajr'o'j. Tio okaz'as en la last'a vesper'o de april'o. Kiam ili ir'is hejm'e'n de esperant'a kun'ven'o, ili pri'parol'is kiel ili pas'ig'u tiu'n vesper'o'n. En la popol'a dom'o oni montr'os gaj'a'n film'o'n, kaj post'e est'os art'fajr'aĵ'o kaj danc'o. En la proksim'a kamp'ar'o la ge'jun'ul'o'j hav'os grand'a'j'n fajr'o'j'n en divers'a'j lok'o'j.

Tem'is pri elekt'o, sed ili ne est'is tre decid'em'a'j. Sed Ald'a subit'e ek'hav'is tut'e nov'a'n ide'o'n.

— Ni ir'u sur la mont'o'n, kiu'n ni trans'pas'is, kiam ni ir'is al ni'a kankr'o'lag'o. Ni kun'pren'u ni'a'j'n dors'o'sak'o'j'n kaj far'u fajr'o'n tie. De tie oni vid'as la tut'a'n val'o'n kaj la ĉirkaŭ'a'j'n mont'o'j'n. Mi imag'as, ke tie est'us mult'e pli bel'e ol tie ĉi en la val'o. La ali'a'j tuj aprob'is, kaj fru'e en la post'a vesper'o ili est'is pret'a'j por for'ir'i. Kiam Ajn'a el'ir'is el si'a hejm'o renkont'e al la tri ali'a'j, kiu'j ven'is sur la kort'o'n, ankaŭ ŝi'a patr'o montr'is si'n en la pord'o.

— Nu, far'u do laŭ vi'a vol'o, li dir'is en iom mal'kontent'a ton'o. Mi ne vol'as al vi mal'permes'i. Sed fakt'e ne est'us surpriz'o, se la hom'o'j komenc'us pri vi babil'aĉ'i. Vi jam est'as tiom aĝ'a, ke vi ne dev'us ĉirkaŭ'kur'i tia'manier'e. Mi ja sci'as, ke vi'a'j ge'kamarad'o'j est'as bon'a'j, sed ĉu mi sci'as, kiu'j'n ali'a'j'n vi ebl'e renkont'os? Kaj ver'e est'us bel'a afer'o, se la hom'o'j komenc'us far'i pri vi histori'o'j'n. Tamen, vi ir'u ... tiu'n ĉi foj'o'n.

Li ferm'is la pord'o'n, kaj ili for'ir'is. La admon'o mal'agrabl'e impres'is al la ali'a'j kaj ili ir'is silent'a'j dum kelk'a temp'o. Sed al Ajn'a ĝi ŝajn'e neniel efik'is. Ŝi est'is tre gaj'a kaj rakont'is al la ali'a'j pri si'a'j leter'amik'o'j en Estoni'o kaj Germanio.

— Ĉu vi'a patr'o mal'ŝat'as, ke vi ven'as kun ni? Ald'a inter'romp'is ŝi'a'n babil'et'o'n.

— Li ne mal'ŝat'as, ke mi ir'as kun vi, pri vi ĉiu'j li neniam dir'is i'o'n mal'bon'a'n. Sed patr'o komenc'as far'iĝ'i stult'a. Jen, li dir'as, ke nun mi ne est'as mal'grand'a knab'in'o plu kaj ne dev'as ĉirkaŭ'kur'i kiel knab'o. Li tim'as, ke mi kur'os al jun'ul'o'j kaj far'iĝ'os tia, kia li mem est'is, kiam li est'is jun'a.

Ankaŭ tiu respond'o ne est'is tut'e agrabl'a al ili. Ŝi est'is pli aĝ'a ol la ali'a'j kaj mult'e pli alt'a. Est'is, kvazaŭ ŝi dir'us, ke nun ŝi aparten'as ne nur al ili'a rond'o. Tamen ili ne pren'is la afer'o'n tre serioz'e.

— Ne parol'u tiel pri vi'a patr'o! dir'is Johano kaj prov'is imit'i la pet'a'n ton'o'n, kiu'n Ajn'a mem uz'is en simil'a'j okaz'o'j.

Eksplod'is fort'a rid'o de ĉiu'j kvar, kaj la ordinar'a intim'ec'o jam est'is re'star'ig'it'a.

— Ebl'e vi'a patr'o est'as prav'a, daŭr'ig'is Johano tre serioz'e. Jam antaŭ du jar'o'j vi danc'is en la popol'a park'o ...

— Las'u tio'n! dir'is Ajn'a. Nun mi sci'as, kio'n mi vol'as, kaj nun mi far'os, kiel mi mem vol'as.

— Kaj kio'n vi vol'as? demand'is Ald'a.

— Mi vol'as far'iĝ'i instru'ist'in'o, instru'ist'in'o de esperant'o. Jam ekzist'as tia'j. Do ankaŭ mi pov'os far'iĝ'i.

— Tiam vi'a patr'o ankoraŭ pli tim'os, dir'is Johano. Vi ja memor'as, kiel la jun'ul'in'o'j post'kur'is la ekster'land'a'n instru'ist'o'n, kiu instru'is tie ĉi. Sam'e la jun'ul'o'j post'kur'os vi'n, kiam vi ven'os al ekster'land'o.

— Vi babil'aĉ'as. Mi sci'as, kio'n mi vol'as. Ĉu vi ne aprob'as, Ald'a?

— Jes, est'as bon'e.

Ili jam al'ven'is al la unu'a'j dekliv'o'j, kaj silent'e ili ir'is supr'e'n. La vort'o'j de Ajn'a est'is tiel firm'ton'a'j, ke ili ne pov'is dub'i, ke ŝi ver'e intenc'as, kio'n ŝi dir'is. Ŝi ne fantazi'is. Ŝi trov'is i'o'n, kio ŝi'n kontent'ig'as, kaj laŭ tio ŝi ag'os.

— Vi est'as feliĉ'a, dir'is Johano. Vi jam sci'as, kio'n vi far'os. — Nu, vi ja pov'os far'iĝ'i instru'ist'o. Pli bon'e ol ir'i al sub'ten'labor'o.

— Pov'os, pov'us. Ebl'e. Sed tio ne est'as laŭ mi'a gust'o. Ven'int'e sur la mont'o'n ili tuj komenc'is kolekt'i sek'a'j'n branĉ'o'j'n kaj erik'a'j'n arbust'et'o'j'n por la fajr'o.

La sun'o jam antaŭ long'e sub'ir'is, kiam ili fin'is si'a'n labor'o'n. Blu'a krepusk'o kuŝ'is en la val'o kaj sur la mal'hel'a'j mont'o'j. En la freŝ'a aer'o sent'iĝ'is la odor'o'j de fru'a printemp'o.

Kaj jen en la sen'kontur'a mal'hel'o sur la mont'a'j dekliv'o'j kaj en la profund'a krepusk'o de la val'o ek'bril'is la unu'a'j fajr'o'j. Kvazaŭ salut'e ek'flam'is ali'a'j, alt'e ĉe la ĉiel'rand'o kaj sur la mal'proksim'a eben'o en la sud'o. Tra la val'o kaj trans la mont'o'j'n rul'iĝ'is la tondr'o de dinamit'a'j eksplod'o'j, ankaŭ tio laŭ mal'nov'a kutim'o.

Johano brul'ig'is la branĉ'amas'o'n. La fajr'o rapid'e kapt'is la sek'a'n lign'o'n, kaj grand'a'j flam'o'j susur'e lev'is si'n en la aer'o'n. Antaŭ la al'ven'o ili ĝoj'is pro la plezur'o, kiu'n la fajr'o don'os al ili. En pas'int'a'j printemp'o'j ili est'is ĉe fajr'o'j en la val'o. Est'is lud'o tie kaj gaj'a'j kri'o'j el plen'a'j gorĝ'o'j.

Sed nun ili ne sent'is tiu'n plezur'o'n. Ili star'is silent'a'j, rigard'ant'e la lud'o'n de la flam'o'j kaj la serioz'a'j'n vizaĝ'o'j'n unu de la ali'a'j.

Ia anim'prem'a sent'o kapt'is ili'n ĉiu'j'n. La sol'ec'o de la lok'o kaj la nokt'o ek'tuŝ'is i'o'n en ili'a'j intern'o'j, kio jam ekzist'is tie, sed pri kio ili antaŭ'e ne est'is konsci'a'j. Ĉiu el ili sent'is tiu'n prem'a'n dolor'o'n en la propr'a anim'o, sed sam'temp'e ĉiu tut'e klar'e sent'is, kio mov'iĝ'as en la intern'o de la ali'a'j.

Per stang'et'o Johano kun'met'is la rest'aĵ'o'n de la fajr'o. Est'is temp'o por pret'ig'i kaf'o'n. Sed ĝust'e nun neni'u el ili pens'is pri tio. Ili turn'is si'n for de la flam'et'ant'a'j branĉ'et'o'j kaj rigard'is al la val'o. La flam'a'j fajr'o'j jam mal'aper'is. Nur kelk'a'lok'e bril'et'is ankoraŭ ruĝ'a'j punkt'et'o'j, sed unu post la ali'a ili esting'iĝ'is, kvazaŭ en'glut'it'a'j de la mal'lum'o.

Sur la fund'o de la val'o kuŝ'is Torent'o. Tie kaj tie bril'et'is kelk'a'j lamp'o'j, sed ceter'e la lok'o est'is apenaŭ disting'ebl'a. Ili rigard'is tie'n, long'e, silent'e.

Subit'e ili turn'is si'n unu al la ali'a, kvazaŭ tim'ant'e kaj serĉ'ant'e help'o'n. Spontane'e ili pren'is la man'o'n unu de la ali'a. Ĉiu vid'is si'a'n propr'a'n sent'o'n re'spegul'it'a sur la vizaĝ'o'j de la ali'a'j, sent'is, kvazaŭ ĝi tra'flu'us kiel mister'a fort'o, de man'o al man'o, de anim'o al anim'o.

— Ni est'as sol'a'j, dir'is Ald'a flustr'e. Est'as terur'e. Sed ni rest'u kun'e.

Neni'u respond'is, sed la man'o'j pli fort'e prem'is unu la ali'a'n. La sent'o de sol'ec'o por moment'o ek'sku'is ili'n, kiel frakas'a ond'o sku'as la ŝip'o'n sur la mar'o. Sed sam'temp'e la sku'o kvazaŭ liber'ig'is i'o'n en ili'a'j anim'o'j. Nask'iĝ'is nov'a inter'kompren'o. Ili sent'is si'n kiel orf'a'j ge'frat'o'j, for'las'it'a'j kaj sen'ŝirm'a'j, sed trov'ant'a'j konsol'o'n en la proksim'ec'o unu de la ali'a.

I.

Est'is fru'a somer'o.

En sabat'a vesper'o la kvar infan'o'j pak'is si'a'j'n dors'o'sak'o'j'n kaj ekip'is si'n por tra'nokt'i ekster'e. Kiam ĉio est'is pret'a, ili for'ir'is orient'e'n, trans'grimp'is Guf'mont'o'n kaj post'e sekv'is la arb'ar'a'j'n voj'et'o'j'n, ĝis ili ating'is la lag'o'n, kie ili iam kon'at'iĝ'is kun Alekso.

La sun'o jam star'is mal'alt'e. Las'ant'e si'a'n pak'aĵ'o'n sur la bord'o ili tuj ir'is en la boat'o'n kaj rem'is al la mez'o de la lag'o, kie trov'iĝ'is mal'profund'aĵ'o. Tie Johano el'met'is si'a'j'n ret'o'j'n.

Re'ven'int'e al la bord'o ili far'is fajr'o'n, manĝ'is kaj prepar'is kaf'o'n. Post'e ili ir'is en la arb'ar'o'n kaj kolekt'is branĉ'o'j'n de jun'a'j pin'o'j. El tiu'j ili far'is kuŝ'ej'o'n apud la fajr'o sub la bord'a'j betul'o'j. Est'is ankoraŭ tro mal'varm'e por kuŝ'i rekt'e sur la ter'o. Est'is preskaŭ nokt'o'mez'o, kiam ili ĉirkaŭ'volv'is si'n per si'a'j lan'kovr'il'o'j kaj kuŝ'iĝ'is por dorm'i. La bird'o'j jam silent'iĝ'is, kaj la krepusk'et'a nokt'o est'is sen'spir'e kviet'a.

Tamen ili ne pov'is en'dorm'iĝ'i. Dum kelk'a temp'o ili kuŝ'is silent'a'j kaj sen'mov'a'j, sed kiam Ald'a lev'is la kap'o'n por rigard'i, ĉu la ali'a'j dorm'as, ili tuj komenc'is babil'et'i. Arn'e met'is nov'a'n lign'o'n sur la fajr'o'n, kaj Ajn'a subit'e memor'is, ke ŝi hav'as bombon'o'j'n en si'a dors'o'sak'o.

Ili est'is tut'e vigl'a'j, kaj dum du hor'o'j ili sid'is babil'ant'e en la agrabl'a varm'o de la fajr'o. La kant'o'turd'o'j re'komenc'is si'a'n kant'ad'o'n, kaj en kelk'a distanc'o ek'son'is la sonor'a'j ton'o'j de kukol'o. La krepusk'et'o ced'is al tag'lum'o, kaj nord'orient'e la ĉiel'o komenc'is bril'et'i en varm'a'j kolor'o'j. Mal'dens'a nebul'o ŝveb'is kiel blank'a'j vual'o'j super la kviet'a surfac'o de la lag'o.

Ili decid'is, ke ili ripoz'u iom'et'e ĝis sun'lev'iĝ'o, kaj tiam ili el'rem'u por esplor'i la ret'o'j'n. Ili de'nov'e kuŝ'iĝ'is, sed ili'a intenc'o ne efektiv'iĝ'is, ĉar post kvin minut'o'j ĉiu'j profund'e dorm'is. Ald'a vek'iĝ'is unu'a kaj surpriz'it'e ĉirkaŭ'rigard'is. La sun'o star'is alt'e sur la ĉiel'o, kaj ĝi'a lum'o jam sent'iĝ'is agrabl'e varm'a. La tri ali'a'j ankoraŭ dorm'is kun korp'o'j kaj kap'o'j tut'e kaŝ'it'a'j en la kovr'il'o'j. Ald'a lev'iĝ'is si'n'gard'e por ne vek'i ili'n kaj ir'is al la akv'o'rand'o por lav'i si'n. Post'e ŝi far'is nov'a'n fajr'o'n kaj komenc'is prepar'i kaf'o'n.

Johano komenc'is mov'iĝ'i, el'ŝov'is la kap'o'n el la kovr'il'o, palpebr'um'is kontraŭ la sun'o kaj ek'vid'is Ald'a'n, kiu kaŭr'is apud la fajr'o kaj gard'is la zum'ant'a'n kaf'pot'o'n.

— Tiel long'e ni dorm'is! li dir'is iom mal'kontent'e.

— Jes. Kaj nun vi pov'os trink'i kaf'o'n en la lit'o.

— Bon'e. Tio'n mi far'as ĉiu'tag'e, de kiam mi komenc'is labor'i en la ĝarden'o. Mi demand'is patr'in'o'n, kial ŝi far'as tia'n ceremoni'o'n. Ŝi dir'is, ke tamen pov'as est'i agrabl'e por mi. Kompren'ebl'e est'as agrabl'e, ĉar mi est'as dorm'em'a maten'e. Antaŭ'e mi neniam est'is dorm'em'a.

Ald'a petol'e rimark'ig'is, ke li ebl'e far'iĝ'is mal'diligent'a. Labor'o ne est'as tiel agrabl'a, kiel li iam imag'is.

— Mi ne pens'is pri labor'o en ĝarden'o, dir'is Johano. Ceter'e mi ne mal'ŝat'as labor'o'n. Sed est'as ted'e labor'i sol'a la tut'a'j'n tag'o'j'n. Se mi hav'us kamarad'o'n ...

— Kaj ne ŝat'us li'n! Jen! Tio pov'us okaz'i ankaŭ en fabrik'o, kie vi hav'us mult'e da kamarad'o'j.

— Pov'as est'i ... Sed cert'e est'us pli agrabl'e, se iu el vi labor'us kun'e kun mi.

Nun ek'mov'is si'n Ajn'a kaj Arn'e kaj komenc'is frot'i si'a'j'n dorm'pez'a'j'n okul'o'j'n. La kaf'o baldaŭ re'vigl'ig'is ili'n ĉiu'j'n, kaj post'e ili el'rem'is por pren'i la ret'o'j'n el la lag'o.

Re'ven'int'e la knab'o'j dis'pend'ig'is la ret'o'j'n sur la mur'o'j de mal'nov'a fojn'ej'o, kiu trov'iĝ'is apud'e, rest'ant'a el pas'int'a temp'o, kiam arb'ar'an'o'j rikolt'is fojn'o'n sur la herb'o'riĉ'a bord'o. Dum'e la knab'in'o'j serĉ'is taŭg'a'n, ombr'a'n lok'o'n por tie konserv'i la kapt'it'a'j'n fiŝ'o'j'n ĝis la hejm'e'n'ir'o.

Post'e ili kuŝ'iĝ'is sur la herb'o'n proksim'e al la akv'o. La sun'lum'o est'is kares'e varm'a, la vent'o lul'kant'e susur'is en la foli'amas'o'j super ili'a'j kap'o'j, la ond'et'o'j plaŭd'is ĉe la bord'o.

Kiam far'iĝ'is pli varm'e, propon'is iu, ke oni ban'u si'n, kaj ili lev'iĝ'is kaj pren'is si'a'j'n ban'vest'o'j'n el la dors'o'sak'o'j kaj komenc'is de'met'i la vest'o'j'n.

— Ĉu ni ne est'as strang'a'j? subit'e demand'is Ald'a kaj rigard'is la ali'a'j'n.

— Kia'manier'e? dir'is Johano.

— Ĉar ni sur'met'as ban'vest'o'j'n, klar'ig'is Ald'a.

— Ĉu vi per tio vol'as propon'i, ke ni ban'u ni'n sen ban'vest'o'j? demand'is Johano.

— Mi ne propon'as, mi nur dir'is mi'a'n opini'o'n.

— Ĉu ne est'us ankoraŭ pli strang'e ban'i si'n sen ban'vest'o'j? dir'is Ajn'a. Kio'n dir'us la hom'o'j?

— Mi pens'is pri ni, ne pri la hom'o'j, respond'is Ald'a. Vid'u, ni kondut'as, kvazaŭ ni hont'us unu antaŭ la ali'a pro tio, ke ni est'as knab'o'j kaj knab'in'o'j, kvazaŭ est'us io mal'bon'a aŭ mal'bel'a en tio. Sed se ne est'as tiel, kial do kondut'i kvazaŭ est'us?

— Mi pens'as kiel vi, deklar'is Johano. Hom'o'j hipokrit'as, kaj hom'o hont'as pro hom'o. Kial ni imit'u tio'n?

*

Iom antaŭ tag'mez'o ek'son'is paŝ'o'j en la arb'ar'o, kaj post kelk'a'j moment'o'j aper'is Alekso inter la betul'trunk'o'j. Li tuj ek'vid'is la infan'o'j'n, kiu'j sun'ban'is si'n sur la bord'o, sed li ne atent'is pri ili, ĝis li est'is tut'e proksim'e. Tiam li subit'e halt'is, konstern'it'e.

— Bon'a'n tag'o'n! salut'is Ald'a. Kiel agrabl'e, ke vi ven'as al ni! Li respond'is la salut'o'n, kaj hezit'a rid'et'o montr'iĝ'is sur li'a'j lip'o'j sed tuj mal'aper'is. Li sid'iĝ'is sur ŝton'o'n apud ili kaj okul'um'is ili'n kun esplor'a kaj demand'a mien'o.

Fin'e Ald'a ek'rid'et'is kaj romp'is la reciprok'a'n silent'o'n.

— Ĉu ni dev'as hont'i antaŭ vi, aŭ ĉu vi hont'as antaŭ ni? Li'a vizaĝ'o hel'iĝ'is, sed dum kelk'a temp'o li rest'is silent'a. Subit'e li komenc'is ne'laŭt'e rid'i.

— Ŝajn'as, ke vi ver'e est'as tia'j!

— Ĉu vi vol'as mok'i ni'n?

— Trankvil'o'n, Ald'a! Vi ja est'as tiel nud'a'j, ke mi pov'as vid'i eĉ vi'a'n intern'o'n. Vid'u, vi est'as al mi kar'a'j, kaj ... kiam mi ek'vid'is vi'n, mi ne sci'is, kio'n pens'i.

Alekso palpebr'um'is, kaj li'a'j okul'o'j bril'is kvazaŭ mal'antaŭ vual'o.

— Sed nun pret'ig'u kaf'o'n por mi, sovaĝ'ul'in'o'j! Kaj post'e vi help'os mi'n iom'et'e. Ni hak'os arb'et'o'j'n kaj met'os ili'n en la lag'o'n, por ke la perk'o'j hav'u agrabl'a'n kun'ven'ej'o'n kaj ni bon'a'n fiŝ'lok'o'n. Mi serĉ'is vi'n hejm'e, Johano, kaj tiam mi ek'sci'is, ke jam hieraŭ vesper'e vi ir'is tie'n ĉi.

*

Johano ven'is hejm'e'n kun si'a unu'a salajr'o. Est'is ĉirkaŭ tri'dek kron'o'j, pag'o por du'on'monat'a labor'o. Li trans'don'is la tut'a'n sum'o'n al la patr'in'o, kiu medit'e rigard'is la mon'o'n kaj post'e re'don'is al li kelk'a'j'n kron'o'j'n.

— Nu ... kial? dir'is Johano.

— Almenaŭ iom'et'e por vi mem. Est'as ja tamen vi, kiu labor'is.

Johano rigard'is la mon'er'o'j'n sam'e medit'e kiel ĵus li'a patr'in'o. Met'ant'e ili'n en la mon'uj'o'n li subit'e ek'rid'is.

— Bon'e! li dir'is. Mi ŝpar'os ili'n ĝis la ven'ont'a salajr'o, kaj se vi tiam ced'os sam'e mult'e al mi, mi aĉet'os nov'a'n kostum'o'n. La afabl'a mien'o de la patr'in'o subit'e mal'aper'is, ŝi'a vizaĝ'o mal'hel'iĝ'is kaj la okul'o'j ek'bril'is en special'a manier'o.

— Ah tiel! Preciz'e kiel Erik'o kaj Ejnar. Neniam antaŭ'e vi pens'is pri vest'o'j, sed nun. Ver'dir'e vi tre bezon'as, sed per kio ni viv'u? Johano rigard'is ŝi'n tre mir'e kaj tre sen'kulp'e.

— Sed patr'in'o, kial vi tiel koler'as pro tio, ke mi vol'as aĉet'i nov'a'n kostum'o'n? Ver'e mi aĉet'os, eĉ kontraŭ vi'a vol'o. Ĉar fakt'e mi bezon'as nov'a'n super'tut'o'n.

La patr'in'o rigard'is li'n esplor'e. Ŝi'a'j trajt'o'j hel'iĝ'is, kaj rid'ant'e ŝi kapt'is li'a'j'n brak'o'j'n kaj fort'e sku'is li'n.

— Vi, bub'o! ... Ili sid'iĝ'is por vesper'manĝ'i. La patr'in'o est'is en bon'a humor'o kaj Elsa est'is pli agrabl'a kaj afabl'a ol ordinar'e. Ŝi demand'is Johanon pri li'a labor'o kaj kompat'is kaj laŭd'is li'n, kaj post'e ŝi babil'is kun la patr'in'o en sam'e plaĉ'a manier'o. Fin'e ŝi komenc'is parol'i pri pentekost'o, kaj tiam ŝi ek'memor'is, ke ŝi dev'us aĉet'i nov'a'j'n ŝu'o'j'n.

— Kaj tio'n mi dev'us far'i morgaŭ, ĉar morgaŭ est'os ja pentekost'a sabat'o. Ver'e mi dev'us, ĉar mi ja ne pov'os montr'i mi'n en la mal'nov'a'j! La patr'in'o grumbl'is sed ne tre. Laŭ la pas'o de la jar'o'j ŝi ĝis cert'a grad'o adapt'iĝ'is al la vid'punkt'o'j de la fil'in'o.

Johano silent'e aŭskult'is la disput'et'o'n inter patr'in'o kaj fil'in'o. Kiam la patr'in'o komenc'is ced'i, li turn'is si'n al Elsa kaj dir'is mal'gaj'e:

— Vi vol'as montr'i vi'n ... en nov'a'j ŝu'o'j! Sed vi'a'j ŝu'o'j est'as ja tut'e sen'difekt'a'j. Kial vi do bezon'as nov'a'j'n?

— Ne est'u stult'a, Johano! dir'is Elsa. Mi ne plend'as pri tiu'j ĉi ŝu'o'j, sed mi bezon'as ali'a'j'n por est'i dec'e vest'it'a kiam neces'e.

— Ĉu vi do est'as pli dec'a en bal'ŝu'o'j? La frat'in'o ruĝ'iĝ'is, sed konserv'is si'a'n afabl'a'n ton'o'n.

— Ni ne kverel'u, Johano. Ven'os pentekost'o, kaj mi ŝat'us iom el'ir'i el la dom'o. Pro la et'ul'in'o mi ne est'is ekster'e dum tiom da temp'o, kaj neniu'n mi renkont'is ... Ceter'e patr'in'o decid'as pri tiu ĉi afer'o.

Johano silent'is dum iom da temp'o. Li ŝajn'is mal'gaj'a kaj sam'temp'e pri'pens'a. Iom post iom la esprim'o de li'a vizaĝ'o mal'mol'iĝ'is.

— Mi mem per'labor'is tiu'n mon'o'n, li dir'is al la frat'in'o, kun sub'prem'it'a fort'o en la ton'o. Mi sci'as, kiom da labor'o kaj dors'dolor'o egal'as al ĝi. Kaj vi kaj mi sci'as, ke ni bezon'as ĝi'n por pli neces'a'j afer'o'j ol por ebl'ig'i al vi montr'i vi'n.

Elsa rigard'is li'n du'on'e konstern'it'e, du'on'e mal'estim'e, post'e sku'is la ŝultr'o'j'n kaj turn'is si'n al la patr'in'o.

— Nu, kio'n dir'as vi? Sam'temp'e turn'is si'n ankaŭ Johano al la patr'in'o kaj dir'is konstat'e, kvazaŭ la afer'o est'us jam decid'it'a:

— Patr'in'o, mi ne konsent'as pri tio. La patr'in'o dum kelk'a'j moment'o'j rigard'is ili'n, kvazaŭ hezit'e. Post'e ŝi dir'is al la fil'in'o:

— Vi sci'as, ke Johano prav'as. Kaj ... est'as ja li, kiu labor'as. Elsa ruĝ'iĝ'is kaj de'nov'e sku'is la ŝultr'o'j'n, sed dir'is neni'o'n. La patr'in'o rigard'is Johanon kun mol'a esprim'o en si'a'j okul'o'j. Sed Johano atent'is nek pri Elsa nek pri la patr'in'o. Li sid'is kun klin'it'a kap'o kaj pri'pens'a mien'o kaj post kelk'a'j moment'o'j li lev'iĝ'is kaj preter'pas'e dir'is al la patr'in'o:

— Mi ir'os al Arn'e.

*

Verd'a'j foli'amas'o'j flustr'e susur'as en la varm'a vent'o. La flor'plen'a'j kron'o'j de la frukt'arb'o'j ŝveb'as en la sun'bril'o kiel blank'a'j kaj roz'a'j nub'et'o'j. Sen'ĉes'a zum'o de burd'o'j kaj abel'o'j son'as kvazaŭ sorĉ'a, for'log'a muzik'o.

Al'ven'is la somer'gast'o'j de la pension'o en la ĉef'dom'o de la grand'bien'o. Kiam Johano fru'maten'e rast'as la kort'o'n antaŭ la ĉef'dom'o, ili ankoraŭ dorm'as mal'antaŭ la flav'blank'a'j rul'kurten'o'j de la mult'a'j fenestr'o'j, sed kiam li maten'manĝ'is, el'ven'as vart'knab'in'o'j kun et'ul'o'j, kaj bel'vest'it'a'j infan'o'j kun sen'zorg'a'j vizaĝ'o'j komenc'as lud'i kaj petol'i en la park'o. Ge'jun'ul'o'j lud'as tenis'o'n aŭ for'ir'as por ekskurs'i. Sinjor'o'j kaj sinjor'in'o'j promen'as sub la alt'a'j arb'o'j aŭ ripoz'as sur la park'sof'o'j.

La lok'a'j infan'o'j liber'iĝ'is de la lern'ej'o kaj de maten'o ĝis vesper'o viv'as laŭ propr'a plaĉ'o. Sen mult'a'j ceremoni'o'j ili kon'at'iĝ'as kun la infan'o'j en la pension'o. Kun'e kaj sam'temp'e ili ĝu'as la somer'a'n liber'temp'o'n, kaj ili'a'j kri'o'j son'as gaj'e kaj sen'zorg'e kiel la kant'o'j de la bird'o'j.

Johano kaj la ĝarden'ist'o kaŭr'as sur la legom'bed'o'j kaj sark'as la fi'herb'o'j'n, kiu'j rapid'e kresk'as en la varm'o. Johano port'as nur pantalon'o'n kaj ŝu'o'j'n, kaj la supr'a part'o de li'a korp'o est'as brun'e'nigr'a pro la sun'o.

La varm'o pez'ig'as la kap'o'n. Foj'e ili inter'ŝanĝ'as kelk'a'j'n vort'o'j'n, sed ili ne hav'as em'o'n babil'i. Kvazaŭ sonĝ'e Johano aŭd'as la bru'o'n de la infan'o'j ie ekster la ĝarden'o, kaj la akv'o en la kanal'o bril'as freŝ'e kaj al'log'e inter la verd'a'j bord'o'j.

*

Kiam Johano ir'is hejm'e'n en iu vesper'o, li renkont'is si'a'n frat'o'n Erik'o, kiu ven'is de la staci'o. En la sam'a tag'o li for'las'is la mal'liber'ej'o'n en la provinc'a ĉef'urb'o, kie li pas'ig'is kelk'a'j'n monat'o'j'n pro si'a eksperiment'o far'i brand'o'n.

Li ir'is mal'rapid'e kaj kun klin'it'a kap'o kaj ne rimark'is Johanon, antaŭ ol tiu salut'is li'n. Li rid'et'is iom fremd'ec'e.

— Aha, est'as vi ... Vi kresk'is, baldaŭ sam'e alt'a kiel mi ... Kiel vi fart'as?

— Bon'e. Mi nun labor'as en la ĝarden'o anstataŭ patr'in'o.

— Mi sci'as, patr'in'o skrib'is pri tio.

— Kaj kiel fart'as vi?

— Nu, bon'e.

Ili plu'ir'is en silent'o. Erik'o de'nov'e klin'is la kap'o'n kaj ne ĉirkaŭ'rigard'is. Li'a vizaĝ'o hav'is ankoraŭ knab'ec'a'j'n trajt'o'j'n, sed ĝi'a esprim'o est'is vir'e pez'mien'a, kaj kvankam li'a'j vest'o'j est'is sufiĉ'e bon'a'j, li aspekt'is kiel sen'hejm'a kaj hom'evit'em'a vagabond'o.

La patr'in'o sci'is pri li'a al'ven'o, kaj kaf'o'tabl'o star'is pret'a, kiam ili en'ir'is la hejm'o'n. La patr'in'o salut'is li'n kaj dir'is kelk'a'j'n vort'o'j'n pri ĉiu'tag'a'j afer'o'j, sed far'is al li neniu'j'n demand'o'j'n. Erik'o foj'e respond'is per murmur'a'j jes aŭ ne kaj ceter'e dir'is neni'o'n.

Sed Elsa ne pov'is brid'i si'a'n sci'vol'o'n. Kiam ili sid'is ĉe la tabl'o, ŝi interes'it'e observ'is Erik'o'n, kaj subit'e ŝi eksplod'is:

— Rakont'u do, kiel est'is en la mal'liber'ej'o! Est'us tre interes'e! Li'a vizaĝ'o mal'hel'iĝ'is, kaj li lev'is la okul'o'j'n kaj rigard'is ŝi'n mal'estim'e. Sed antaŭ ol li trov'is temp'o'n por respond'i, turn'is si'n Johano al la frat'in'o:

— Kiel stult'e vi demand'as! Kio'n vi dir'us, se Erik'o pet'us vi'n rakont'i pri vi'a'j inter'rilat'o'j kun vi'a kavalir'o? Elsa ruĝ'iĝ'is kaj silent'is. La koler'a esprim'o mal'aper'is el la vizaĝ'o de Erik'o, kaj li rigard'is la frat'o'n kvazaŭ demand'e.

Erik'o rest'is sid'ant'a sur la sof'o, la dors'o klin'iĝ'is, kaj li inert'e cerb'um'is kun la man'o sub la menton'o. Neni'o'n li dir'is, sed li'a tut'a aspekt'o kvazaŭ vort'ig'is unu sol'a'n pens'o'n: Kio'n nun far'i? La patr'in'o labor'is ĉe la forn'o, la frat'in'o est'is en la ali'a ĉambr'o, kaj Johano pren'is ripoz'ig'a'n pozici'o'n en la angul'o de la sof'o. La silent'o est'is prem'a. Fin'e ek'mov'is si'n Johano.

— Ĉu vi vol'as fum'i? Mi hav'as pak'et'o'n da tabak'o. Vi'a pip'o est'as en la komod'a kest'o.

Erik'o iom turn'is la kap'o'n.

— Ĉu vi komenc'is fum'i?

— Ne, sed vi ja fum'as.

La pez'a esprim'o en la vizaĝ'o de Erik'o mild'iĝ'is, kaj unu'a'foj'e post li'a re'ven'o ĝi hel'iĝ'is de rid'et'o.

— Dank'o'n! Cert'e mi util'ig'os vi'a'n tabak'o'n, sed ne tuj. Mi tut'e de'kutim'iĝ'is de fum'ad'o, kaj ĝust'e nun mi ne hav'as dezir'o'n.

Elsa aŭd'is ili'a'n inter'parol'o'n, kaj ĝi'a pli facil'a ton'o don'is al ŝi kuraĝ'o'n re'aper'i.

— Erik'o, ĉu vi ne vol'as vid'i vi'a'n nev'in'o'n? Vi ja onkl'iĝ'is dum vi'a for'est'o! Ŝi dorm'as nun, sed vi ja tamen pov'as rigard'i ŝi'n.

Erik'o hezit'e lev'iĝ'is, ir'is en la ĉambr'o'n kaj al la lit'et'o de la mal'grand'a knab'in'o. Li rigard'is ŝi'n kun iom stult'a mien'o, kvazaŭ laŭ'dev'e.

— Nu, ĉu ŝi ne est'as dolĉ'a? Li rid'et'is kiel ĝen'it'a knab'o.

— Mi ne pov'as juĝ'i pri tio, mi ja ne hav'as spert'o'n. Plej grav'e est'as ja, ke vi est'as kontent'a pri ŝi.

Ŝi ĝu'is li'a'n ĝen'it'ec'o'n kaj gaj'e ek'rid'is.

— Atend'u nur, ĝis vi mem hav'os infan'o'n! Tiam vi parol'os en ali'a manier'o. Kiam Johano la sekv'ant'a'n tag'o'n ven'is hejm'e'n por tag'manĝ'i, li trov'is Erik'o'n en sam'e pez'a humor'o kiel en la pas'int'a vesper'o. Li manĝ'is mal'mult'e kaj kvazaŭ ne'konsci'e, ŝajn'is tut'e okup'it'a de prem'a cerb'um'ad'o.

— Vi dev'as for'sku'i vi'a'n pez'a'n humor'o'n, dir'is la patr'in'o, prov'ant'e vigl'ig'i li'n.

Li'a vizaĝ'o iom rigid'iĝ'is, sed li respond'is trankvil'e.

— Vi prav'as. Sed kio'n far'i? Tie ĉi mi sid'as kiel sen'taŭg'ul'o, far'ant'e neni'o'n util'a'n. Labor'o ne ekzist'as. Kio'n far'i?

— Kompren'ebl'e est'as mal'agrabl'e por vi, daŭr'ig'is la patr'in'o. Sed iel la afer'o'j ord'iĝ'os. Est'as stult'e tro mult'e cerb'um'i. Ceter'e vi ja est'is sen'labor'a ankaŭ antaŭ'e.

— Jes, ankaŭ antaŭ'e, li dir'is medit'e. Sed tiam mi ne pens'is. Ŝajn'e mi hav'is tro mult'e da temp'o por pens'i dum la last'a'j monat'o'j, kaj tial mi nun ne pov'as pren'i la afer'o'j'n tiel facil'e. La patr'in'o ne trov'is i'o'n por al'don'i al si'a'j konsil'o'j, kaj ili daŭr'ig'is la manĝ'ad'o'n en silent'o.

Antaŭ ol for'ir'i Johano turn'is si'n al la frat'o kaj dir'is.

— Se vi ŝat'as labor'i, vi pov'as hak'i hejt'lign'o'n. Mi volont'e las'os tio'n al vi.

Kaj Erik'o de'nov'e rid'et'is.

— Vi est'as prudent'a, Johano. Ebl'e tio iom mal'pez'ig'os la kap'o'n.

*

Est'is la tag'o antaŭ la Johana, la unu'a tag'o de la somer'mez'a fest'o. Ald'a ven'is el la arb'ar'o kun la brak'o'j plen'a'j de flor'o'j kaj foli'a'j branĉ'o'j. Ĉe strat'kruc'iĝ'o ŝi renkont'is Johanon.

— Agrabl'a'n fest'o'n! ŝi salut'is kaj post'e daŭr'ig'is: Mi ek'hav'is ide'o'n, kiam mi ek'vid'is vi'n. Ni kolekt'u flor'o'j'n kaj ir'u al Alekso por donac'i ili'n al li.

Johano ne entuziasm'iĝ'is. Li tim'is, ke Alekso trov'os tio'n rid'ind'a.

— Mi vol'as far'i tio'n, ĉar mi ŝat'as Alekson.

— Tamen ...

— Ni far'u tio'n kiel lud'o'n, se tio pli plaĉ'as al vi. Aŭ ĉu vi far'iĝ'is tro aĝ'a por lud'i? Se vi ne vol'as, mi ir'os sol'a.

Johano tuj konsent'is kaj akompan'is ŝi'n hejm'e'n. Post'e ili ir'is al la hejm'o de Arn'e.

Reg'is fest'o'tag'a atmosfer'o. La kort'o'j est'is bala'it'a'j aŭ bel'e rast'it'a'j, la flor'bed'o'j zorg'e sark'it'a'j. Verand'o'j kaj peron'o'j est'is ornam'it'a'j per jun'a'j betul'o'j, infan'o'j ir'is hejm'e'n ŝarĝ'it'a'j per sovaĝ'a'j flor'o'j, la aer'o est'is plen'a de freŝ'a betul'foli'a odor'o.

Mult'a'j labor'ist'o'j re'ven'is de la sub'ten'labor'o'j por fest'i la somer'mez'o'n en la hejm'o, inter ili la patr'o de Arn'e. Li sid'is sur la kuir'ej'a sof'o, kaj li'a mien'o est'is indiferent'a, kvazaŭ li est'us fremd'ul'o. La salut'o'n de Johano kaj Ald'a li respond'is en grumbl'et'a ton'o, kiu son'is kvazaŭ: Kio'n vol'as vi?

— Mi preskaŭ ne re'kon'is vi'n. Vi tiel kresk'is. Arn'e kaj vi, Johano, dev'us hav'i labor'o'n nun anstataŭ ĉirkaŭ'kur'i kaj lud'i kiel infan'et'o'j.

Johano rakont'is, ke li hav'as labor'o'n, kaj kia'manier'e li akir'is ĝi'n.

— Vi est'as prudent'a knab'o, li dir'is aprob'e. Kaj vi Arn'e? Ĉu vi trov'is labor'o'n? Arn'e ruĝ'iĝ'is kaj respond'is mal'laŭt'e:

— Labor'o ja ne est'as trov'ebl'a. Vi ja aŭd'is, ke Johano akir'is ĝi'n nur tiel, ke li inter'ŝanĝ'is kun si'a patr'in'o.

— Mi aŭd'is. Mi nur demand'is, ĉu vi prov'is. Ald'a demand'is al Arn'e, ĉu li vol'as akompan'i ili'n. Arn'e respond'is konsent'e, sed sam'temp'e send'is demand'a'n rigard'o'n al la patr'in'o kaj la patr'o.

— Ni jam hav'as sufiĉ'e da herb'o tie ĉi, dir'is la patr'o. Ni ja ne est'as bov'in'o'j.

— Sed mi tamen pov'as kun'ir'i?

— Ir'u, se vi vol'as. Infan'o'j ja ŝat'as lud'i. Ili for'ir'is kaj vok'is Ajn'a'n kaj post'e sekv'is la river'bord'o'n por ating'i la herb'ej'o'j'n, kiu'j trov'iĝ'is pli sud'e. Unu'e ili silent'is. La kondut'o de la patr'o de Arn'e mal'agrabl'e impres'is al ili. Sed subit'e Ald'a dir'is:

— Ĉu vi memor'as, kiam ni lud'is tie ĉi, kiam ni unu'e amik'iĝ'is? Ili memor'is, kaj kvankam ili preskaŭ ĉiu'tag'e ir'is la sam'a'n voj'o'n al si'a ban'lok'o, ili nun sent'is, kvazaŭ ili post long'a for'est'o re'vid'us la lok'o'n. La sabl'o est'is agrabl'e mol'a sub la pied'o'j, la herb'o'j en la bord'akv'o fleks'iĝ'is kaj trem'et'is pro la flu'o, ar'o'j da alburn'o'j kaj plot'o'j ĉirkaŭ'naĝ'is sub la kviet'a surfac'o.

— Ĉu vi'a patr'o re'e for'vetur'os post la fest'o? demand'is Ald'a, turn'ant'e si'n al Arn'e.

— Jes ... Ĉe la golf'et'o, kie ili iam hav'is si'a'j'n flos'o'j'n, ili renkont'is la mal'jun'ul'o'n, kiu ankoraŭ far'is si'a'j'n somer'tag'a'j'n promen'et'o'j'n. Li sid'is sur primitiv'a benk'o, far'it'a de iu'j infan'o'j, kaj apud'e star'is sak'tend'o, sam'e kiel en tiu iam'a somer'o.

Ili salut'is li'n kaj halt'is por iom'et'e babil'i kun li.

— Ĉu vi memor'as, kiam ni lud'is tie ĉi? demand'is Ald'a. Ankaŭ ni hav'is tend'o'n kaj benk'et'o'n.

Li kap'jes'is kaj rid'et'is.

— Ven'as mult'e da infan'o'j tie'n ĉi. Ili lud'as en la sabl'o kaj la akv'o. Post iom da temp'o ili mal'aper'as, sed tuj ven'as nov'a'j, kaj ĉiu'j far'as tend'o'j'n kaj flos'o'j'n kiel vi. Jar'o'n post jar'o ...

— Pas'is mult'a'j jar'o'j de tiam, dir'is Ajn'a. Unu, du, tri, kvar, kvin.

— Kaj dum'e vi far'iĝ'is preskaŭ ge'jun'ul'o'j. Kaj mi nur pli'mal'jun'iĝ'is. Baldaŭ mi est'os for, kaj ni ne renkont'iĝ'os plu.

— Ne dir'u tiel, av'et'o, dir'is Arn'e. Vi dev'as ankoraŭ viv'i long'e.

— Sed est'as tiel en la viv'o. Kial vi nom'as mi'n av'et'o? Tio'n vi ĉiam far'is.

— Ĉar vi est'is kiel bon'a av'o al ni, kaj mi ŝat'as vi'n. Vi est'as la sol'a hom'o, kiu ... nu, kiu tia'manier'e babil'is kun ni.

La mal'jun'ul'o rid'et'is amik'e.

— Aha, tiel, tiel. Ĉu mi iam parol'is kun vi pri tio? Kiam mi est'is knab'et'o, mi oft'e vizit'is najbar'a'n bien'et'o'n, kie trov'iĝ'is mal'jun'ul'o, kiu'n mi tre ŝat'is. Kun li mi pov'is parol'i pri ĉiu'j afer'o'j, kaj ĉiam li est'is afabl'a al mi, kvazaŭ mi est'us li'a propr'a fil'o. Tial mi pli ŝat'is kun'est'i kun li ol est'i hejm'e. Foj'e est'as tiel. Mi ankaŭ ŝat'as vi'n. El la pli grand'a'j infan'o'j vi est'as la sol'a'j, kiu'j vol'as babil'i kun mi ... Ebl'e vi kun'ir'os por dir'i adiaŭ al mi, kiam oni port'os mi'n al la tomb'o?

— Tio'n ni far'os, dir'is Arn'e melankoli'e, sed ankoraŭ vi viv'u long'e ... Ĉu mi pov'us ir'i al vi iu'n tag'o'n kaj desegn'i bild'o'n de vi. Mi tre ŝat'us hav'i ...

— Kompren'ebl'e. Mi tre ĝoj'us, se vi vizit'us mi'n.

*

Kiam Johano re'ven'is, li antaŭ la hejm'o renkont'is Erik'o'n, kiu port'is lad'a'n skatol'o'n kun lumbrik'o'j. Johano demand'is, ĉu li intenc'as ir'i por fiŝ'i.

— Jes. Ebl'e ne hav'as senc'o'n tiel fru'e en la somer'o, sed ... Kaj vi?

— Ni ir'os al Perk'o'lag'o, nur por ekskurs'i. Ni vol'is kun'pren'i Alekson, sed li dev'as rest'i hejm'e, ĉar fil'o kaj bo'fil'in'o ven'os hejm'e'n vesper'e.

— Kiu'j ni?

— Ni kvar, vi ja sci'as. Erik'o rigard'is Johanon kun mien'o de en'pens'iĝ'o.

— Ĉu mi ĝen'us vi'n, se mi kun'ir'us?

— Kiel ĝen'i? Kun'ir'u! Fiŝ'verg'o'j'n ni hav'as tie, en la mal'nov'a fojn'ej'o, apud kiu kuŝ'as la boat'o de Alekso. Sed pli bon'e kun'pren'i ret'o'j'n, se vi efektiv'e dezir'as fiŝ'i.

Ili en'ir'is por manĝ'i kaj far'i la neces'a'j'n prepar'o'j'n. Dum la for'est'o de Johano ven'is hejm'e'n la tri'a frat'o, Ejnar, kun'e kun ali'a'j sub'ten'labor'ul'o'j. Li nun sid'is sur la sof'o kun cindr'uj'o kaj kelk'a'j popular'a'j semajn'a'j gazet'o'j apud si. Cigared'o pend'is en li'a buŝ'angul'o, preskaŭ fal'ant'e. Per palp'a mov'o li el'buŝ'ig'is ĝi'n, kiam Johano al'ir'is por salut'i.

— Bon'a'n tag'o'n, mi'a kar'a frat'o, li dir'is mal'klar'e kaj balbut'e, kaj li'a vizaĝ'o lum'iĝ'is de grimac'a rid'et'o. Jen vi vid'as la perd'it'a'n fil'o'n. Ne koler'u, frat'et'o! Pa'nj'o minac'is kaj dir'is, ke vi est'as tre sever'a kaj for'pel'os mi'n, sed vi ja est'as mi'a kar'a frat'et'o, kaj ceter'e mi ne toler'us ordon'o'j'n de vi. Mi ricev'is iom por trink'i de la kamarad'o'j en la trajn'o, kaj tial mi est'as iom'et'e ... nu, vi kompren'as.

— Ni ir'os al la lag'o, pa'nj'o, kaj ni rest'os for la tut'a'n nokt'o'n, dir'is Johano sen plu'a atent'o al la frat'o.

— Ĉu ankaŭ vi, Erik'o? demand'is la patr'in'o.

Erik'o jes'is.

— Vi ir'os al la lag'o? balbut'is Ejnar kaj turn'is si'n al Erik'o. Mi ne kompren'as. Est'as ja somer'mez'o kun flor'o'j kaj foli'o'j kaj knab'in'o'j kaj danc'o ... se la krur'o'j funkci'os. Kaj la knab'in'o'j est'is sol'a'j dum mult'a'j monat'o'j. Ili bezon'as konsol'o'n. Mi ir'os al la park'o, mi pens'as ...

— Sed aŭskult'u, Erik'o! li daŭr'ig'is. Ĉu efektiv'e vi ne hav'as eĉ gut'o'n da trink'aĵ'o?

— Neniom.

— Est'as nek ... nek ... kompren'ebl'e. Kial vi ne zorg'is pri tio? Vi ja est'as lert'a en tia'j eks ... pri ... primentoj.

— Vi ne bezon'as i'o'n por trink'i, se ne akv'o'n aŭ lakt'o'n, dir'is Elsa. Vi dev'os dec'e kondut'i, se vi ir'os al la park'o.

— Vi prav'as, frat'in'et'o. Sed est'as domaĝ'e. Ĉu vi ir'os tie'n? — Jes.

— Bon'e. Do ni tamen est'os du, kiu'j ripri ... prizentos la famili'o'n.

*

De'nov'e ili star'is sur la bord'o de si'a lag'o. Abund'a herb'o jam kovr'is la ter'o'n, kaj viol'ruĝ'a'j flor'fask'o'j de arb'ar'a'j gerani'o'j bril'is diskret'e en la freŝ'a verd'aĵ'o. La griz'a, dik'trunk'a fojn'ej'o kun si'a musk'o'kovr'it'a herb'aĵ'tegment'o kaŭr'is kiel et'a fabel'kaban'o sub la vast'a'j kron'o'j de la alt'a'j betul'o'j.

La lag'o kuŝ'is spegul'e kviet'a. Kvazaŭ el'iĝ'ant'e el ĝi'a profund'o pentr'iĝ'is sur ĝi'a surfac'o la mal'hel'a kolor'o de la pin'arb'ar'o sur la mont'o'dekliv'o'j, la hel'verd'a de la bord'a'j betul'o'j, la pal'blu'a de la alt'a ĉiel'o, la roz'a kaj or'a de la sun'sub'ir'a'j nub'o'j. Ili sid'iĝ'is por iom ripoz'i, kaj Ajn'a komenc'is fos'i en si'a dors'o'sak'o kaj dis'don'is pom'o'j'n. En la rond'o reg'is silent'o kiel dum la tut'a marŝ'o tra la arb'ar'o.

Ald'a sid'is en'pens'e, kun klin'it'a kap'o. Manĝ'int'e si'a'n pom'o'n ŝi subit'e lev'is la kap'o'n kaj rigard'is Erik'o'n. En li'a'j melankoli'a'j okul'o'j aper'is esprim'o kvazaŭ de ĝen'it'ec'o kaj mal'trankvil'o. Dum kelk'a'j moment'o'j ili silent'e rigard'is unu la ali'a'n.

— Vi est'as bon'a kamarad'o, ŝi dir'is.

— Kiel vi konvink'iĝ'is pri tio?

— Mi sent'as. Vi ne far'as bru'o'n, kaj vi ne artifik'as. La esprim'o de ĝen'it'ec'o mal'aper'is el li'a'j okul'o'j. Li ek'rid'et'is, kaj est'is hel'a kaj kviet'a rid'et'o.

— Est'as agrabl'e est'i inter vi. Post'e Johano kaj Erik'o ir'is en la boat'o'n por for'rem'i kaj el'met'i la ret'o'j'n. Arn'e kaj la knab'in'o'j rest'is sur la bord'o kaj kun'port'is lign'o'n al la ŝton'a forn'et'o, kiu ankoraŭ trov'iĝ'is tie de ili'a last'a ekskurs'o. Far'int'e tio'n ili aranĝ'is kuŝ'ej'o'n sam'e kiel last'foj'e, kaj por fest'i la somer'mez'o'n ili star'ig'is ĉirkaŭ ĝi betul'branĉ'o'j'n, tiel ke far'iĝ'is mal'alt'a laŭb'o.

Ĉio est'is pret'a, kiam la ali'a'j re'ven'is. Ald'a far'is fajr'o'n, kaj ili sid'iĝ'is sur la lan'kovr'il'o'j'n en la laŭb'o por manĝ'i. La sun'o sub'ir'is, kaj la vesper'a lum'o far'iĝ'is mol'e vual'ec'a. La tril'o'j de la bird'o'j mal'oft'iĝ'is, iom post iom far'iĝ'is tut'e silent'e. Oni aŭd'is nur la susur'o'n de la fajr'o, kiam la grand'a'j, ruĝ'a'j flam'o'j lud'is en la hel'a, verd'et'a krepusk'o.

Post la manĝ'o ili rest'is kuŝ'ant'a'j en la laŭb'o. La kvar iom babil'et'is intim'voĉ'e kaj du'on'flustr'e, sed plej'part'e ili silent'is. Erik'o kuŝ'is silent'a kaj rev'e rigard'is en la fajr'o'n. Foj'e li moment'e turn'is la okul'o'j'n al la ali'a'j.

— Nu, Erik'o, ĉu plaĉ'as al vi tie ĉi? dir'is subit'e Ajn'a. Erik'o rigard'is rekt'e en ŝi'a'j'n okul'o'j'n, kaj et'a rid'et'o aper'is en li'a melankoli'a vizaĝ'o.

— Est'as tiel kviet'e tie ĉi, li dir'is. Oni preskaŭ forges'as, ke ekzist'as ali'a mond'o ... Sed dir'u sincer'e: Ĉu ver'e vi neniel mal'ŝat'as mi'n?

— Kial ni mal'ŝat'u vi'n? ŝi demand'is iom ne'cert'e.

— Ĉar vi ja sci'as, kia est'as mi, kaj ... vi est'as tut'e ali'a'j. Nun Ald'a per subit'a mov'o sid'iĝ'is, kapt'is ambaŭ li'a'j'n man'o'j'n kaj fort'e prem'is kaj sku'is ili'n.

— Knab'o, stult'a knab'o! ŝi dir'is eksplod'e sed tamen mol'e. Kio'n vi pens'as? Li rigard'is ŝi'n long'e kaj silent'e, kaj li ŝajn'is kor'tuŝ'it'a. Ŝi kap'klin'is al li.

— Ni est'u amik'o'j, Erik'o. Kaj ne pens'u tiel stult'e pri ni. ... La knab'in'o'j ek'kaŭr'is ĉe la fajr'o por pret'ig'i kaf'o'n. Dum ili kaŭr'is tie, Arn'e absorb'it'e rigard'is ili'n sub du'on'e mal'ferm'it'a'j palpebr'o'j, kaj post la kaf'o li tuj dir'is al ili:

— Sid'iĝ'u de'nov'e apud la fajr'o! Mi vol'as desegn'i vi'n.

— Ĉu vi ne pov'as las'i tio'n eĉ nun! dir'is Johano. Ĉiam la sam'a!

— Ne est'as la sam'a afer'o, respond'is Arn'e trankvil'e. Est'as ĉiu'foj'e nov'a.

La knab'in'o'j sen'protest'e ek'kaŭr'is de'nov'e apud la fajr'o, kaj Arn'e ordon'is al ili sur'met'i nov'a'n lign'o'n. Li lev'iĝ'is kaj far'is kelk'a'j'n paŝ'o'j'n ĉirkaŭ la fajr'o kaj dum'e observ'is ili'n. Kiam li trov'is la punkt'o'n, kiu est'is plej konven'a por li'a desegn'o, li sid'iĝ'is, met'is si'a'n kajer'o'n sur la genu'o'j'n kaj tuj komenc'is.

Erik'o kaj Johano rest'is en la laŭb'o. Johano kuŝ'iĝ'is kaj ferm'is la okul'o'j'n kvazaŭ por dorm'i, sed Erik'o interes'it'e rigard'is Arn'e'n kaj la knab'in'o'j. Post kelk'a'j moment'o'j li ne plu atent'is pri Arn'e sed rigard'is nur la knab'in'o'j'n kaj prov'is imag'i kiel aspekt'os la desegn'o de ili.

La knab'in'o'j sid'is tut'e sen'mov'a'j kaj silent'a'j. Arn'e nur foj'e kaj moment'e rigard'is ili'n, kaj ili ne atent'is pri li. Ili'a'j fulg'o'tuŝ'it'a'j vizaĝ'o'j ard'et'is pro la varm'o kaj fajr'o'bril'o sed est'is sam'temp'e medit'e kviet'a'j.

Subit'e Ald'a turn'is la kap'o'n kaj renkont'is la rigard'o'n de Erik'o.

— Kial vi tiel observ'as ni'n?

— Mi prov'as imag'i, kiel aspekt'os la desegn'o. Arn'e labor'is rapid'e kaj absorb'it'e, kaj post kvar'on'hor'o la skiz'o est'is pret'a. Li rigard'is ĝi'n moment'e kaj post'e sen'vort'e trans'don'is ĝi'n al Erik'o. La knab'in'o'j lev'iĝ'is kaj pren'is lok'o'n apud Erik'o.

— Nu? dir'is Ald'a demand'e, rigard'ant'e la bild'o'n.

Erik'o en'pens'e rigard'is la desegn'o'n kaj post'e la knab'in'o'j'n. — Mi ne imag'is, ke Arn'e pov'as tiel bon'e desegn'i ... — Sed ĉu ĝi respond'as al vi'a imag'o pri ĝi?

— Jes ... Mi pens'is, ke ĝust'e tiel mi vol'us desegn'i vi'n, se mi nur pov'us ... Johano sid'iĝ'is kaj pet'is pri la kajer'o. Li atent'e rigard'is la mol'e kaj delikat'lini'e far'it'a'n desegn'o'n.

— Ĝi est'as bel'a, li dir'is. Est'as kvazaŭ ni'a rond'o, kvankam vi desegn'is nur la knab'in'o'j'n.

— Ili ja aparten'as al ni'a rond'o, dir'is Arn'e. Do ĝi dev'as simil'i almenaŭ al la du'on'a rond'o.

— Kompren'ebl'e, sed tamen. Est'as kvazaŭ vi per la desegn'o rakont'us, kio'n ni pens'as kaj sent'as.

— Jes, tiel, dir'is Erik'o. Mi neniel kompren'as desegn'o'n, sed tio'n mi tamen pov'as vid'i.

Arn'e re'pren'is la kajer'o'n kaj atent'e rigard'is la bild'o'n. Li'a'j okul'o'j ek'bril'is.

— Pri tio mi ne pens'is, li dir'is. Mi nur vol'is far'i bild'o'n, kiel mi ĉiam far'is bild'o'j'n. —

*

Ald'a fru'e vek'iĝ'is. Arn'e jam lev'iĝ'is kaj sid'is sur ŝton'o apud la fajr'ej'o kun si'a desegn'o'kajer'o sur la genu'o'j. Li ne desegn'is, sed ŝajn'is absorb'it'a de profund'a medit'ad'o. Ŝi sen'bru'e for'las'is si'a'n lok'o'n kaj sid'iĝ'is apud li.

— Ĉu vi mal'ĝoj'as pro io? ŝi flustr'e demand'is.

— Mal'ĝoj'as? Tut'e ne! Kial vi tiel demand'as?

— Vi tiel fru'e lev'iĝ'is, kaj vi ĵus aspekt'is tiel serioz'a. Mi ek'pens'is pri vi'a patr'o ... hieraŭ ...

— Tio ne grav'as.

— Kial vi do est'is tiel serioz'a?

— Serioz'a? Pov'as est'i. Jen, rigard'u la bild'o'n, kiu'n mi far'is hieraŭ vesper'e! Vi memor'as, kio'n Johano dir'is pri ĝi? Ĉu ĝi don'as la sam'a'n impres'o'n al vi? Ald'a pren'is la kajer'o'n kaj rigard'is la desegn'o'n.

— Jes. Iel ŝajn'as al mi, ke ĝi est'as ali'a ol vi'a'j antaŭ'a'j bild'o'j. Ili ŝajn'is al mi bel'a'j, sed tiu ĉi krom'e kvazaŭ dir'as i'o'n. Kiam mi rigard'as ĝi'n, mi komenc'as sent'i kaj pens'i ... i'o'n ... i'o'n cert'a'n.

— Kaj pri kio vi ek'pens'as?

— Nu, iel pri ni, pri ni'a rond'o ... kaj iel ankaŭ pri ali'a'j hom'o'j.

— Ĉu vi pov'as diven'i, pri kio mi pens'is, kiam mi far'is ĝi'n, aŭ pli ĝust'e, antaŭ ol mi far'is ĝi'n? Kiam vi pret'ig'is la kaf'o'n mi rigard'is vi'n kaj ek'sent'is dezir'o'n desegn'i vi'n apud la fajr'o. Sed sam'temp'e mi pens'is pri ni, pri patr'o kaj pri ali'a'j hom'o'j, fort'e pens'is, sent'is kvazaŭ mi est'us lig'it'a kaj prem'it'a kaj dev'us i'o'n far'i por liber'iĝ'i. Iel mi do desegn'is, kio'n mi pens'is kaj sent'is, kvankam mi ne sci'is tio'n.

— Ĉu oni pov'as desegn'i kaj pentr'i tiel? ŝi demand'is, kaj ŝi'a vizaĝ'o re'bril'ig'is la esprim'o'n de la li'a.

— Kiel stult'a mi est'is! li dir'is sen respond'i al ŝi'a demand'o. Mi tiom leg'is en la art'libr'o'j de Alekso, kaj ŝajn'is al mi, ke mi ĉio'n kompren'as. Sed la ĉef'a'n afer'o'n mi ja neniel kompren'is. Ĝis nun mi prov'is far'i nur bel'a'j'n strek'o'j'n.

— Ĉu pri tio vi cerb'um'is?

— Jes. Sed ne cerb'um'is. Mi pens'is kaj ĝoj'is.

*

Post somer'mez'o Erik'o ricev'is sub'ten'labor'o'n en la sud'a part'o de la paroĥ'o. La voj'o al li'a labor'lok'o ne est'is tro long'a por bicikl'i maten'e kaj vesper'e, kaj tiel li pov'is loĝ'i hejm'e.

Post vesper'manĝ'o Johano ordinar'e ir'is al si'a'j kamarad'o'j, sed Erik'o plej oft'e rest'is hejm'e en la vesper'o'j. Sed en sabat'a'j vesper'o'j kaj dimanĉ'o'j li ĝeneral'e al'iĝ'is al la societ'o de la rond'an'o'j.

Li mal'mult'e parol'is kaj pri si mem dir'is neni'o'n, sed li ŝajn'is kontent'a.

*

Post fin'it'a labor'tag'o Johano foj'e ir'is al la ĉeval'stal'o. En vesper'o'j kolekt'iĝ'is tie knab'o'j kaj knab'in'o'j, lok'a'j kaj el la pension'o, por rajd'i, kiam oni konduk'is la ĉeval'o'j'n al iu paŝt'ej'o, kie ili rest'is dum la nokt'o.

Kiam oni est'is pret'a el'konduk'i la ĉeval'o'j'n, la infan'o'j sur'grimp'is kest'eg'o'n apud la el'ir'ej'o kaj unu post la ali'a sid'iĝ'is sur la ĉeval'o'j'n, kiam ili preter'pas'is. Fin'e la stal'ist'o aŭ iu labor'ist'o el'ven'is sur la last'a ĉeval'o, kaj ĉiu'j rajd'is for en long'a vic'o, ir'e aŭ trot'e. Sed baldaŭ ili forges'is la ordon'o'j'n pri moder'a rapid'o. Pli kaj pli instig'ant'e si'a'j'n ĉeval'o'j'n ili galop'e flug'is antaŭ'e'n sur la mol'e balanc'iĝ'ant'a'j dors'o'j de la best'o'j.

Johano ŝat'is rajd'i. Ceter'e li mal'mult'e kun'est'is kun tiu'j infan'o'j. Tag'e ili lud'is indi'an'o'j'n aŭ i'o'n ali'a'n kaj hav'is gaj'a'n viv'o'n, sed tiam li dev'is labor'i. Post la rajd'o jam est'is mal'fru'e, krom'e li prefer'is si'a'n propr'a'n societ'o'n.

La fojn'o'rikolt'o komenc'iĝ'is. Fru'maten'e el'ir'is vir'o'j kaj vir'in'o'j kun falĉ'il'o'j kaj rast'il'o'j, rikolt'maŝin'o'j zum'ad'is sur la kamp'o'j, la aer'o odor'is de freŝ'a fojn'o. Post kelk'a'j tag'o'j oni vetur'ig'is la sek'a'n fojn'o'n al la grand'a'j sub'tegment'ej'o'j de la stal'o'j. Alt'eg'e ŝarĝ'it'a'j vetur'il'o'j ŝancel'iĝ'e mov'is si'n sur kamp'o'j kaj voj'o'j, bru'e pas'is supr'e'n sur la pont'o'j al la fojn'ej'o'j kaj mal'aper'is kiel formik'o'j en formik'a stak'o.

La infan'o'j kun'vetur'is al la kamp'o'j kaj help'is la labor'ist'o'j'n ŝarĝ'i. Dum la re'vetur'o ili sid'is plej alt'e sur la ŝarĝ'o'j, kri'is kaj kant'is. Kiam la fojn'ej'o'j du'on'e plen'iĝ'is, ili prefer'is rest'i tie. Est'is bon'eg'a lud'ej'o. Ili far'is salt'o'j'n kaj turn'salt'o'j'n, kiu'j est'us ebl'a'j en neni'u ali'a lok'o. Tra la fojn'amas'o'j ili far'is long'a'j'n tunel'o'j'n, en kiu'j ili kaŝ'lud'is aŭ ĉas'is unu la ali'a'n.

Eĉ vesper'e ili rest'is tie, kaj kiam Johano hav'is temp'o'n, li ir'is tie'n anstataŭ rajd'i. Li sent'is si'n iom tro aĝ'a por tia lud'ad'o, sed ĝi est'is tiel amuz'a, ke li ne pov'is kontraŭ'star'i.

Iu'n vesper'o'n en la fin'o de la fojn'o'rikolt'o ili re'e trov'iĝ'is en la grand'a fojn'ej'o super la bov'instal'o. Nun ĝi est'is plen'ŝtop'it'a de fojn'o. Neni'e oni pov'is salt'i, kaj la tunel'o'j est'is mult'lok'e barit'a'j, sed tio far'is la lud'o'n nur pli interes'a.

Johano kaj kelk'a'j kamarad'o'j mal'aper'is en divers'a'j prefer'at'a'j tru'o'j, kaj post'e sekv'is la ali'a'j por kapt'i ili'n.

Ramp'e li tra'bor'is si'n tra la sen'lum'a'j tunel'o'j. Foj'e li aŭd'is flustr'o'j'n proksim'e kaj kiel ebl'e plej silent'e for'ramp'is en ali'a direkt'o. Fin'e li ven'is al mal'facil'e trov'ebl'a kavern'o, kiu'n li mem pret'ig'is. Ĝi est'is apud la mur'o, kaj iom da lum'o en'ven'is tra la inter'spac'o inter la tabul'o'j.

Kiam li sid'iĝ'is en si'a kaŝ'ej'o, li ek'sent'is i'o'n mol'a'n sub la fojn'o. La kaŝ'iĝ'int'o rest'is sen'mov'a kaj silent'a, kaj Johano for'pren'is la fojn'o'n por mal'kaŝ'i la kamarad'o'n. Est'is Brit'a, knab'in'o el la pension'o. Ŝi'a'j okul'o'j bril'is en la du'on'lum'o, kaj ŝi'a vizaĝ'o est'is varm'e ruĝ'a.

— Aha, est'as vi. Bon'ven'o'n.

— Kie est'as la ali'a'j?

— Mi ne sci'as, cert'e en ali'a direkt'o. Ili rigard'is unu la ali'a'n kaj esplor'e aŭskult'is. Neni'o est'is aŭd'ebl'a.

Johano iom kon'is Brit'a'n. Ili renkont'iĝ'is dum la vesper'a'j rajd'o'j, kaj foj'e ŝi pas'is tra la ĝarden'o kaj moment'e babil'et'is kun li. Ŝi est'is sovaĝ'et'a knab'in'o. Dum la sen'brid'a galop'ad'o de la ĉeval'o'j ŝi montr'is eksplod'a'n ĝoj'o'n, kaj neni'u el la knab'o'j est'is pli aŭdac'a kaj bub'ec'a ol ŝi. Johano tamen ŝat'is ŝi'n. Iel ŝi simil'is al Ald'a.

Ili atend'is kaj silent'is. Neni'u ven'is. La knab'in'o rigard'is li'n long'e kaj fiks'e sub mal'lev'it'a'j palpebr'o'j, kaj ŝi'a viz'ag'o ricev'is sopir'a'n esprim'o'n.

Subit'e ŝi iom'et'e lev'is la kap'o'n kaj pint'ig'is la lip'o'j'n al li. Ŝi rigard'is li'n atend'e kaj post'e mov'is la lip'o'j'n kvazaŭ dir'ant'e iu'n vort'o'n.

— Kio'n vi dir'as? li flustr'is. Ŝi'a'j lip'o'j ripet'is la ne'aŭd'ebl'a'n vort'o'n, kaj post'e ŝi mistifik'e rid'et'is.

— Stult'aĵ'o'j, dir'is Johano. Ŝi serioz'iĝ'is kaj neni'o'n dir'is, sed ankoraŭ fiks'rigard'is li'n, nun kvazaŭ esplor'e.

— Ni ne hav'as tia'j'n kutim'o'j'n, li dir'is post iom'a silent'o.

— Kiu'j ni? Johano komenc'is rakont'i pri si'a'j ge'kamarad'o'j kaj la kun'viv'o kun ili. Ŝi interes'iĝ'is kaj inter'romp'is li'n per demand'o'j. Baldaŭ ili trov'iĝ'is mez'e en vigl'a, flustr'a inter'parol'o.

Subit'e kap'o de knab'o en'ŝov'iĝ'is en la kavern'o'n, sed ili rimark'is la ĉas'ant'o'n, nur kiam li vok'is ili'n.

— Kapt'it'a'j! Ven'u serĉ'i! Ankoraŭ ni ne trov'is ĉiu'j'n.

*

En la sekv'ant'a maten'o Brit'a ven'is al li. Li kolekt'is frag'o'j'n, kaj ŝi komenc'is help'i li'n kaj rest'is pli long'e ol ordinar'e.

— Ĉu est'as agrabl'e labor'i tie ĉi? ŝi subit'e demand'is mez'e en parol'o pri ali'a'j afer'o'j.

— Ne tre. Mi preskaŭ ĉiam labor'as sol'a, kaj la tag'o'j est'as long'a'j.

— Kial vi do rest'as? — Kio'n far'i? Ni ja dev'as hav'i mon'o'n por viv'ten'i ni'n. Ŝi rigard'is li'n kun mir'o.

— Ĉu vi ver'e labor'as, serioz'e? Mi pens'is, ke vi est'as tie ĉi nur por plezur'o.

Li ek'rid'is, kaj iom rakont'is pri la cirkonstanc'o'j de si'a famili'o, kaj ŝi mir'is ankoraŭ pli.

— Vi do est'as ver'a labor'ist'o, kiu viv'ten'as famili'o'n, almenaŭ part'e. Kurioz'e. Kiom da mon'o vi ricev'as?

— Du kron'o'j'n tag'e. La sinjor'in'o en la pension'o dir'as, ke tio est'as mult'e por mi. Sed patr'in'o ricev'is tiom, kaj ŝi ne mal'alt'ig'os la pag'o'n, se mi bon'e labor'os.

— Du kron'o'j ne est'as mult'e. Kaj vi diligent'e labor'as. Brit'a moment'e silent'is kaj rigard'is li'n kun kares'a kompat'o en la okul'o'j.

— Cert'e est'as mal'facil'e kaj mal'agrabl'e por vi. Mi nur lud'as la tut'a'j'n tag'o'j'n, kaj dum'e vi dev'as viv'i tia'manier'e.

— Ne dir'u tiel! Mi ne est'as plor'em'ul'o. Est'as ankoraŭ pli mal'facil'e por ali'a'j.

— Ankoraŭ pli? Kia'manier'e?

— Ĉar ili tut'e ne hav'as labor'o'n, pov'as akir'i neniom da mon'o.

— Sed ili tamen pov'as far'i, kio'n ili vol'as. Ili ne dev'as labor'i de maten'o ĝis vesper'o.

Johano ek'rid'is.

— Ili ja dev'us labor'i por viv'ten'i si'n kaj si'a'j'n famili'an'o'j'n! Labor'ist'o'j dev'as labor'i por akir'i manĝ'aĵ'o'n kaj ali'a'j'n bezon'aĵ'o'j'n, labor'i ĉiam, ĉiam, la tut'a'n viv'o'n.

Ŝi en'pens'ig'is.

— Mi kompren'as. Ankaŭ ali'a'j hom'o'j labor'as ja. Sed est'as tamen diferenc'o ... Johano, ĉu vi vol'as kon'at'ig'i mi'n kun vi'a'j kamarad'o'j.

Johano promes'is far'i tio'n, kaj kiam li tag'mez'e ir'is hejm'e'n por manĝ'i, li sci'ig'is al Ald'a, ke Brit'a dezir'as vizit'i ŝi'n.

— Kio okaz'is al vi, Johano? demand'is Ald'a. Komenc'as inter'rilat'i kun tia'j knab'in'o'j! Fil'in'o de kapitan'o, nobel'a famili'o! Nu, ŝi ven'u! Brit'a jam atend'is li'n, kiam li re'ven'is al la ĝarden'o.

— Bon'e, ŝi dir'is post li'a klar'ig'o, la gazet'vend'ej'o'n mi jam kon'as, kvankam mi ne vid'is la knab'in'o'n. Nun mi dev'as lunĉ'i, sed post'e mi ir'os al ŝi.

Ven'int'e al la gazet'vend'ej'o Brit'a trov'is la patr'o'n de Ald'a, kaj sen prezent'i si'n ŝi demand'is, ĉu Ald'a est'as hejm'e. Li iom mir'e rigard'is la knab'in'o'n, kiu'n li neniam antaŭ'e vid'is, montr'is al pord'o mal'antaŭ la vend'o'tabl'o kaj pet'is ŝi'n en'ir'i. Ŝi dank'is li'n per kap'klin'o kaj sen plu'a'j vort'o'j en'ir'is. Ferm'int'e mal'antaŭ si la pord'o'n ŝi moment'e halt'is kvazaŭ konfuz'it'a, ĉirkaŭ'rigard'is en la mal'grand'a kuir'ej'o kaj post'e fiks'is la okul'o'j'n al Ald'a, kiu sid'is ĉe la tabl'o apud la fenestr'o kaj flik'is ŝtrump'o'j'n.

— Vi est'as Ald'a? ŝi dir'is demand'e.

— Jes. Kaj vi Brit'a? Brit'a jes'e kap'klin'is, al'ir'is kaj salut'e prem'is la man'o'n de Ald'a. Ald'a rigard'is ŝi'n esplor'e. Ŝi imag'is ŝi'n tut'e ali'a kaj kun ali'a'j manier'o'j.

— Bon'ven'o'n kaj sid'iĝ'u! ŝi dir'is pli afabl'e ol ŝi antaŭ'e intenc'is. Brit'a sid'iĝ'is ĉe la ali'a flank'o de la tabl'o. Ald'a moment'e las'is si'a'n flik'ad'o'n, kaj la du knab'in'o'j silent'e rigard'is unu la ali'a'n.

— Vid'u. Johano parol'is pri vi, dir'is Brit'a, pri vi ĉiu'j kompren'ebl'e, kaj mi ek'dezir'is kon'at'iĝ'i kun vi.

— Mi aŭd'is. Sed kial? Ĉu vi'a'j ge'patr'o'j sci'as, ke vi ir'is tie'n ĉi? — Patr'o est'as en la urb'o. Al patr'in'o mi dir'is, ke mi vizit'os knab'in'o'n, kiu'n mi kon'as. Kaj kial? vi demand'as. Nu, ĉar mi ŝat'us kun'est'i kun vi.

— Kial ĝust'e kun ni? Brit'a ne tuj respond'is. Ŝi'a vizaĝ'o serioz'iĝ'is, kaj ŝi rigard'is rekt'e en la okul'o'j'n de Ald'a. Kaj Ald'a renkont'is ŝi'a'n rigard'o'n kaj klin'et'is la kap'o'n kvazaŭ respond'e.

— Pro tio, kio'n mi aŭd'is pri vi, dir'is Brit'a kvazaŭ al'don'e al io jam dir'it'a.

— Ĉu mi ne pov'us help'i vi'n flik'i? Est'us pli agrabl'e tiel ...

— Ĉu vi pov'as flik'i ŝtrump'o'j'n?

— Sed kompren'ebl'e! Kiam Brit'a post du hor'o'j for'ir'is, ven'is la patr'o en la kuir'ej'o'n kaj demand'is sci'vol'e, kiu est'is la knab'in'o.

— Est'is Brit'a, dir'is Ald'a. Ŝi est'as el la pension'o.

— De kie vi kon'as ŝi'n? Kaj kiu Brit'a?

— Mi ne kon'is ŝi'n antaŭ'e. Ŝi est'as nobel'a knab'in'o, la patr'o est'as kapitan'o. Ŝi kon'at'iĝ'is kun Johano kaj post'e vol'is kon'at'iĝ'i ankaŭ kun la ali'a'j en ni'a rond'o.

La patr'o rigard'is ŝi'n konstern'it'e.

— Sed pri kio vi do babil'is tiel long'e?

— Pri ĉiu'tag'a'j afer'o'j, sam'e kiel ni ali'a'j far'as.

Li sku'is la kap'o'n.

— Strang'e! Kia'n interes'o'n vi pov'as hav'i unu pri la ali'a?

*

Jam vesper'e Brit'a re'ven'is, kaj la du knab'in'o'j kun'e ir'is al Johano. Li ankoraŭ ne vesper'manĝ'is, kaj dum la knab'in'o'j atend'is li'n, Brit'a kon'at'iĝ'is kun la tut'a famili'o. Post'e ili trov'is la ali'a'j'n rond'an'o'j'n, kaj kun'e ili ir'is sud'e'n al la herb'ej'o'j apud la river'o.

— Ĉu ankaŭ la patr'o de la knab'in'et'o est'as sub'ten'labor'ul'o? demand'is Brit'a al Johano dum la ir'o.

— Ŝi ne hav'as patr'o'n, dir'is Johano murmur'e.

Ŝi rigard'is li'n demand'e, kaj li al'don'is:

— Elsa ne hav'as edz'o'n, vi kompren'as.

Brit'a iom ruĝ'iĝ'is.

— Aha, tiel, ŝi dir'is en diskret'a ton'o kaj post'e iom silent'is. — Ĉu trov'iĝ'as mult'a'j patr'in'o'j sen edz'o'j? Ald'a ek'rid'is kaj dir'is:

— Ĉu vi est'as tut'e nov'a en la mond'o? Ĉu ver'e vi ne sci'as, ke ekzist'as mult'a'j patr'in'o'j sen edz'o'j?

— Kompren'ebl'e mi aŭd'is, ke ekzist'as, sed mi neniam renkont'is iu'n. Kompat'ind'a'j infan'o'j, kiu'j ne hav'as patr'o'n! Cert'e ili est'as mal'feliĉ'a'j.

— Tamen pli bon'e ne hav'i patr'o'n ol hav'i mal'bon'a'n, dir'is Johano. Sed bedaŭr'ind'e ankaŭ patr'in'o'j pov'as est'i mal'bon'a'j. Mal'bon'a'j hom'o'j ne dev'us hav'i infan'o'j'n.

— Ĉu vi'a patr'o est'is mal'bon'a?

— Ne. Mi apenaŭ memor'as li'n, sed ke li est'is bon'a al mi, tio'n mi memor'as.

Brit'a en'pens'iĝ'is.

— Kiel knab'o'j kaj knab'in'o'j tiel facil'anim'e ... ŝi dir'is.

— Ĉu vi imag'as, ke ili pens'as pri tio? dir'is Ald'a emfaz'e. Ili eĉ ne sci'as, ke ili pov'us hav'i i'a'n respond'ec'o'n, ili hav'as neni'a'n ide'o'n pri ... pri la viv'o. Ceter'e mi kred'as, ke la plej mult'a'j hom'o'j est'as tia'j. Vid'u, mi ne pov'as ne observ'i la hom'o'j'n. Tiu'j knab'o'j kaj knab'in'o'j ceter'e ... kio'n la plen'kresk'ul'o'j far'is por kompren'ig'i al ili tia'j'n afer'o'j'n? Ebl'e oni dir'is: Gard'u la pur'ec'o'n de vi'a anim'o! aŭ: Atent'u, por ke mal'feliĉ'o ne traf'u vi'n! Ili nur kaŝ'lern'is, kia'manier'e vir'o'j kaj vir'in'o'j kun'iĝ'as, jen ĉio.

— De kie vi hav'as tiom da pens'o'j?

— Mi ja dir'is, ke mi observ'as la hom'o'j'n. Est'as tre simpl'e. Ĉu vi neniam far'as tio'n? Kaj mi mult'e leg'is, iom oni lern'as ankaŭ el libr'o'j.

— Vi est'as kurioz'a, dir'is Brit'a kaj rigard'is Ald'a'n interes'it'e. Kaj vi sci'as eĉ pri la est'iĝ'o de infan'o'j!

— Kial mi ne sci'u? Vid'u, mi'a patr'o ebl'e ne est'as tre saĝ'a, sed li tamen ĉiam rilat'is sincer'e al mi. Li vol'is, ke mi sci'u ĉio'n, kio'n hom'o bezon'as sci'i por la viv'o. Neni'o'n li al'trud'is, sed ĉiam klar'ig'is, kiam mi i'o'n demand'is, kaj mi tra'leg'is ĉiu'j'n libr'o'j'n, kiu'j'n vi vid'is ĉe ni. Kaj fin'fin'e mi pens'as, ke li est'is pli bon'a patr'o ol mult'a'j ali'a'j ... Ven'int'e al la herb'ej'o'j ili kuŝ'iĝ'is tie. La sun'o star'is mal'alt'e. La aer'o est'is aŭtun'e klar'a, la sun'lum'o or'e pal'a. Ĉie oni jam falĉ'is la herb'o'n kaj for'pren'is ĝi'n de kamp'o'j kaj herb'ej'o'j, sed la fojn'odor'o ankoraŭ rest'is, agrabl'a odor'o de mal'fru'a somer'o. Sud'e de la fer'voj'a pont'o flav'iĝ'is la sekal'kamp'o'j, la varm'e ruĝ'a kolor'o de la dis'a'j bien'dom'o'j bril'is klar'e en la vesper'lum'o, en mal'proksim'a'j fenestr'o'j ard'is la sun're'bril'o kiel flam'a fajr'o.

Ili ĉirkaŭ'rigard'is kaj silent'is. Fin'e Brit'a dir'is al Ald'a, ne'laŭt'e kaj kvazaŭ preter'pas'e:

— Ni parol'is pri sen'patr'a'j infan'o'j. Sed ĉu labor'ist'o'j ankaŭ eks'edz'iĝ'as?

— Ver'ŝajn'e mal'oft'e. Mi neniam aŭd'is pri dis'iĝ'o nek en Torent'o nek en la tut'a ĉirkaŭ'aĵ'o. Kial vi demand'as pri tio? Ĉu en vi'a'j rond'o'j oni dis'iĝ'as? Mi ja leg'is pri tia'j afer'o'j en gazet'o'j.

— Nu, jes ... Ŝi kap'klin'et'is kaj rigard'is Ald'a'n ŝajn'e tut'e kapt'it'a de pens'o'j.

— ... kaj patr'o ... Ŝi ek'silent'is ĝen'it'e. Ankaŭ Ald'a neni'o'n al'don'is, sed ili'a'j okul'o'j inter'kompren'e renkont'iĝ'is.

Post iom'a silent'o Ald'a turn'is la parol'o'n al ali'a direkt'o. — Est'as kurioz'e. Antaŭ ol mi renkont'is vi'n, mi pens'is, ke vi est'as strang'a burĝ'a est'aĵ'o, terur'e ted'a kaj mal'agrabl'a. Sed vi ja est'as preciz'e kiel ni.

— Kial mi ne est'u kiel vi?

— Vi tamen aparten'as al ali'a spec'o de hom'o'j. Ĉu vi antaŭ'e kun'est'is kun labor'ist'a'j infan'o'j?

— Ne kiel kun vi, sed en mi'a lern'ej'o est'as ankaŭ labor'ist'a'j infan'o'j. Ĉu vi neniam kun'est'is kun ne'labor'ist'a'j infan'o'j?

— Neniam. Kaj neniam hav'is em'o'n. Ĉu vi'a'j ge'patr'o'j inter'rilat'as kun labor'ist'o'j?

— Ne, ili hav'as kon'at'o'j'n en ali'a'j rond'o'j. Pri kio ili inter'parol'u kun labor'ist'o'j, kiu'j hav'as si'a'j'n interes'o'j'n?

— Kompren'ebl'e Kiam mi leg'is pri la soci'a'j klas'o'j, tio ŝajn'is al mi tut'e natur'a afer'o. Sed iel est'as strang'e ... Hom'o'j kiel vi'a'j ge'patr'o'j do neniam pov'as inter'rilat'i kun labor'ist'o'j, kiel vi kaj ni inter'rilat'as, mi vol'as dir'i tut'e simpl'e kiel hom'o'j kun hom'o'j!

— Nu, ĉu hom'o'j kiel vi'a'j ge'patr'o'j tio'n pov'us rilat'e al la mi'a'j?

— Cert'e ne. Est'as ja natur'e. Sed iel est'as strang'e ... Kial ni, sed ne ili? ...

— Ĉes'u parol'i pri tio, Ald'a! dir'is Johano inter'romp'e. Ali'e Brit'a for'kur'os de ni. Parol'i pri io ali'a, ekzempl'e ... Li pri'pens'is, kaj subit'e li gaj'e kaj petol'e ek'rid'is, rigard'ant'e al Brit'a.

— Brit'a, inter ni ne ekzist'as sekret'o'j. Tial nun rakont'u pri ... Ŝi kompren'is, ruĝ'iĝ'is kaj iom koler'iĝ'is.

— Ĉu vi est'as tia?

— Mi ne est'as tia, neni'u el ni est'as. Sed nun vi aparten'as al ni'a rond'o. Se vi ne vol'as, mi dev'as rakont'i. Est'as tiel inter ni. Li komenc'is rakont'i pri la epizod'o en la fojn'ej'o. Brit'a silent'is kaj ankoraŭ pli ruĝ'iĝ'is. Sed li parol'is tiel ŝerc'e kaj bon'humor'e, ke la tut'a histori'o far'iĝ'is nur sen'pik'e rid'ig'a. La tri ali'a'j silent'is, foj'e rid'et'is pro li'a'j komik'aĵ'o'j, sed ne montr'is mok'em'o'n al ŝi.

— Vi amuz'e rakont'is, dir'is Ald'a, kiam li fin'is. Sed mi ne kompren'as, kial vi rakont'is tio'n. Vi est'as tre mal'ĝentil'a al Brit'a, kaj vi dev'as pet'i ŝi'n pri pardon'o.

Turn'ant'e si'n al Brit'a ŝi daŭr'ig'is:

— Mi hont'as pro Johano. Tia'n stult'aĵ'o'n mi neniam aŭd'is de li.

Brit'a rigard'is ŝi'n mir'e, post'e ĝen'it'e ek'rid'et'is.

— Mi est'is stult'a ... Sed ... ĉu vi neniam pens'is pri ... pri kis'o'j? Johano ja dir'is, ke inter ni sekret'o'j ne ekzist'as!

— Oft'e! dir'is Ald'a kaj rid'is. Mi ja tiom vid'is en la film'o'j, kvankam mi mal'oft'e vizit'as la kin'o'n. Kaj mi vid'is ge'jun'ul'o'j'n imit'i la film'o'j'n. Kaj sam'e stult'e aspekt'is.

— Mi ne pens'is tiel ... Kaj post hezit'o ŝi daŭr'ig'is: — Ĉu vi ne rev'is pri kis'o'j, sent'is dezir'o'n ... — Brav'e! dir'is Ajn'a. Nun vi parol'as klar'e kaj sen'kaŝ'e. Ald'a serioz'iĝ'is kaj rigard'is Brit'a'n sincer'e.

— Ver'dir'e ne. Vid'u, ni est'as kamarad'o'j. Ni ne hont'as unu antaŭ la ali'a, eĉ se ni est'as nud'a'j, kaj ni ne vol'as far'i i'o'n, kio ig'us ni'n hont'i kaj sekret'i unu antaŭ la ali'a ... ĉar tiam ni'a rond'o romp'iĝ'us. Kaj ial tia afer'o est'us hont'ig'a, mi almenaŭ sent'as tiel. Sed ceter'e ni fakt'e neniam pens'is pri tia'j afer'o'j rilat'e al ni.

— Sed iam vi tamen kis'os kaj est'os kis'at'a. Ald'a rev'et'e rigard'is kvazaŭ en mal'proksim'o'n.

— Kial ne? Sed est'os ali'a afer'o ... Sed Johano, vi forges'is pet'i pardon'o'n! Brit'a protest'is.

— Ne est'u stult'a! Nun ni parol'u pri ali'a'j afer'o'j!

*

Alekso per mal'rapid'a'j paŝ'o'j ir'is tie'n kaj re'e'n ekster la elektr'a staci'o. Foj'e li klin'is si'n, rigard'is si'a'j'n flor'o'j'n sur la bed'o'j kaj apud la mur'o'j kaj tie kaj tie for'pren'is ĝerm'ant'a'n fi'herb'o'n. Post'e li de'nov'e daŭr'ig'is si'a'n promen'o'n, kun medit'a vizaĝ'o kaj la brak'o'j kruc'e sur la brust'o.

La sun'o sub'ir'is. La nokt'a krepusk'o ankoraŭ ne ven'is, sed kolor'o'j kaj kontur'o'j komenc'is pal'iĝ'i kaj mol'iĝ'i. La ĉiel'o est'is alt'a kaj klar'a, la aer'o al'port'is mal'fru'somer'a'j'n odor'o'j'n el arb'ar'o'j kaj herb'ej'o'j. Ĉie reg'is silent'o kaj kviet'o, nur intern'e de staci'o zum'ad'is la maŝin'o'j si'a'n profund'a'n, sen'ĉes'a'n kant'o'n. Alekso daŭr'ig'is si'a'n promen'o'n ĝis la uzin'bar'il'a pord'o. Tie li iom'et'e rest'is, apog'is la ŝultr'o'n kontraŭ la bar'il'o kaj brul'ig'is si'a'n pip'o'n. Fum'et'ant'e li pri'pens'e ĉirkaŭ'rigard'is, kaj foj'e li'a'j okul'o'j atend'e turn'is si'n al la labor'ist'a'j dom'o'j.

Fin'int'e si'a'n pip'o'n li el'frap'is la cindr'o'n, kaj mal'laŭt'a rid'o ek'vibr'is profund'e en li'a gorĝ'o.

— Nu, vi est'as mal'jun'a azen'o! li murmur'et'is al si. Kvazaŭ en'am'iĝ'int'a jun'ul'o ... Ankoraŭ'foj'e li ĉirkaŭ'rigard'is kaj post'e mal'rapid'e kaj en'pens'e re'ir'is al la staci'o. Tie li sid'iĝ'is sur la benk'o'n apud la rezed'o'j kaj de'nov'e plen'ig'is si'a'n pip'o'n sed forges'is brul'ig'i ĝi'n. Jen aŭd'iĝ'is intim'e mal'laŭt'a'j voĉ'o'j, kaj li'a'j amik'o'j en'ir'is tra la pord'o kaj proksim'iĝ'is al li. Li'a vizaĝ'o hel'iĝ'is, kaj li rid'et'is renkont'e al ili.

— Bon'a'n, bon'a'n! li dir'is. Mi tre atend'is vi'n.

— Ĉu atend'is? demand'is Ald'a.

— Jes. Mi ŝat'as kun'est'i kun vi.

— Nu, tiel. Sed jen rigard'u ni'a'n nov'a'n kamarad'in'o'n. Ald'a prezent'is Brit'a'n al li kaj dir'is kelk'a'j'n vort'o'j'n pri la nov'a kon'at'in'o. Alekso iom okul'um'is ŝi'n kaj komenc'is babil'i kun ŝi.

— Kiel vi pov'as rest'i ekster'e tiel mal'fru'e? li subit'e demand'is mez'e en la babil'o. Oni ja ferm'as la pord'o'j'n.

— Ne grav'as. Patr'in'o kaj mi loĝ'as en apud'a dom'et'o, kaj mi eĉ pov'as en'ir'i tra la fenestr'o, ĉar ĝi est'as mal'ferm'it'a la tut'a'n nokt'o'n. Foj'e mi el'ir'as eĉ mez'e en la nokt'o kaj promen'as en la park'o.

— Aha, tia'spec'a kamarad'in'o vi est'as ... Kaj li babil'is plu kun ŝi pri divers'a'j afer'o'j.

— Kio'n vi far'as sol'a tie ĉi la tut'a'n nokt'o'n? demand'is Brit'a sci'vol'e.

— Iom'et'e leg'as, ripoz'as, promen'et'as, rigard'as la stel'o'j'n. Jam oni de'nov'e pov'as sufiĉ'e bon'e vid'i la plej lum'fort'a'j'n stel'o'j'n.

Turn'ant'e si'n al ĉiu'j li demand'is:

— Ĉu vi iam observ'is, kiel la stel'o'j mov'iĝ'as?

— Ili ja mov'iĝ'as trans la ĉiel'o'n sam'e kiel la sun'o kaj la lun'o, dir'is Johano.

— Jes, sed mi vol'is demand'i, ĉu vi dum iom da temp'o observ'is la mov'iĝ'o'n.

— Tio'n oni ja ne pov'as disting'i, dir'is Johano ne'kred'em'e. — Tamen jes. Jen tie star'as stel'o en la sud'o, preciz'e ĉe la supr'o de tiu betul'o. Sid'iĝ'u kaj rest'u tut'e sen'mov'a'j kaj atent'e rigard'u. Est'as tut'e sen'vent'e, kaj vi pov'as bon'e observ'i ĝi'a'n pozici'o'n rilat'e al la foli'o'j de la betul'o.

Ili sid'iĝ'is kaj rigard'is, unu'e nur pro tio, ke ili trov'is li'a'n propon'o'n amuz'a. Pas'is en silent'o kelk'a'j dek'o'j da sekund'o'j. Kaj jen ili subit'e rimark'is, ke la stel'o mov'iĝ'as. Jen ĝi tuŝ'as la rand'o'n de foli'o kaj mal'rapid'e-mal'rapid'e kaŝ'iĝ'as mal'antaŭ la foli'o. La infan'o'j streĉ'e kaj sen'spir'e silent'e observ'is, forges'ant'e ĉio'n ali'a'n. Jen la stel'o ek'bril'et'as ĉe la rand'o de la foli'o, montr'iĝ'as pli kaj pli, de'nov'e far'iĝ'as tut'e vid'ebl'a kaj mal'rapid'e-mal'rapid'e glit'as antaŭ'e'n al la rand'o de ali'a foli'o.

La mirakl'o tut'e absorb'is ili'a'n interes'o'n, kaj ili rest'is sen'mov'a'j kaj silent'a'j dum tut'a kvar'on'hor'o. Strang'a solen'a sent'o kapt'is ili'n, est'is kvazaŭ sen'vort'a preĝ'ad'o.

Fin'e Ald'a mov'iĝ'is kaj turn'is si'n al Alekso. Ŝi'a'j okul'o'j bril'is, kaj ŝi'a vizaĝ'o est'is seren'a.

— Est'as mir'ind'e, ŝi dir'is per mal'laŭt'a voĉ'o. Oni ja rekt'e vid'as per propr'a'j okul'o'j, kiel la univers'o mov'iĝ'as. Oni kvazaŭ sent'as, kiel la ter'o trankvil'e, jes, tiel trankvil'e, turn'iĝ'as kun ni. Oni sent'as, kiel la temp'o pas'as, sed sam'temp'e est'as, kvazaŭ temp'o ne ekzist'us, nur tiu trankvil'a mov'iĝ'o de la tut'a univers'o.

— Jes. Est'as pli bon'e ol kiu ajn kin'o en la mond'o.

— Ne parol'u pri kin'o! Kiel vi pov'as!

— Nu nu, vi prav'as. Est'as diferenc'o inter la amuz'il'o'j de la hom'o'j kaj la mov'iĝ'o de sun'o'j kaj planed'o'j.

— Kiel mal'grand'a'j ni est'as, dir'is Ald'a flustr'e.

— Jes ...

— Kaj tamen iel sent'as, ke oni aparten'as al tiu grand'a tut'o, iel trankvil'ig'e sent'as, ke oni aparten'as al tiu grand'a, trankvil'a mov'iĝ'o.

Alekso rid'et'is al ŝi.

— Ĉu jes?

— Jes.

Neni'u el ili est'is plu parol'em'a. Moment'e ili rest'is star'ant'a'j ĉirkaŭ li, medit'e silent'a'j. Post'e ili kun kap'klin'o dir'is ĝis're'vid'o'n kaj silent'a'paŝ'e for'ir'is.

Alekso sekv'is ili'n per la rigard'o, ĝis ili mal'aper'is. Tiam li rid'et'is kaj murmur'et'is:

— Nu nu, mal'jun'a azen'o ... trankvil'e mov'iĝ'as ... trankvil'ig'e ...

*

Kaj la ter'o trankvil'e turn'iĝ'is, tag'o sekv'is tag'o'n, la nov'lun'o kresk'is de vesper'o al vesper'o, ĝis ĝi bril'is plen'e rond'a dum ili'a'j promen'o'j en la silent'a'j vesper'hor'o'j. De'nov'e ĝi mal'kresk'is, kaj kiam ili nokt'e kuŝ'is apud la fajr'o ĉe si'a lag'o, ili post nokt'o'mez'o vid'is la turn'it'a'n serp'o'n pal'or'e ek'bril'i mal'antaŭ nokt'o'nigr'a'j pice'o'j kaj pin'o'j. Iu'n vesper'o'n ĝi re'e kontur'iĝ'is kiel kurb'a arĝent'a faden'et'o sur la okcident'a ĉiel'o, kaj tiu'n vesper'o'n la rond'an'o'j akompan'is Brit'a'n al la trajn'o por dir'i adiaŭ al ŝi.

Pas'is semajn'o'j kaj semajn'o'j. La ros'o de la vesper'o'j kuŝ'is maten'e kiel bril'ant'a prujn'o sur la herb'o, kaj la vent'o for'sku'is de la betul'o'j la flav'iĝ'int'a'j'n foli'o'j'n.

Iu'n mal'fru'aŭtun'a'n dimanĉ'o'n ili akompan'is la mal'jun'ul'o'n al li'a last'a ripoz'ej'o apud la paroĥ'a preĝ'ej'o sud'e sur la eben'o. Pal'a kaj sen varm'o fal'is la sun'lum'o sur la nud'a'n, flav'e'brun'a'n eben'o'n, sur la blank'a'n preĝ'ej'o'n kaj sur la foli'ŝut'it'a'j'n sabl'o'voj'o'j'n sub la mal'jun'a'j acer'o'j de la tomb'ej'o, kaj nord'e sur la mont'o'j bril'is la sorp'arb'o'j sang'o'ruĝ'e inter flav'a'j betul'o'j kaj mal'hel'a'j pingl'o'arb'o'j.

El arb'ar'a'j kresk'aĵ'o'j ili plekt'is si'a'n unu'a'n kaj last'a'n donac'o'n al li kiel salut'o'n de ili kaj de la grand'a'j arb'ar'o'j, kie antaŭ long'e est'is li'a hejm'o.

Sol'a'j ili pied'ir'is la voj'o'n al la preĝ'ej'o, sol'a'j kaj apud'e ili rest'is dum la en'ter'ig'a ceremoni'o. Kiam ĉiu'j ali'a'j est'is pret'a'j for'ir'i de la tomb'o, ili al'ir'is kaj met'is si'a'n donac'o'n al la ali'a'j. La hom'o'j rigard'is ili'n kun mir'o. Ĉiu'j kon'is la infan'o'j'n, sed neni'u kompren'is, kial ili ven'is al la tomb'o. Ŝajn'is strang'e al ili, sed la infan'o'j, kun klin'it'a'j kap'o'j kaj serioz'a'j vizaĝ'o'j, far'is al ili tiel solen'a'n impres'o'n, ke ili forges'is la strang'ec'o'n kaj rigard'is ili'n en profund'a silent'o, kvazaŭ ili vid'us vizi'o'n.

Sed la infan'o'j ne rimark'is ili'a'j'n mien'o'j'n. Dum temp'et'o ili rest'is star'ant'a'j apud la tomb'o kaj post'e kap'klin'is adiaŭ'e kaj sen'vort'e for'ir'is de la tomb'ej'o.

II.

Pluv'is aŭ pluv'et'is dum tag'o'j kaj semajn'o'j. Ĉe la ter'o pend'is nebul'o, kaj en la alt'o ŝveb'is dens'a, sen'kontur'a nub'aĵ'o, kiu sen'ĉes'e verŝ'is akv'o'n kaj ne tra'las'is eĉ imag'et'o'n pri sun'o kaj lum'o. La hom'o'j mov'is si'n kiel ombr'o'figur'o'j en tiu sen'lum'a kaj mal'varm'a mond'o, mal'gaj'a'j kaj ne'parol'em'a'j kaj kun vintr'e griz'pal'a'j vizaĝ'o'j.

En tia tag'o Alekso renkont'is la rond'an'o'j'n en la gazet'vend'ej'o, kiam li en'ir'is por aĉet'i pak'et'o'n da tabak'o. Ili aspekt'is mal'vigl'a'j kaj mal'gaj'a'j, kaj li demand'is pri la kaŭz'o.

— Tia veter'o! dir'is Johano.

— Cert'e ne agrabl'a. Sed kio'n far'i? ... Ĉu vi ŝat'us ir'i hejm'e'n kun mi kaj trink'i tas'o'n da kaf'o? La patr'o de Ald'a amuz'it'e rigard'is Alekson kaj la infan'o'j'n.

— Vi est'as kurioz'a ul'o, li dir'is al Alekso.

— Pov'as est'i, dir'is Alekso trankvil'e.

— Kial kurioz'a? demand'is Ald'a al si'a patr'o. Pro tio, ke li inter'rilat'as kun ni?

— Vi ne bezon'as koler'iĝ'i, knab'in'o! Mi ĝoj'as, ke Alekso ŝat'as vi'n, vol'is nur dir'i, ke est'as iom ne'ordinar'e ...

— Tiel. Nu, dir'u, kio'n vi vol'as, nun ni tamen ir'os kun Alekso.

Ili do akompan'is Alekson al li'a hejm'o. Li hav'is propr'a'n dom'et'o'n ĉe la rand'o de la arb'ar'o, iom for de la labor'ist'a'j lu'dom'o'j.

La edz'in'o iom surpriz'iĝ'is, kiam Alekso en'ven'is kun si'a'j amik'o'j, sed ŝi neniel ŝajn'is mal'kontent'a. Kiam ŝi aŭd'is, ke Alekso dezir'as kaf'o'n por ĉiu'j, ŝi tuj komenc'is far'i fajr'o'n. La akv'o en la sitel'o'j est'is el'ĉerp'it'a, kaj ŝi demand'is, ĉu iu el la knab'o'j ne vol'as al'port'i nov'a'n. Johano tuj pren'is la sitel'o'j'n kaj ir'is al la put'o.

— Kaj vi pov'as muel'i kaf'o'n, ĉu ne? ŝi dir'is al Arn'e.

— Kaj kio'n ni pov'as far'i? demand'is Ajn'a.

— Ĉu ankaŭ vi? dir'is la edz'in'o amuz'it'e kaj ordon'is al ŝi el'pren'i tas'o'j'n kaj ali'a'j'n neces'a'j'n objekt'o'j'n el la ŝrank'o.

Dum'e Alekso al'port'is lign'o'n kaj far'is fajr'o'n en la kahel'a forn'o en la apud'a ĉambr'o. Kiam la kaf'o est'is pret'a, ĉiu'j en'ir'is tie'n. Alekso deklar'is, ke nun oni sid'u agrabl'e kaj komfort'e, kaj pren'is kusen'o'j'n de apog'seĝ'o'j kaj de la otoman'o kaj met'is ili'n sur la plank'o'n antaŭ la flam'ant'a fajr'o. En la mez'o'n de la rond'o la edz'in'o met'is la kaf'plet'o'n kaj invit'is la infan'o'j'n sid'iĝ'i.

— Kiel agrabl'e vi aranĝ'as! dir'is Ajn'a. Est'as kvazaŭ en la arb'ar'o.

— Kaj ni pov'as imag'i, ke ni sid'as sur la musk'o. La kusen'o hav'as la sam'a'n kolor'o'n kiel musk'o en aŭtun'o, dir'is Arn'e.

— Preciz'e, dir'is la edz'in'o. Ver'dir'e mi trov'is la ide'o'n pri tiu'j kolor'o'j, kiam mi en iu aŭtun'o kolekt'is vakcini'o'j'n kaj vid'is musk'a'j'n lok'o'j'n en la arb'ar'o.

Ajn'a interes'it'e demand'is, ĉu ŝi mem do teks'is la ŝtof'o'n kaj kompon'is la kolor'o'j'n. La edz'in'o jes'is, kaj tiam la knab'in'o'j pli'interes'iĝ'is pri ŝi kaj ŝi'a'j labor'aĵ'o'j kaj komenc'is demand'i ŝi'n pri teks'a'j afer'o'j. Ŝi klar'ig'is kaj rakont'is, kaj fin'fin'e la knab'in'o'j trov'is, ke teks'ad'o pov'us est'i tre interes'a okup'o. Se oni nur hav'us okaz'o'n lern'i, dir'is Ajn'a. Kaj la edz'in'o inform'is, ke baldaŭ ŝi far'os nov'a'n teks'o'n, kaj tiam ili pov'os ven'i al ŝi por lern'i kaj ekzerc'i.

En la ĉambr'o est'is tri grand'a'j libr'o'ŝrank'o'j, kaj post la kaf'o Ald'a lev'iĝ'is kaj rigard'is la libr'o'j'n. Baldaŭ ŝi tamen re'ven'is al si'a kusen'o kun pak'o da ne'bind'it'a'j kajer'o'j, kiu'j kapt'is ŝi'a'n interes'o'n. Est'is iu “Mond'histori'o en bild'o'j”, novel'don'it'a libr'o kun bel'a'j ilustr'aĵ'o'j kaj iom da konciz'e klar'ig'a tekst'o.

— Kia interes'a histori'o! ŝi dir'is al Alekso.

— Vid'u, la hom'o'j nun'temp'e est'as kiel mal'grand'a'j infan'o'j, dir'is Alekso. Ili ne ŝat'as serioz'e leg'i, sed bild'o'j'n ili pov'as rigard'i, kaj la el'don'ist'o'j dev'as adapt'iĝ'i al ili. Ceter'e la libr'o est'as bon'a.

Ankaŭ la tri ali'a'j rigard'is en la libr'o'n, leg'is la tekst'o'n pri la bild'o'j kaj preter'pas'e far'is demand'o'j'n al Alekso. Kaj Alekso, kiu kun pri'pens'a mien'o fum'et'is si'a'n pip'o'n, sam'e preter'pas'manier'e respond'is.

Iom post iom kapt'is ili'n sci'em'o pri tiu'j afer'o'j, kiu'j est'is preskaŭ tut'e nov'a'j por ili. Ili'a'j demand'o'j mult'iĝ'is kaj ili mal'pli oft'e turn'is la paĝ'o'j'n. Kaj iom post iom la respond'o'j de Alekso far'iĝ'is pli ampleks'a'j kaj mal'pli preter'pas'a'j.

La kajer'o en'hav'is bild'o'j'n pri la mal'nov'a Egipt'uj'o, kaj Alekso mult'e sci'is pri tiu tem'o. Li rakont'is pri soci'a viv'o, religi'o, art'o, konstru'aĵ'o'j kaj ali'a'j afer'o'j, kaj iel tiu antaŭ long'e pas'int'a epok'o far'iĝ'is por ili tre konkret'a kaj interes'a. Ili aŭskult'is kun plen'a atent'o, kaj kiam li foj'e ek'silent'is, ili per nov'a'j demand'o'j ig'is li'n daŭr'ig'i si'a'n rakont'ad'o'n.

La edz'in'o dum kelk'a temp'o rest'is sid'ant'a apud ili, sed post'e rid'et'ant'e kaj silent'e for'ir'is al si'a'j okup'o'j en la kuir'ej'o.

Tiel pas'is tut'a hor'o antaŭ ol ili fin'is la bild'o'j'n pri Egipt'uj'o, kaj tiam ili'a'j kap'o'j est'is tiel plen'a'j de nov'a'j afer'o'j, ke ili sent'is bezon'o'n iom ripoz'i de la histori'o.

— Ĉu vi ne vol'as ali'a'n foj'o'n rakont'i ankaŭ pri la bild'o'j en la ali'a'j kajer'o'j? demand'is Johano.

— Volont'e, dir'is Alekso. Fakt'e est'as interes'e iom pri'pens'i, kiel la hom'o'j aspir'is kaj klopod'is kaj est'is saĝ'a'j kaj mal'saĝ'a'j dum la pas'o de jar'cent'o'j kaj jar'mil'o'j. Re'ven'u, kiam vi vol'as. Vi ja sci'as, kiu'temp'e mi est'as liber'a.

*

La nov'fond'it'a esperant'ist'a klub'o en Torent'o kvazaŭ for'degel'is kun la printemp'a neĝ'o. La rond'an'o'j est'is la sol'a'j, kiu'j konserv'is si'a'n interes'o'n pri la lingv'o. Ili daŭr'ig'is inter'ŝanĝ'i leter'o'j'n kun si'a'j korespond'ant'o'j, iom'et'e leg'is kaj ekzerc'is si'n per babil'ad'o. Pri la klub'o ili ne pens'is, ĝis Ajn'a kaj Ald'a iu'n fru'vintr'a'n tag'o'n renkont'is la prezid'ant'o'n, kiu komenc'is parol'i pri ĝi. Li nom'iĝ'is Jern kaj est'is vigl'a kaj kler'iĝ'em'a jun'ul'o. Li propon'is, ke oni prov'u re'viv'ig'i la klub'o'n.

Ajn'a entuziasm'iĝ'is, sed Ald'a est'is skeptik'a.

— La plej mult'a'j kurs'an'o'j part'o'pren'is nur por amuz'iĝ'i, ŝi dir'is. Ili ne dezir'as i'o'n serioz'a'n. Kaj kiu gvid'u la instru'ad'o'n?

— Ni pov'as komun'e labor'i, sen special'a gvid'ant'o, dir'is Ajn'a.

— Ver'dir'e mi ne em'as. Sed kompren'ebl'e mi part'o pren'os. — Tio est'as vi'a dev'o! dir'is Jern emfaz'e.

— Tut'e ne! dir'is Ald'a. Kiam hom'o'j far'as postul'o'j'n unu al ali'a, ili dir'as, ke tio kaj tio est'as dev'o. Mi ne far'as postul'o'j'n, kaj mi ne konsent'as al postul'o'j. Sed mi part'o'pren'os.

Ili inter'konsent'is pri la afer'o, kaj Jern dum la sekv'ant'a'j tag'o'j pri'labor'is la ali'a'j'n klub'an'o'j'n.

La dispon'permes'o pri klas'ĉambr'o en la popol'a lern'ej'o ankoraŭ valid'is, kaj iu'n vesper'o'n la klub'an'o'j kolekt'iĝ'is tie. Est'is ĉirkaŭ du'dek ge'jun'ul'o'j, kelk'a'j sam'aĝ'a'j kun Ajn'a sed la plej mult'a'j pli aĝ'a'j. La rond'an'o'j al'ven'is unu'a'j kaj pren'is lok'o'n sur la long'benk'o apud la mur'o. Iom post iom ven'is la ali'a'j kaj sid'iĝ'is en la benk'o'j'n de la infan'o'j aŭ star'is en grup'et'o'j kaj inter'babil'is.

La plej mult'a'j el ili aspekt'is kaj kondut'is, kvazaŭ tem'us pri bal'o. La vizaĝ'o'j de la knab'in'o'j grand'part'e simil'is al pli mal'pli lert'e far'it'a'j vizaĝ'o'j de vest'vend'ej'a'j pup'o'j, pudr'it'a'j kaj kun kri'e ruĝ'a'j lip'o'j, kelk'a'j kun pinĉ'it'a'j, faden'e mal'larĝ'a'j brov'o'j. Ĉap'o'j kaj ĉapel'o'j sid'is tre oblikv'e sur la kap'o'j, kvazaŭ pend'ant'e sur unu el la orel'o'j.

La aspekt'o de la knab'o j ne est'is tiel okul'frap'a sed harmoni'is kun tiu de la knab'in'o'j, kaj en ili'a reciprok'a kondut'o reg'is plen'a akord'o.

Trov'iĝ'is ankaŭ kelk'a'j simpl'ul'o'j en la grup'o. Ili sid'is trankvil'e atend'ant'e, kvazaŭ izol'ul'o'j ĝen'it'a'j de la bru'a kaj sen'ĝen'a inter'rilat'o de la ali'a'j.

Jern, kiu dum'e inter'parol'is kun la rond'an'o'j, lev'iĝ'is kaj pet'is la star'ant'o'j'n ek'sid'i. Post'e li per kelk'a'j en'konduk'a'j vort'o'j mal'ferm'is la kun'ven'o'n, iom parol'is pri eventual'a'j stud'manier'o'j kaj fin'e propon'is, ke oni aĉet'u facil'a'n leg'o'libr'o'n por la stud'ad'o. Ĉar instru'ist'o mank'as, oni dev'os kun'e labor'i, komun'e diskut'ant'e la mal'facil'a'j'n aŭ interes'a'j'n punkt'o'j'n.

Ĉiu'j vigl'e protest'is. Est'us absolut'e ne'ebl'e komenc'i per leg'ad'o, ili ĉiu'j forges'is ĉio'n, kio'n ili lern'is.

Jern rigard'is ili'n hezit'em'e kaj sku'is la ŝultr'o'j'n.

— Kio'n do far'i? Kio'n vi propon'as?

— Ni vol'as ripet'i la komenc'a'n kurs'o'n.

— Ni ja ne hav'as instru'ist'o'n, rimark'ig'is Jern. Ili ne respond'is, sed tie kaj tie ek'son'is rid'o'j. La sen'plan'ec'o de la kun'ven'o amuz'is ili'n.

— Komenc'a kurs'o est'as la sol'a, kio taŭg'as por mal'saĝ'ul'o'j kiel ni, fin'e dir'is iu. Ĉu vi ne pov'as est'i instru'ist'o?

Jern kap'sku'is mal'konsent'e kaj silent'is. La ĉe'est'ant'o'j komenc'is babil'i kaj ŝerc'i kaj ŝajn'e neniel pens'is pri la cel'o de la kun'ven'o.

— Ajn'a, ĉu vi pov'as instru'i? demand'is Jern, turn'ant'e si'n al ŝi.

— Bon'e, ni prov'u, dir'is Ajn'a post moment'a hezit'o.

Ŝi lev'iĝ'is kaj ir'is antaŭ la sid'ant'o'j'n.

Ili rigard'is ŝi'n sci'vol'em'e, kaj la babil'o silent'iĝ'is. Ŝi atend'is, ĝis ĉio est'is trankvil'a. Tiam ŝi komenc'is far'i demand'o'j'n. La kurs'o'n ŝi kon'is preskaŭ vort'o'n post vort'o, kaj ankaŭ la manier'o'n de la instru'ist'o ŝi memor'is.

Ili iom surpriz'iĝ'is, sed ili trov'is la afer'o'n amuz'a, kaj iom post iom la komun'a'j respond'o'j son'is pli kaj pli firm'e. Kelk'a'j jun'ul'o'j rigard'is ŝi'n iom'et'e rikan'e, sed dum'e ili bon'e respond'is. Arn'e kaj Ald'a rest'is sur la long'benk'o apud la mur'o. Sam'e kiel la ali'a'j Arn'e kun'port'is paper'blok'o'n kaj krajon'o'n por eventual'a'j not'aĵ'o'j. Sed en la simpl'a'j demand'o'j li trov'is neni'o'n not'ind'a'n, kaj anstataŭ'e li komenc'is far'i karikatur'o'j'n de la ge'jun'ul'o'j en la benk'o'j. Ald'a ek'vid'is tio'n, kaj interes'it'e sekv'is la est'iĝ'o'n de la rid'ind'a'j figur'o'j. Dum'e ambaŭ sam'e vigl'e kiel la ali'a'j part'o'pren'is la respond'o'j'n, por ke neni'u rimark'u la sekret'a'n portret'ad'o'n.

Subit'e li'a krajon'o halt'is. Li fiks'e rigard'is en cert'a direkt'o, kaj li ŝajn'is incit'it'a. Ŝi rigard'is en la sam'a'n direkt'o'n kaj part'e ek'kompren'is li'a'n mien'o'n. En la unu'a benk'o en la mez'o sid'is jun'ul'o, kiu kun tut'e special'a interes'o rigard'is Ajn'a'n. Per rigard'o'j kaj mien'o'j li prov'is kapt'i ŝi'a'n atent'o'n. Li hav'is bel'form'a'n vizaĝ'o'n kaj est'is iom dand'e vest'it'a. Ald'a kon'is li'n laŭ aspekt'o kaj nom'o. Dum la pas'int'a somer'o li hav'is sub'ten'labor'o'n, sed nun li est'is hejm'e.

Kaj subit'e vek'iĝ'is en ŝi du'on'e forges'it'a memor'o. Iam antaŭ long'e Ajn'a kaj Arn'e rakont'is al ŝi i'o'n pri tiu Paŭlo. Jen ŝi klar'e memor'is la infan'ec'a'n sed mal'agrabl'a'n okaz'o'n kaj turn'is la okul'o'j'n al Arn'e. Ili'a'j rigard'o'j renkont'iĝ'is, kaj kvazaŭ leg'int'e ŝi'a'j'n pens'o'j'n li flustr'is al ŝi: “Jes, est'is tiu, tiu ...” Sed Ajn'a rimark'is nek li'a'n kondut'o'n nek la pli ŝerc'a'n okul'flirt'ad'o'n de kelk'a'j ali'a'j. Ŝi est'is tut'e kapt'it'a de si'a rol'o de rekt'metod'a instru'ist'in'o. Ŝi'a entuziasm'o kapt'is ankaŭ la lern'ant'o'j'n. La antaŭ'a'j mien'o'j mal'aper'is, ili komenc'is aspekt'i simpl'e gaj'a'j, la lecion'o far'iĝ'is agrabl'a. Kaj la milit'ornam'o de la knab'in'o'j tre komik'e kontrast'is kontraŭ ili'a nun'a sen'afekt'a kondut'o.

Fin'e Ajn'a lac'iĝ'is kaj demand'is, ĉu ili ne ŝat'as fin'i la lecion'o'n. Sed kontraŭ tio ili protest'is. Oni far'u paŭz'et'o'n kaj post'e de'nov'e daŭr'ig'u. Kiam ili post la paŭz'o re'pren'is si'a'j'n lok'o'j'n, propon'is Ajn'a, ke Ald'a trans'pren'u la instru'ad'o'n.

Kaj Ald'a komenc'is. Ŝi hav'is ali'a'n manier'o'n kaj ali'a'n temperament'o'n, est'is pli vigl'a kaj pli surpriz'a. Oft'e ŝi rid'ig'is ili'n per absurd'a'j aŭ ali'manier'e ne'kutim'a'j demand'o'j. La sci'o de la pas'int'a vintr'o facil'e re'viv'iĝ'is ĉe la lern'ant'o'j, kaj kiam la lecion'o fin'iĝ'is, ili jam ripet'is sufiĉ'e grand'a'n part'o'n de la komenc'a kurs'o.

— Ĉu vi'a'j knab'o'j est'as sam'e lert'a'j? demand'is iu, kiam ŝi fin'is. Ald'a est'is en bon'a humor'o kaj ne trov'is ind'e atent'i pri la ŝerc'a pik'et'o.

— Cert'e, ŝi dir'is.

— Do ili est'u instru'ist'o'j ven'ont'foj'e.

*

Johano propon'is al Erik'o, ke li part'o'pren'u la kun'ven'o'j'n de la klub'o. Se li lern'us iom hejm'e en la vesper'o'j, li cert'e pov'us sekv'i la instru'ad'o'n. Erik'o dir'is, ke tiu afer'o ne interes'as li'n, kaj demand'is, kiu'j part'o'pren'as la kun'ven'o'j'n. Johano dir'is ili'a'j'n nom'o'j'n.

— Ĉu vi ŝat'as tiu'j'n kamarad'o'j'n? demand'is Erik'o.

Johano silent'e sku'et'is la ŝultr'o'j'n.

— Kial vi do far'as komun'a'n societ'o'n kun ili? demand'is Erik'o. Mi prefer'as est'i sol'a aŭ kun vi'a rond'o.

— Sed ni'a tut'a rond'o part'o'pren'as ja la kun'ven'o'j'n, insist'is Johano.

Erik'o ne respond'is, kaj ili ĉes'is parol'i pri tiu tem'o. Sed la sekv'ant'a'n vesper'o'n Erik'o dir'is, ke li tamen vol'as part'o'pren'i. Li dir'is tio'n tut'e decid'e, kvazaŭ li est'us trov'int'a fort'a'n motiv'o'n por part'o'pren'i.

— Ne far'u tio'n nur pro mi'a propon'o! dir'is Johano. Ebl'e vi ne ŝat'us la societ'o'n.

— Ebl'e ne. Sed mi tamen vol'as rigard'i la afer'o'n, kaj mi ŝat'as est'i inter vi.

En la du'a kun'ven'o rol'is unu'e Johano kiel instru'ist'o. Komenc'e li'a instru'ad'o est'is mal'mult'e vigl'a kaj interes'a, sed iom post iom mal'aper'is li'a ĝen'it'ec'o, kaj li'a'j demand'o'j ven'is pli flu'e kaj firm'e. Li ne ŝerc'is nek aktor'is, kaj dum la tut'a lecion'o ne aper'is eĉ plej et'a rid'et'o sur li'a vizaĝ'o. Li ne ŝat'is la task'o'n sed plen'um'is ĝi'n kiel ebl'e plej zorg'e, kaj li'a instru'ad'o est'is solid'a.

Post la paŭz'et'o est'is la vic'o de Arn'e. Li aspekt'is tre ĝen'it'a. Dum kelk'a temp'o li star'is antaŭ la lern'ant'o'j, van'e prov'ant'e komenc'i. Oni rigard'is li'n kun streĉ'it'a atend'o kaj part'e amuz'iĝ'is, part'e komenc'is kompat'i li'n.

— Ne, tio ĉi est'as absolut'e ne'ebl'a! li subit'e dir'is laŭt'e kaj sku'is la kap'o'n. Li turn'is si'n por ir'i flank'e'n kaj sid'iĝ'i, sed far'int'e du paŝ'o'j'n li halt'is. En la sekv'ant'a moment'o li salt'is al la nigr'a tabul'o. Antaŭ ol la ali'a'j rimark'is, kiel tio okaz'is, trov'iĝ'is sur ĝi rid'ig'a bild'o de kat'o, far'it'a per unu sol'a, mult'kurb'a strek'o. Oni bru'e ek'rid'is, sed la bru'o'n tra'tranĉ'is klar'ton'a demand'o de Arn'e: Kio est'as tio? Lert'e li aper'ig'is unu figur'o'n post la ali'a. La lern'ant'o'j est'is rav'it'a'j kaj forges'is ĉio'n ali'a'n, nur atend'ant'e nov'a'j'n bild'o'j'n kaj li'a'j'n kapric'a'j'n demand'o'j'n.

Est'is ne'mult'e da metod'ik'o en li'a instru'ad'o, sed la lern'ant'o'j ĝu'is, kaj atent'o ne mank'is.

Tiel pas'is ankaŭ la du'a kun'ven'o tut'e sukces'e. Post la fin'o de la lecion'o oni decid'is, ke Jern kaj Paŭlo est'u instru'ist'o'j ven'ont'foj'e.

*

La sekv'ant'a'n tag'o'n en'ven'is Paŭlo en la hejm'o'n de Ajn'a. Li ĝentil'e salut'is la av'in'o'n kaj la patr'in'o'n kaj post'e turn'is si'n al Ajn'a.

— Vi sci'as, kia mal'feliĉ'o okaz'is al mi hieraŭ ...

— Kia mal'feliĉ'o?

— Kaj vi sci'as, ke mi absolut'e ne pov'as plen'um'i tiu'n task'o'n. Ĉu vi ne bon'vol'us help'i mi'n iom'et'e? Li pet'e rigard'is en ŝi'a'j'n okul'o'j'n, kaj Ajn'a rid'eksplod'is.

— Aha, tiel. Kompren'ebl'e mi help'os vi'n.

— Mi dank'as vi'n! Vi ja est'as tiel lert'a kaj bon'kor'a.

— Kiel vi esprim'as vi'n! dir'is Ajn'a amuz'it'e. Ĉu ni tuj komenc'u?

— Mi tre vol'as, se vi hav'as temp'o'n.

Ili ir'is en la ĉambr'o'n mal'antaŭ la kuir'ej'o, kaj Ajn'a komenc'is en'kap'ig'i al li la ven'ont'a'j'n lecion'o'j'n. Li lern'is tre facil'e, kaj la lern'it'a'j'n afer'o'j'n li verv'e ripet'is, kvazaŭ li'a mens'o funkci'us kiel gramofon'a disk'o.

Kiam ĉio est'is tra'pas'it'a, li demand'is, ĉu li rajt'as re'ven'i la post'a'n tag'o'n.

— Nom'e, mi dev'us ankaŭ ekzerc'i instru'ad'o'n, li dir'is. Se vi est'us tiel afabl'a, vi rol'us kiel lern'ant'o, kaj mi instru'us.

Ajn'a konsent'is, kaj la sekv'ant'a'n vesper'o'n li re'ven'is. Salut'int'e li komenc'is ĉirkaŭ'promen'i en la kuir'ej'o kaj gaj'e babil'is. — Ĉu vi est'as sol'a hejm'e? li demand'is, kiam neni'u el la ali'a'j famili'an'o'j aper'is.

Ajn'a dir'is, ke ili ĵus for'ir'is. Iu famili'o invit'is ili'n.

— Kiel agrabl'e, li dir'is.

— Kial agrabl'e?

— Nu, ni est'os sen'ĝen'a'j, pov'os trankvil'e labor'i. Ŝi en'ir'is en la ĉambr'o'n, lum'ig'is kaj dis'ŝov'is la brul'rest'aĵ'o'n el la kahel'a forn'o. Paŭlo sekv'is ŝi'n kaj daŭr'ig'is si'a'n promen'o'n en tiu ĉambr'o, sed post du rond'ir'o'j li halt'is apud ŝi ĉe la forn'o. Kvazaŭ kamarad'e kaj sen'intenc'e li met'is si'a'n brak'o'n sur ŝi'a'j'n ŝultr'o'j'n. Ajn'a moment'e rest'is sed post'e paŝ'is flank'e'n.

— Bon'vol'u sid'iĝ'i! ŝi dir'is, kaj li iom hezit'e pren'is lok'o'n sur seĝ'o apud la tabl'o, kiu star'is mez'e en la ĉambr'o. Ajn'a sid'iĝ'is ĉe la kontraŭ'a flank'o.

— Kial vi kondut'as tia'manier'e? ŝi demand'is.

— Kia'manier'e? Kio'n vi vol'as dir'i? Li montr'is sen'kulp'e ne'kompren'a'n mien'o'n.

— Ne est'u stult'a! Nu? Li rigard'is ŝi'n kvazaŭ prov'ant'e kapt'i la senc'o'n de ŝi'a'j vort'o'j. Post'e li rid'et'is kaj sku'is la kap'o'n.

— Mi ne kompren'as. Vi parol'as, kvazaŭ vi iel trov'us mi'n mal'ĝentil'a.

— Kaj ankaŭ en la klub'kun'ven'o vi stult'e kondut'is.

— Ĉu vi do rimark'is mi'n? li dir'is.

Ajn'a ek'rid'is.

— Ver'dir'e ne. Sed ali'a'j rimark'is vi'n. Nu, vi'a kondut'o est'as vi'a propr'a afer'o. Sed se vi em'as kondut'i tiel, vi ir'u al knab'in'o'j, kiu'j ŝat'as tia'j'n ĝentil'aĵ'o'j'n.

Li ŝajn'is iom'et'e ĝen'it'a. — Ĉu vi do ofend'iĝ'is? li demand'is. Mi ja nur petol'is.

— Oni pov'as petol'i en divers'a'j manier'o'j, kaj la vi'a ne plaĉ'as al mi ... Ĉu vi memor'as, kiel vi kondut'is al mi kaj Arn'e kiam ni est'is mal'grand'a'j infan'o'j kaj ir'is de la dimanĉ'a lern'ej'o? Paŭlo ne memor'is, sed kiam ŝi al'don'is kelk'a'j'n detal'o'j'n, la okaz'o re'viv'iĝ'is al li.

— Est'is ja tamen infan'aĵ'o, li dir'is. Ni ne kompren'is pli bon'e.

— Cert'e. Kaj ĉu vi opini'as, ke vi nun kompren'as pli bon'e? Sed ni las'u tio'n. Komenc'u vi'a'n lecion'o'n! Paŭlo rigard'is ŝi'n kaj moment'e silent'is.

— Vi ja fakt'e est'as ofend'it'a, Ajn'et'o, li dir'is kun rid'et'o kaj en du'on'e patr'ec'a ton'o. Mi bedaŭr'as tio'n, ĉar mi tre ŝat'as vi'n kaj tut'e ne vol'as est'i mal'ĝentil'a al vi. Pardon'u mi'n, Ajn'et'o! Sed Ajn'a ek'rid'is.

— Stult'aĵ'o! ŝi dir'is. Komenc'u vi'a'n lecion'o'n!

— Ŝajn'e vi est'as iom suspekt'em'a, li daŭr'ig'is sen atent'i pri ŝi'a ordon'o. Vi ĉiam kun'est'as nur kun vi'a'j tri kamarad'o'j, kaj vi ĉiu'j apart'ig'as vi'n de ali'a'j ge'jun'ul'o'j. Kial? Ĉu vi kred'as, ke ni est'as tiel mal'bon'a'j? Ne est'us bel'e pens'i tiel.

Li rigard'is ŝi'n petol'e esplor'e, kvazaŭ atend'ant'e i'a'n respond'o'n de ŝi.

— Fin'fin'e vi tamen ne koler'as al mi? li pet'e demand'is, kiam ŝi neni'o'n dir'is. Dir'u almenaŭ tio'n!

— Mi ne koler'as al vi, ŝi dir'is kvazaŭ medit'e. Kaj post'e et'a, petol'a rid'et'o aper'is sur ŝi'a'j lip'o'j, kaj ŝi al'don'is:

— Ĉu vi ne vol'as trans'ir'i al la ali'a lecion'o? Li moment'e rigid'iĝ'is, kaj rigard'is ŝi'n ekzamen'e, sed li'a vizaĝ'o tuj hel'iĝ'is, kaj li ek'rid'is kontent'e.

— Jes, jes! Ni komenc'u!

*

Post nov'jar'o ven'is mal'varm'o kaj sufiĉ'e mult'e da neĝ'o. Iu'n post'tag'mez'o'n Alekso star'is en si'a lign'ej'o kaj hak'is lign'o'n. Tiam aper'is antaŭ la pord'o la kvar rond'an'o'j, ski'ant'e. Ili halt'is kaj inter'ŝanĝ'is kelk'a'j'n vort'o'j'n kun li, kaj li demand'is, ĉu ili far'os ekskurs'o'n.

— Ni jam far'is, dir'is Johano. Ver'dir'e est'is nur promen'et'o. Nun ni ir'as hejm'e'n.

— Vi ja pov'as atend'i moment'o'n, dir'is Alekso, for'met'is la hak'il'o'n, pend'ig'is la seg'il'o'n sur la mur'o'n kaj plen'ig'is la lign'o'port'il'o'n. El'ir'int'e li met'is la port'il'o'n sur la ter'o'n, ferm'is la pord'o'n kaj post'e komenc'is rigard'i ili'a'j'n ski'o'j'n kaj pied'lig'il'o'j'n, dum'e babil'ant'e pri ski'a'j afer'o'j.

— Vi ja pov'as en'ir'i kun mi, li propon'is.

— Kiom'a hor'o est'as? demand'is Ajn'a. Mi dev'as est'i hejm'e je la kvar'a.

Alekso rigard'is la horloĝ'o'n.

— Ne tre urĝ'as, li dir'is kun rigard'o al ŝi. Rest'as pli ol unu hor'o.

Li ek'silent'is kaj rigard'is ŝi'n atent'e.

— Kio est'as? demand'is Ajn'a.

— Neni'o, dir'is Alekso kun rid'et'o. Vi iom'et'e simil'as al la jun'a'j ĉarm'ul'in'o'j, ĉar vi'a ĉap'o ŝov'iĝ'is flank'e'n.

Li etend'is la man'o'n kaj re'ŝov'is la ĉap'o'n, ĝis ĝi sid'is laŭ li'a gust'o.

— Las'u la ĉap'o'n! dir'is Ajn'a, re'ŝov'is ĝi'n flank'e'n kaj ... iom ruĝ'ig'is.

— Aha, vi met'is ĝi'n tiel, dir'is Alekso kaj iel serioz'iĝ'is. Kial vi vol'as hav'i ĝi'n tiel?

— Oni ja port'as ĉap'o'j'n tiel. Kial mi aspekt'u kiel stult'ul'in'o?

— Ĉu ŝajn'as al vi, ke Ald'a aspekt'as kiel stult'ul'in'o? Ŝi'a ĉap'o sid'as ja tut'e simpl'e kaj natur'e sur la kap'o.

— Vi est'as stult'a, Alekso, dir'is Ajn'a kaj ĝen'it'e rid'is. Kial ... — Mi jam insult'is ŝi'n, dir'is Ald'a, sed tio ne help'is. Fakt'e ŝi far'iĝ'is koket'a.

— Ĉu Ald'a insult'is vi'n? demand'is Alekso al Ajn'a. Kaj jen ven'as mi kaj plu'e incit'as vi'n. Pardon'u! Port'u vi'a'n ĉap'o'n, kiel vi vol'as.

Ili en'ir'is kun li, kaj la sinjor'in'o regal'is ili'n per kaf'o en la kutim'a manier'o. Tuj post la kaf'o Ajn'a lev'iĝ'is kaj dir'is, ke ŝi dev'as rapid'i hejm'e'n. Ŝi dank'is, salut'is kaj for'ir'is, sed la tri ali'a'j rest'is.

Ili rigard'is libr'o'j'n kaj foj'e far'is demand'o'j'n al Alekso, sed li ŝajn'is mal'mult'e parol'em'a.

— Kio okaz'is al vi? demand'is Ald'a. Vi aspekt'as tiel serioz'a.

— Nur'a rev'ad'o, dir'is Alekso kaj rid'is. Sed nun vi babil'u. Rakont'u iom pri vi'a klub'o! Kaj ili rakont'is pri la labor'o dum la kun'ven'o'j, kaj Alekso aŭskult'is sed ankoraŭ ŝajn'is okup'it'a de propr'a'j pens'o'j.

— Hm, pov'as ja est'i interes'e, li dir'is, kiam ili fin'is. Sed tia'manier'e vi'a rond'o far'iĝ'as preskaŭ tro grand'a por mi, kiu ne ŝat'as grand'a'j'n societ'o'j'n.

— Est'as ja diferenc'o inter la klub'o kaj ni'a rond'o, dir'is Ald'a. Kun ili ni ne pov'as inter'rilat'i, kiel ni inter'rilat'as.

— Kial ne? Ĉu vi mal'ŝat'as ili'n?

— Ne mal'ŝat'as, sed ... est'as tiel. Ili ja hav'as si'a'j'n interes'o'j'n kaj babil'as pri si'a'j afer'o'j.

— Hm ... Ĉu vi ne vol'as montr'i al mi vi'a'j'n esperant'a'j'n gazet'o'j'n? Vi ja abon'as, ĉu ne?

— Volont'e, dir'is Ald'a. Sed ili est'as plej'part'e en esperant'o, kaj mult'e vi do ne pov'os leg'i.

— Tamen est'us interes'e rigard'i. Ceter'e vi ja pov'os traduk'i al mi, se io interes'os mi'n.

*

Post kelk'a'j semajn'o'j ili de'nov'e vizit'is Alekson, kaj tiam Ald'a kun'port'is gazet'o'j'n. Li komenc'is tra'foli'um'i ili'n, kaj Ald'a don'is klar'ig'o'j'n pri la en'hav'o. Sed subit'e li komenc'is mem traduk'i la rubrik'o'j'n kaj divers'a'j'n fraz'o'j'n, sam'temp'e demand'ant'e al ŝi, ĉu est'as ĝust'e.

— Ĉu vi do kompren'as tio'n? ŝi mir'e demand'is.

— Mal'mult'e. Sed ŝajn'e mi hav'as bon'a'n memor'o'n.

— Ĉu vi do iam lern'is? demand'is Johano.

— Mi iam tra'stud'is lern'o'libr'o'n. Est'is antaŭ long'e, antaŭ la milit'o.

Li rid'et'is kun esprim'o de anim'for'est'o.

— Tiam vi ankoraŭ eĉ ne nask'iĝ'is. Kaj nun post tiom da jar'o'j ni tamen renkont'iĝ'is ... Nu, kaj en kelk'a'j ekster'land'a'j haven'urb'o'j mi eĉ renkont'is esperant'ist'o'j'n kaj laŭ'pov'e inter'balbut'is kun ili.

— Kaj pri tio vi neniam rakont'is al ni! dir'is Ald'a admon'e. — Oni ja ne pov'as sen'kaŭz'e rakont'i pri ĉi'a'j afer'o'j, ceter'e mi fakt'e neniam pens'is pri tio, ĝis kiam vi est'is tie ĉi pas'int'foj'e.

— Est'as strang'e, ke vi tiom memor'as post tiom da temp'o, dir'is Johano. La kurs'an'o'j tre mal'mult'e memor'is, kvankam pas'is nur du'on'jar'o post la kurs'o.

— Mi ja iom kon'as ali'a'j'n lingv'o'j'n kaj foj'e ankoraŭ leg'as en ili, ebl'e tio kun'help'as.

— Ĉu pli da lingv'o'j vi kon'as? demand'is Ald'a. Vi lern'is la angl'a'n, kiam vi est'is mar'ist'o, ĉu ne? Sed la ali'a'j'n? Alekso far'is grimac'o'n kaj sku'is la ŝultr'o'j'n. Sed Ald'a rigard'is li'n pet'e.

— Vi ja tamen pov'us rakont'i ... al ni!

Alekso rid'is.

— Al vi ja. Sed est'as nur por vi, ĉu vi kompren'as? ... Nu, kiam mi hav'is vi'a'n aĝ'o'n, mi est'is lern'ant'o en gimnazi'o. Patr'o est'is meti'ist'o. Li ne est'is riĉ'a, sed li vol'is, ke mi “far'iĝ'u io”, kiel oni dir'as. Lern'ad'o plaĉ'is al mi, sed mi vol'is lern'i ĉio'n laŭ propr'a kap'o kaj propr'a plaĉ'o. Tial mi mal'mult'e progres'is en la lern'ej'o, kaj kiam mi mal'sukces'is en la antaŭ'last'a klas'o, mi for'las'is la instru'fabrik'o'n kaj ir'is al la mar'o ... kaj post'e sur divers'a'j ali'a'j voj'o'j, ĝis mi fin'e okaz'e far'iĝ'is elektr'ist'o. Kaj tia'manier'e far'iĝ'is neni'o el mi, kaj mi'a patr'o, li viv'as ankoraŭ, eĉ nun grumbl'as pri tio, kiam mi foj'e vizit'as li'n.

Li'a mal'long'a rakont'o surpriz'is ili'n, kaj dum kelk'a'j moment'o'j ili sid'is silent'a'j, sed post'e dir'is Johano, iom hezit'e:

— Kial vi dir'as, ke far'iĝ'is neni'o el vi? Ĉu vi pli ŝat'us est'i instru'ist'o aŭ ofic'ist'o aŭ io tia?

— Mi dir'is tio'n laŭ la vid'punkt'o de patr'o kaj divers'a'j ali'a'j hom'o'j. Mi mem est'as tut'e kontent'a pri mi'a okup'o.

Li de'nov'e rigard'is la gazet'o'j'n sed iom anim'for'est'e. Re'don'ant'e ili'n al Ald'a li dir'is preter'pas'e, kvazaŭ nur por i'o'n dir'i:

— Nu, kaj kio'n far'as Ajn'a?

— Mi ne sci'as, ebl'e instru'as esperant'o'n al tiu Paŭlo, respond'is Ald'a.

Alekso neni'o'n dir'is pri tiu inform'o, kaj post iom'a silent'o Ald'a al'don'is:

— Ajn'a ne kun'est'as kun ni kiel antaŭ'e.

— Ĉu ne? Kial? demand'is Alekso.

— Ŝajn'e ŝi ne ŝat'as.

— Sed kial? Ald'a sku'is la ŝultr'o'j'n, sed Johano ek'rid'is kaj dir'is:

— Ald'a en'am'iĝ'is kun Paŭlo, tial ŝi ne hav'as temp'o'n.

— En'am'iĝ'is?

— Jes ja, konfirm'is Johano trankvil'e. Almenaŭ kun li'a societ'o. Ŝi far'iĝ'is ĉarm'em'a kaj preskaŭ sam'e stult'a kiel ali'a'j.

— Kaj kio'n vi dir'as pri tio? demand'is Alekso.

— Est'as ja ŝi'a afer'o.

— Kompren'ebl'e. Sed mi pens'is, ke vi est'is tiel sam'anim'a'j, ke vi iel sent'us tio'n ... Est'iĝ'is silent'o. Ald'a atent'e rigard'is Alekson, kaj ŝi'a vizaĝ'esprim'o nuanc'iĝ'is de hezit'a parol'em'o.

— Nu, kio'n vi vol'as dir'i? li demand'is intim'voĉ'e kaj kun rid'et'o, kiu port'is ombr'et'o'n de melankoli'o.

Ŝi ne tuj respond'is sed daŭr'ig'is rigard'i li'n.

— Mi est'as tiel strang'a, ŝi fin'e dir'is kvazaŭ ĝen'it'e Mi ĉiam observ'as la hom'o'j'n kaj ne pov'as las'i tio'n. Est'as kvazaŭ mi tra'vid'us ili'n, ĉar ĉio, kio'n ili hav'as intern'e, est'as skrib'it'a en ili'a'j vizaĝ'o'j. Kaj io ĉe ili for'puŝ'as aŭ al'tir'as mi'n ... sed mal'oft'e al'tir'as. Kiam mi rigard'is ili'n, precip'e se est'as mult'a'j, mi ek'hav'as la sent'o'n, ke ili form'as iu'n strang'a'n societ'o'n, ekster kiu ni star'as tut'e sol'a'j. Kaj ŝajn'as al mi, ke ili'a'j kap'o'j est'as mal'plen'a'j, ke ili ne hav'as anim'o'n, kaj sam'temp'e mi sent'as en mi mem i'o'n, i'a'n dezir'o'n pri la viv'o, kiu'n ili ne pov'us kompren'i, kaj pri kiu ili cert'e rid'us, se ili pov'us percept'i ĝi'n. Kaj tiam mi kvazaŭ rigid'iĝ'as, tiel strang'e sonĝ'as, est'as preskaŭ terur'e. Kaj foj'e mi hont'as pri mi mem kaj dir'as al mi: Ili ja tamen est'as bon'a'j hom'o'j, kiel hom'o'j ordinar'e est'as, kial vi do rigard'as ili'n tia'manier'e, kial vi ne pov'as ŝat'i ili'n kaj inter'rilat'i kun ili kiel kun vi'a'j amik'o'j. Sed mi ne pov'as ... Ŝi silent'iĝ'is kaj Alekso rigard'is ŝi'n kun strang'e intens'a esprim'o en si'a viz'ag'o.

— Kaj? li dir'is demand'e.

— Ajn'a star'is kun ni. Sed nun ŝi star'as inter la ali'a'j.

Alekso sen'vort'e kap'klin'et'is al ŝi.

— De kie vi hav'as tio'n? li post moment'o demand'is.

— De kie? Est'as ja en mi mem.

— Kaj ĉu vi sci'as, kio est'as tio, kio est'as en vi mem? Vid'u, el la hom'a intern'o ven'is ĉio, kio'n hom'o'j kre'is, di'o'j kaj demon'o'j, regn'o'j kaj kultur'o'j, bon'o kaj mal'bon'o. Kaj tamen trov'iĝ'as hom'o'j, kiu'j dir'as, ke spirit'o ne ekzist'as! Sed la spirit'o est'as divers'a. En vi est'as tiu fajr'o ... Ĉu vi ankoraŭ memor'as tio'n? Vid'u, mi memor'as, pli ebri'a mi ne est'is ... Ŝi rigard'is li'n konfuz'it'e.

— Jes, mi memor'as ... Sed de tiam mi neniam vid'is vi'n ebri'a. Kial? Kaj Alekso rid'et'is.

— Mi ne est'as drink'em'a, nek est'is. Sed foj'e mi rigard'is la hom'o'j'n ... kiel vi ... kaj sent'is dezir'o'n forges'i.

— Kaj nun. Ĉu vi ne plu rigard'as la hom'o'j'n?

— Tamen. Sed ankaŭ vi'n.

Ŝi rigard'is li'n demand'e kaj ne'kompren'e.

— Ni'n?

— Jes, dir'is Alekso rid'ant'e. Ĉu ni ne aparten'as al la sam'a rond'o? Esprim'o de surpriz'o aper'is en ŝi'a vizaĝ'o, kiu post'e kvazaŭ hel'iĝ'is.

— Ĉu tiel. Sed ni est'as ja nur infan'o'j ...

Li turn'is si'n al Arn'e kaj Johano, kiu'j'n li tiam kaj tiam rigard'is dum la inter'parol'o kun Ald'a.

— Mi ne sci'as, ĉu vi kompren'as, kio'n Ald'a kaj mi dir'is ... — Ni kompren'as, dir'is Johano serioz'e.

— Ĉu do foj'e ankaŭ vi sent'as tia'manier'e, kiel Ald'a?

La knab'o'j kap'klin'is.

— Kaj Ajn'a?

— Ajn'a est'is kiel unu el ni, dir'is Johano.

— Sed ŝi grand'iĝ'is, al'don'is Alekso en ŝanĝ'it'a kaj ŝerc'a ton'o. Ŝi komenc'as rev'i pri jun'ul'o'j kaj am'o kaj feliĉ'o. Est'as ja natur'e. Ni ne rajt'as riproĉ'i ŝi'n pro tio.

— Nu, kial ne? dir'is Ald'a. Sed kial en tiu manier'o? Ĉu est'as am'o, se iu jun'ul'o ek'ŝat'as la bukl'o'j'n, la ĉapel'o'n kaj la pudr'o'n de iu jun'ul'in'o, ŝi'a'j'n ornam'aĵ'o'j'n kaj vest'o'j'n kaj ŝu'o'j'n?

— Mi supoz'as, ke tia'j atribut'o'j don'as indik'o'n pri la hom'o mem, kaj unu hom'o ek'ŝat'as ali'a'n, kiam li trov'as ĉe tiu la kvalit'o'j'n, kiu'j'n li mem trov'as bon'a'j kaj agrabl'a'j.

— Mi ne pov'us afekt'i aŭ ornam'i mi'n por est'i ŝat'at'a aŭ am'at'a. Est'us ja kvazaŭ aĉet'i favor'o'n kaj krom'e per fals'a mon'o. Kaj kiel mi pov'us estim'i hom'o'n, kiu ŝat'us mi'n ekzempl'e pro mi'a'j vest'o'j?

— Fin'fin'e ankaŭ Ajn'a cert'e pens'as tiel, ŝi nur iom rev'as kaj vol'as dec'e aspekt'i, kiel oni dir'as.

— Dec'e ja, koment'is Johano. Tiel dir'is ankaŭ mi'a frat'in'o. — Hm, murmur'is Ald'a. Sed ni las'u tio'n. Ni ja preskaŭ klaĉ'is.

Ŝi lev'is la okul'o'j'n kaj subit'e el'kri'is:

— Rigard'u, rigard'u! La sun'o ek'bril'is inter la nub'o'j, la unu'a'n foj'o'n post tut'a monat'o kun kompakt'e griz'a ĉiel'o. La nub'o'j nuanc'iĝ'is en delikat'a'j kolor'o'j, dis'pel'iĝ'is kaj for'driv'is en la spac'o kiel mal'pez'a, mol'kontur'a vapor'aĵ'o. La frost'o'rigid'a'j trajt'o'j de la vintr'a pejzaĝ'o viv'iĝ'is en la purpur'a lum'o de la vesper'sun'o.

— Est'as ja printemp'o! dir'is Ald'a, kaj ŝi'a vizaĝ'o radi'is. Vid'u kiel mol'a aspekt'as la aer'o!

— Ankoraŭ ven'os mult'a'j mal'bon'a'j veter'o'j, dir'is Alekso.

— Sed tamen, dir'is Ald'a. Ĝi komenc'iĝ'is. Kaj ĝi est'as plej bel'a, kiam oni ankoraŭ nur sub'sent'as ĝi'a'n al'ven'o'n. Kaj vid'u, la lun'o grimp'as supr'e'n mal'antaŭ Guf'mont'o! Vesper'e ni ski'os en la arb'ar'o, ĉu ne? Nun en'ven'is la edz'in'o kun kaf'o, kaj ili pren'is lok'o'n ĉe la tabl'o. La sun'bril'o re'viv'ig'is ili'a'n humor'o'n, kaj baldaŭ la tri rond'an'o'j babil'is kun Alekso en la ordinar'a manier'o,

— Alekso, dir'is Ald'a, ĉu vi ne ŝat'us re'lern'i esperant'o'n?

— Nu kial? dir'is Alekso. Ni ja bon'e inter'kompren'iĝ'as en ni'a propr'a lingv'o. Kaj societ'a'j afer'o'j ne est'as por mi,

— Mi pens'is, ke est'us agrabl'e, klar'ig'is Ald'a. Jes, inter ni. Kaj foj'e vi ja pov'us akompan'i ni'n al la klub'o.

— Ĉu vi do tiom ŝat'as tiu'n afer'o'n?

— Nu jes.

— Kiel ekskurs'o'n al Perk'o'lag'o?

— Jes, ĝust'e tiel, dir'is Ald'a kaj rid'is.

— Tiel. Kaj vi vol'as, ke mi part'o'pren'u! ... Bon'e do, al'port'u al mi kelk'a'j'n taŭg'a'j'n libr'o'j'n, kaj ni vid'u, ĉu mi taŭg'as por la lud'o ...

*

Erik'o pas'ig'is la vesper'o'j'n en si'a propr'a manier'o. Dum la unu'a temp'o de si'a sub'ten'labor'o li kondut'is sam'e kiel post la re'ven'o hejm'e'n. Post vesper'manĝ'o li ir'is en la ĉambr'o'n, kaj tie li rest'is sid'ant'a, silent'em'a kaj ŝajn'e inert'e cerb'um'ant'a, ĝis est'is temp'o por en'lit'iĝ'o. Foj'e li pren'is gazet'o'n kaj iom leg'is sed baldaŭ for'met'is ĝi'n.

— Vi pov'us almenaŭ foj'e el'ir'i por amuz'iĝ'i aŭ distr'i vi'n, dir'is la patr'in'o. Ne est'as util'e cerb'um'i tia'manier'e.

— Mi ne em'as, li respond'is. Mi fart'as bon'e tie ĉi. Ceter'e mi ne cerb'um'as, nur iom pens'as. Kaj tio ne pov'as est'i mal'util'a. Sed iom post iom la pez'a esprim'o de li'a vizaĝ'o mal'aper'is. La trajt'o'j viv'iĝ'is de vek'iĝ'ant'a energi'o. Ankoraŭ li kondut'is kiel sol'em'ul'o kaj parol'is tre mal'mult'e eĉ kun Johano, sed li'a vesper'hor'a medit'ad'o ne plu ŝajn'is inert'a cerb'um'ad'o sed konsci'a pens'ad'o. Li pli atent'e ol antaŭ'e ekzamen'is la en'hav'o'n de la gazet'o kaj interes'iĝ'is pri kelk'a'j el la libr'o'j, kiu'j'n Johano prunt'is de Ald'a kaj Alekso.

— Kial vi rigard'as la knab'in'et'o'n tiel pri'pens'e? demand'is li'n iu'n vesper'o'n li'a frat'in'o, kiu far'is i'a'n flik'labor'o'n, dum ŝi'a fil'in'et'o sid'is lud'ant'a sur lan'kovr'il'o sur la plank'o.

— Nu, mi pens'is ... dir'is Erik'o kvazaŭ vek'iĝ'ant'e. Tia et'a est'aĵ'o, ĵus ven'int'a en la mond'o'n ... Kio far'iĝ'os el ŝi?

— Ĉu pri tia'j afer'o'j vi rev'as? dir'is Elsa kaj ek'rid'is. Ebl'e vi baldaŭ edz'iĝ'os? Ĉu vi do rev'as pri bel'a est'ont'o por ŝi? Ver'ŝajn'e ŝi est'os ordinar'a hom'o kiel ni, nur en roman'o'j la sort'o est'as special'e favor'a.

— Ne tiel mi pens'is, dir'is Erik'o. Mi pens'is: Kia'n hom'o'n far'os el vi la hom'o'j kaj la viv'o kaj vi mem?

— Vi est'as kurioz'a. Mi ne kred'as, ke ŝi hav'as mal'bon'a'j'n ec'o'j'n. Cert'e ŝi far'iĝ'os sam'e bon'a kiel ali'a'j hom'o'j.

— Kiam mi vetur'is hejm'e'n hodiaŭ, mi vid'is tri'jar'a'n knab'o'n kun kelk'a'j proksim'um'e sam'aĝ'a'j lud'kamarad'o'j. Li koler'is al la ali'a'j, kaj si'a'n sent'o'n li esprim'is per la plej sulfur'odor'a'j vort'o'j, kiu'j ekzist'as, kaj per kelk'a'j ali'a'j ne pli bel'a'j. Est'is parol'fragment'o'j de plen'kresk'ul'o'j, ebl'e de patr'o kaj patr'in'o.

— Kio'n vi vol'as dir'i per tio? Ĉu vi tim'as, ke Viol'a est'os tia? Ni ja preskaŭ neniam blasfem'as, kaj vi ja preskaŭ perd'is la parol'pov'o'n, kvankam antaŭ'e ... Ceter'e, ĉu est'as tiel grand'a pek'o, se ne'konsci'a infan'o okaz'e imit'as, kio'n plen'kresk'a'j rajt'as dir'i? Vi mem ...

— Mi sci'as. Kaj mi ne parol'as pri pek'o ... kvankam oni en cert'a senc'o rajt'us nom'i pek'o divers'a'j'n kondut'o'j'n de plen'kresk'ul'o'j rilat'e al infan'o'j. Kaj mi pens'is ne precip'e pri blasfem'ad'o, est'as tiom da ali'a'j afer'o'j, pli signif'a'j. Sed kiom da stult'ec'o indik'as sol'e ĝi!

— Kiel parol'em'a vi far'iĝ'is! dir'is Elsa kun rid'o. Kaj kiel saĝ'a! Cert'e vi est'os ideal'a patr'o! — Kiam Johano komenc'is instru'i al li esperant'o'n li far'iĝ'is pli aktiv'a. Ili uz'is lern'o'libr'o'n taŭg'a'n por mem'star'a lern'ad'o, kaj post la element'a'j klar'ig'o'j de Johano li prov'is solv'i la task'o'j'n sen help'o de la frat'o. Sed baldaŭ la gramatik'aĵ'o'j far'iĝ'is pen'ig'a'j.

— Ŝajn'as al mi, ke ni lern'is iom da gramatik'o en la lern'ej'o, li dir'is al Johano, sed fakt'e mi sci'as neni'o'n. Kaj mi ne sci'as eĉ skrib'i sved'a'j'n vort'o'j'n korekt'e. Est'as ja terur'e!

— Ne tre grav'as, se vi'a ortografi'o ne est'as absolut'e korekt'a, dir'is Johano. Ankaŭ mi far'as erar'o'j'n.

— Vi dir'as, ke ne grav'as? Pov'as ja est'i, mi kon'as tre bon'a'j'n hom'o'j'n, kiu'j ne pov'us skrib'i unu lini'o'n korekt'e, kaj ili ŝajn'as al mi sam'e bon'a'j malgraŭ tio. Sed ... vid'u, mi prov'is far'i ord'o'n en mi'a kap'o, kaj mi sent'as, ke tia fuŝ'o ne est'as toler'ind'a. Fuŝ'o est'as fuŝ'o. Mi vid'is, ke vi konserv'as la gramatik'o'n kaj la ortografi'a'n vort'ar'o'n de la lern'ej'o. Don'u ili'n al mi! En la sekv'ant'a'j semajn'o'j li stud'is krom esperant'o gramatik'o'n, kaj oft'e li pet'is klar'ig'o'j'n de Johano. Sed en kelk'a'j afer'o'j tiu ne sci'is pli mult'e ol Erik'o. Tiam Erik'o grimac'is mal'kontent'e, kaj Johano kiel ebl'e plej baldaŭ pli'riĉ'ig'is si'a'n sci'o'n ĉe la knab'in'o'j aŭ ĉe Alekso.

Iu'n vesper'o'n, kiam la frat'o'j sid'is ĉe si'a komun'a labor'tabl'o, deklar'is Erik'o, ke li vol'as ripet'i matematik'o'n.

— Hodiaŭ mi vol'is far'i iu'n kalkul'o'n, kaj mi ne sci'is kiel far'i, kvankam est'is simpl'a decimal'a frakci'o. Est'is privat'a kalkul'o, kaj neni'u rimark'is tio'n, sed est'as ja hont'ind'e.

— Vi ne est'as la sol'a, kiu forges'is kalkul'ad'o'n, konsol'is Johano.

— Tio'n mi sci'as, sed tio ne pli'bon'ig'as la afer'o'n. Iom da fundament'a sci'o tamen est'as neces'a, se ne por hak'i lign'o'n aŭ fos'i ter'o'n tamen por far'i ord'o'n en la kap'o.

Johano don'is al li la matematik'a'n lern'o'libr'o'n por la last'a lern'ej'a klas'o, kaj li komenc'is ripet'i la pli grav'a'j'n part'o'j'n. Dum kelk'a'j vesper'o'j li tiom re'viv'ig'is si'a'n forges'it'a'n sci'o'n, ke li kuraĝ'is trans'ir'i al la kurs'o por la daŭr'ig'a lern'ej'o. Johano est'is fin'ant'a la du'a'n kurs'o'n de la daŭr'ig'a lern'ej'o, kaj tial li ankoraŭ ne hav'is temp'o'n i'o'n forges'i kaj pov'is bon'e help'i Erik'o'n.

La freŝ'a lern'em'o de Erik'o unu'e ŝajn'is al Johano iom tro pedant'a, sed iom post iom li trov'is la vesper'a'j'n hor'o'j'n kun la frat'o pli kaj pli agrabl'a'j, kaj kiam Erik'o est'is ripet'int'a la neces'a'j'n element'o'j'n, ili komun'e trans'ir'is al task'o'j, kiu'j est'is nov'a'j por ambaŭ.

*

En la vesper'o de tiu februar'a tag'o, kiam la tri rond'an'o'j vizit'is Alekson, deklar'is Johano al Erik'o, ke li ne pov'as rest'i kun li, ĉar li inter'konsent'is kun la ali'a'j pri ski'ad'o.

— Est'is ja stult'a decid'o, li al'don'is, sed mi ne pens'is pri tio. Mi ja hav'as la tut'a'j'n tag'o'j'n por ski'ad'o kaj far'as neni'o'n util'a'n, dum vi sol'a labor'as por la tut'a famili'o.

— Ne mal'ĝoj'u pro tio! Mi ĝoj'as, ke mi hav'as labor'o'n, kaj iam ven'os ankaŭ vi'a tag'o. Ver'dir'e mi ŝat'us akompan'i vi'n, est'as ja mir'ind'a veter'o. Mi'a'j ski'o'j cert'e ne aspekt'as konkurs'o'taŭg'a'j, sed mi kred'as, ke ili est'as uz'ebl'a'j.

Erik'o ir'is en la lign'ej'o'n por al'port'i la ski'o'j'n, kaj dum'e ven'is Arn'e kaj Ald'a.

— Bon'eg'e! kri'is Ald'a, kiam ŝi ek'vid'is Erik'o'n. Mi ĝoj'as, ke vi ne plu tim'as freŝ'a'n aer'o'n.

— Nu, knab'in'o, da freŝ'a aer'o mi cert'e hav'as sufiĉ'e, dir'is Erik'o De maten'o ĝis vesper'o ...

— Est'as ver'e, dir'is Ald'a kaj serioz'iĝ'is. Pardon'u! Mi vol'is dir'i nur tio'n, ke mi ĝoj'as, ke vi akompan'as ni'n.

Ili ek'glit'is antaŭ'e'n, sed ĉe la plej proksim'a strat'kruc'iĝ'o ili renkont'is Ajn'a'n, kiu halt'ig'is ili'n.

— Vi vol'as ski'i? ŝi dir'is. Kial vi ne dir'is al mi? Atend'u moment'o'n, kaj mi akompan'os vi'n!

— Ĉu vi vol'as? demand'is Ald'a.

— Sed kompren'ebl'e! Kial vi demand'as pri tio?

Ŝi kur'is hejm'e'n sen atent'i respond'o'n al si'a demand'o, kaj post kelk'a'j minut'o'j ŝi re'ven'is ski'ant'e. La ali'a'j sen'vort'e ek'mov'is si'n, kaj Johano pren'is la lok'o'n de gvid'ant'o. Li vetur'is sud'e'n laŭ transvers'a strat'o, kaj post kelk'a'j moment'o'j ili trov'iĝ'is sur la mal'grand'a eben'o sur la orient'a bord'o de la river'o. Li sekv'is mal'nov'a'n ski'spur'o'n, kaj la glit'o est'is bon'eg'a.

Kiam ili trov'iĝ'is sud'e de Guf'mont'o, halt'is subit'e Johano kaj turn'is si'n al la sekv'ant'o'j.

— Ĉu vi est'as varm'a'j? li demand'is en kontent'e murmur'a ton'o.

— Iom, respond'is Ajn'a. Sed est'as agrabl'e. Tamen ni ripoz'u por moment'o, est'as tiel bel'e.

Sen'son'a silent'o ĉirkaŭ'is ili'n, la plen'lun'o bril'is potenc'e, kaj la stel'o'j est'is mol'a'j kaj grand'a'j en la printemp'e mol'blu'a ĉiel'o, sub kiu la blank'a'j neĝ'o'vast'o'j etend'is si'n ĝis la for'a horizont'o.

Ajn'a ripoz'e apog'is si'n sur la baston'o'j, kun la supr'a'j ekstrem'o'j en la aksel'o'j, kaj ŝajn'is profund'iĝ'i en rev'ad'o. Ald'a rigard'is ŝi'n. Ŝi'a ĉap'o kiel kutim'e sid'is iom oblikv'e, kio ne plaĉ'is al Ald'a, sed ŝi'a vizaĝ'o est'is jun'ec'e seren'a, kaj Ald'a ek'sent'is iom de la antaŭ'a intim'ec'o al ŝi.

— Pri kio vi rev'as? ŝi demand'is.

— Ĉu mi rev'as? dir'is Ajn'a, kaj turn'is si'n al Ald'a. Mi ne sci'as. Est'as tiel bel'e.

— Est'as ja, konsent'is Ald'a. Sed tiel rav'it'a mi neniam vid'is vi'n! La mok'et'o hav'is amik'a'n ton'o'n, kaj Ajn'a ne koler'iĝ'is. Ŝi rigard'is Ald'a'n, kaj ŝi'a'j okul'o'j hav'is profund'a'n kaj klar'a'n bril'o'n.

— Ebl'e, ŝi dir'is kaj rid'is konsent'e al la ŝerc'o. Ĉio aspekt'as kvazaŭ tut'e nov'a al mi, kvazaŭ mi vid'us ĝi'n la unu'a'n foj'o'n. Ĉu vi ne sent'as tiel?

— Est'as ja natur'e, koment'is Arn'e. Neni'o aspekt'as du foj'o'j'n tut'e sam'e, kvankam la hom'o'j ordinar'e ne rimark'as tio'n. Ĉio est'as ĉiam nov'a.

Johano inter'romp'is ili'n kaj dir'is, ke oni daŭr'ig'u. Ili demand'is kie'n, kaj li deklar'is, ke li vol'as ĉirkaŭ'vetur'i Guf'mont'o'n. En la arb'ar'o trov'iĝ'as vintr'o'voj'o'j kaj ceter'e ski'spur'o'j en bon'a teren'o. Ne est'os mal'facil'e, li jam vetur'is tie. Oni el'ven'os el la arb'ar'o ĉe la plej nord'a part'o de Torent'o.

Ili konsent'is, kaj Johano de'nov'e ek'glit'is kiel gvid'ant'o, sekv'at'a laŭ'vic'e de la knab'in'o'j, Arn'e kaj Erik'o. Erik'o antaŭ kelk'a'j jar'o'j est'is fervor'a kaj lert'a ski'ant'o, kaj li sekv'is la ali'a'j'n per long'a'j, mol'a'j glit'o'j, kiu'j postul'is nek fort'o'streĉ'o'n nek atent'o'n. Rekompenc'e por la perd'it'a stud'hor'o li pens'e ripet'is si'a'j'n akir'it'a'j'n sci'o'j'n en gramatik'o kaj matematik'o, dum li'a'j okul'o'j du'on'atent'e observ'is la ĉirkaŭ'aĵ'o'n kaj la antaŭ'a'j'n ski'ant'o'j'n.

Du'on'konsci'e li'a'j rigard'o'j dum kelk'a temp'o sekv'is la mol'a'j'n kaj graci'a'j'n mov'o'j'n de la knab'in'o'j, kaj dum li'a'j pens'o'j labor'is pri kalkul'metod'o'j, li du'on'konsci'e sent'is, ke li vid'as i'o'n delikat'e bel'a'n, kio vek'as imag'o'n pri jun'a'j flor'o'j. Subit'e la impres'o en'ir'is li'a'n konsci'o'n, kaj li'a'j pens'o'j fort'um'is si'n de ripet'ad'o.

Kaj li ek'mir'is. Mult'foj'e li rigard'is knab'in'o'j'n, kaj la mol'a'j lini'o'j de ili'a'j korp'o'j mister'e al'tir'is li'a'j'n sent'o'j'n, sed neniam ili far'is al li tia'n impres'o'n.

Ili est'as tiel jun'a'j, li pens'is, ebl'e pro tio ... Sed ankaŭ jun'a'j'n knab'in'o'j'n li rigard'is, kaj se ili'a aspekt'o plaĉ'is al li, ili est'is por li kvazaŭ akir'ot'aĵ'o, por li kiel por li'a'j kamarad'o'j. Oni taks'is kaj don'is poent'o'j'n, kvazaŭ tem'us pri ĉeval'o'j ... Sed la memor'o naŭz'is li'n, kaj ĝi for'glit'is kiel sen'kontur'a ombr'o. Kial li antaŭ'e ne vid'is tio'n, kio'n li nun vid'as? Ebl'e tiu'j knab'in'o'j diferenc'is de tiu'j ĉi, ebl'e ne ... Subit'e li ek'pens'is pri la knab'in'et'o de si'a frat'in'o. Jes, tiel est'is, li ek'vid'is i'o'n, kio'n li antaŭ'e ne pov'is percept'i, eĉ se ĝi ekzist'is ... Kaj li rigard'is la knab'in'o'j'n, kaj li sent'is iu'n pur'a'n, sen'sopir'a'n ĝoj'o'n, kiu'n subit'e dis'ŝir'is io trem'ig'e dolor'a. Kial la hom'o'j ne vid'as tio'n delikat'e bel'a'n, kial ili per mal'pur'a'j mens'o'j kaj mal'pur'a'j man'o'j tuŝ'as kaj halt'ig'as kaj detru'as tio'n, kio'n ili dev'us rigard'i kiel sankt'a'n, tio'n, kio ... Kaj li pen'is trov'i vort'o'n por ĝust'e nom'i ĝi'n, sed li ne sukces'is, rest'is nur intens'a sent'o de io subtil'a kaj delikat'e bel'a, kio antaŭ'e ne ekzist'is por li, kaj kio nun kvazaŭ revelaci'e aper'is al li.

Ili est'is en la arb'ar'o. Post kelk'a temp'o Johano for'las'is la voj'o'n kaj sekv'is la mal'nov'a'n ski'spur'o'n, kiu est'is kapric'e kurb'a kaj sur'grimp'is mult'a'j'n alt'aĵ'et'o'j'n kaj tiel don'is agrabl'a'n ski'ad'o'n.

Est'is kiel fabel'a regn'o de silent'o kaj verd'e'flav'a krepusk'o. Blu'a'j ombr'o'j kuŝ'is sub la majest'a'j pice'o'j, lun'lum'o filtr'iĝ'is inter la branĉ'o'j kaj trunk'o'j, kaj la neĝ'o'kristal'o'j bril'is kiel blank'a'j fajr'er'o'j en la lum'ig'it'a'j lok'o'j. Kiel mal'hel'a'j, mister'a'j fantom'o'j ven'is kaj pas'is sur ili'a voj'o la ombr'o'j de dis'a'j, rapid'e flug'ant'a'j nub'o'j.

Post tut'hor'a vetur'ad'o en la arb'ar'o ek'bril'is antaŭ ili la lantern'o'j en Torent'o. Ald'a kri'is al Johano, ke li halt'u. Li obe'is, turn'is si'n kaj demand'is, kio'n ŝi vol'as.

— Jen, akompan'u mi'n hejm'e'n, kaj mi prepar'os te'o'n! Patr'o kaj patr'in'o est'as for kaj ne re'ven'os antaŭ la dek'a.

Erik'o rigard'is si'a'n horloĝ'o'n kaj dir'is:

— Ĉu ili ne mal'ŝat'us tio'n?

— Kompren'ebl'e ne. Mi vol'is dir'i nur tio'n, ke ni est'os inter ni.

Post kelk'a'j minut'o'j ili trov'iĝ'is en la hejm'o de Ald'a. Ŝi rapid'e far'is fajr'o'n en la kuir'ej'o kaj far'is la ceter'a'j'n prepar'o'j'n, dum la ali'a'j sid'iĝ'is en la intern'a ĉambr'o. Apenaŭ ili ek'sid'is, kiam Arn'e turn'is si'n al Ajn'a.

— Ĉu vi bon'vol'us sid'iĝ'i antaŭ la forn'o? Est'as konven'a lum'o tie. Mi nom'e ŝat'us desegn'i vi'n.

— De'nov'e! Kaj ĝust'e nun post dek'kvin'kilo'metr'a ski'ad'o! Las'u tio'n, vi jam sufiĉ'e desegn'is ni'n.

— Tamen, est'u afabl'a!

Kaj li kri'is al Ald'a:

— Ĉu mi rajt'as pren'i unu el la maŝin'paper'o'j sur la tabl'o? Mi vol'as desegn'i.

Ŝi jes'is, kaj li el'fos'is krajon'o'n el intern'a jak'poŝ'o, met'is la paper'o'n sur gazet'o'n kaj tuj komenc'is.

— Vi est'as kurioz'a, dir'is Ajn'a. Kiam vi ek'hav'is tiu'n ide'o'n? — Kiam ni halt'is sud'e de Guf'mont'o, li respond'is kvazaŭ ne'konsci'e.

— Kiam Ald'a dir'is, ke mi rev'as? Kaj tiam vi do percept'is “i'o'n nov'a'n”.

— Ne babil'u! li dir'is ordon'e. Kaj vi ali'a'j, leg'u aŭ babil'u sed las'u mi'n labor'i! Li'a vizaĝ'o ricev'is esprim'o'n de intens'a koncentr'iĝ'o kaj preskaŭ rigid'iĝ'is, li'a man'o mov'iĝ'is kvazaŭ konduk'us ĝi'n ne li mem sed iu mister'a fort'o ne'vid'ebl'a.

— Sed vi ja preskaŭ ne rigard'as mi'n, dir'is Ajn'a.

— Ne babil'u! ... Mi labor'is la tut'a'n voj'o'n, vi sid'as por kontrol'o.

Dum'e Ald'a aranĝ'is por trink'ad'o, kaj kiam ĉio est'is pret'a, rekt'ig'is si'n Arn'e de si'a kurb'dors'a pozici'o, atent'e rigard'is Ajn'a'n dum kelk'a'j moment'o'j kaj post'e la desegn'o'n kaj far'is profund'a'n spir'o'n kvazaŭ post pen'a fort'o'streĉ'o.

Ajn'a pet'is pri la desegn'o, kaj medit'e rigard'is ĝi'n, dum la ali'a'j atak'is la buter'pan'o'j'n kaj komenc'is gust'um'i la te'o'n.

— Ĉu vi pov'as re'kon'i vi'n? demand'is Ald'a.

— Mi ja neniam vid'is mi'n mem, kiel mi pri'juĝ'u?

Ald'a klin'is si'n al ŝi kaj rigard'is la bild'o'n.

— Bon'eg'e! ŝi dir'is. Neniam li far'is pli bon'a'n. Kaj ŝi altern'e rigard'is la portret'o'n kaj Ajn'a'n, kaj ŝi'a mien'o serioz'ig'is.

— Jes, est'as tre bon'a ... Erik'o per pet'a mov'o etend'is si'a'n man'o'n, kaj Ajn'a trans'don'is la desegn'o'n al li. Li rigard'is unu'e la bild'o'n, post'e Arn'e'n, kaj fin'e Ajn'a'n. Li dir'is neni'o'n, sed kap'klin'is aprob'e al Arn'e.

Post la te'o ili rest'is kun'e ankoraŭ iom da temp'o kaj intim'e babil'is.

— Kial vi ne plu kun'est'as kun ni kiel antaŭ'e? demand'is Ald'a al Ajn'a. Ni renkont'iĝ'as ja preskaŭ nur en la klub'kun'ven'o'j.

— Ĉu mi ne kun'est'as kun vi? dir'is Ajn'a kaj post'e rid'et'is kvazaŭ iom surpriz'it'e. Jes, vi prav'as, dum kelk'a'j semajn'o'j mi renkont'is vi'n nur okaz'e kaj en la kun'ven'o'j.

— Kelk'a'j semajn'o'j! Est'as pli ol unu monat'o. Kio'n vi far'as?

— Neni'o'n special'a'n, iom mi ja help'as patr'in'o'n. Strang'e, fakt'e mi ne pens'is pri tio. Ĉu vi koler'as al mi?

— Ne ... sed mi pens'is, ke vi ebl'e trov'is ali'a'j'n kamarad'o'j'n.

— Sed kial? ... Ajn'a rigard'is ŝi'n demand'e.

— Mi nur pens'is, vi ja iom intim'iĝ'is kun Paŭlo kaj li'a societ'o, almenaŭ ŝajn'is tiel en la kun'ven'o'j. Kaj kial ne?

— Jes, est'as ver'e, mi kun'est'is iom'et'e kun ili, kun Paŭlo mi eĉ est'is du'foj'e en la kin'o.

— Nu vid'u! Kial vi do sekret'as? dir'is Ald'a bon'humor'e. Paŭlo kaj li'a societ'o ne preciz'e plaĉ'as al mi, sed ... Ĉu vi ŝat'as ili'n?

— Mi ne plu kun'est'as kun ili.

— Tiel. Sed kial vi do ne kun'est'is kun ni?

Ajn'a rid'et'is anim'for'est'e.

— Nu ... fakt'e mi ne pens'is pri tio. Mi est'is hejm'e la tut'a'n temp'o'n, help'is patr'in'o'n, iom leg'is. Mi ŝat'is est'i sol'a, sed mi ne pens'is, ke vi koler'us al mi pro tio.

— Ni ne koler'is, nur pens'is, ke vi ebl'e for'las'os ni'a'n rond'o'n ... Kiam ili pren'is si'a'j'n ĉap'o'j'n por for'ir'i, dir'is Ald'a pet'voĉ'e:

— Ajn'a, ĉu vi ne vol'as port'i vi'a'n ĉap'o'n kiel antaŭ'e? Mi mal'ŝat'as tiu'n manier'o'n, mi ne pov'as help'i tio'n.

Ajn'a iom'et'e ruĝ'iĝ'is kaj rid'et'is fremd'ec'e.

— Sed kial? Ĉu est'as mal'bel'e? Arn'e, ĉu ŝajn'as mal'bel'e al vi? Vi ja dev'as kompren'i tia'j'n afer'o'j'n.

Arn'e moment'e inspekt'is ŝi'n kaj dir'is sek'ton'e.

— Jes, ĉar aspekt'as afekt'em'e. Rigard'u, se mi met'us ĉap'o'n sur tiu'n ĉi bild'o'n de vi, kaj met'us ĝi'n tia'manier'e, tio ja detru'us la tut'a'n afer'o'n!

— Pov'as ja est'i, sed ... ĉu mi ne rajt'as met'i la ĉap'o'n kiel plaĉ'as al mi? Ĉu tiel terur'e aspekt'as, Erik'o? Erik'o rigard'is kvazaŭ esplor'e rekt'e en ŝi'a'j'n okul'o'j'n, sku'et'is la ŝultr'o'j'n kaj dir'is:

— Mi ne sci'as. Sed ebl'e vi ne dev'us tiel ... tuŝ'i vi'a'j'n rev'o'j'n.

La fraz'o son'is kiel sen'en'hav'a ŝerc'o, sed est'is en ĝi ia serioz'a sub'ton'o. La mien'o de Ajn'a est'is unu'e sen'kompren'a kaj demand'a, post'e surpriz'it'e mir'a kaj konstern'it'a. Ŝi mal'lev'is la okul'o'j'n, star'is sen'mov'a kvazaŭ pri'pens'ant'e kaj post'e re'turn'is si'n al la spegul'o, rigard'is si'n moment'e kaj supr'e'n'ŝov'is la ĉap'o'n, ĝis ĝi sid'is laŭ la dezir'o de Ald'a.

— Kio'n vi dir'is? demand'is Ald'a al Erik'o. Ŝajn'e i'o'n ne'kompren'ebl'a'n, mi ne pov'as esprim'i mi'n. Sed mi vol'is dir'i proksim'um'e la sam'o'n kiel vi.

Ajn'a re'turn'is si'n al Erik'o.

— Ĉu tiel? ŝi demand'is ne'laŭt'e kaj iel pet'e.

— Jes.

Ŝi'a'j okul'o'j moment'e renkont'is la li'a'j'n, kaŝ'iĝ'em'e kaj mir'e'demand'e, kaj for'glit'a rid'et'o rev'bril'e tuŝ'et'is ŝi'a'j'n lip'o'j'n.

*

En la fin'o de mart'o est'is bel'eg'a veter'o. La sun'o jam far'is grand'a'n paŝ'o'n re'turn'e al la nord'o, kaj de maten'o ĝis vesper'o ĝi bril'is en ne'tuŝ'it'a klar'ec'o sur la printemp'o'blu'a ĉiel'o. Mol'a'j vent'o'j ven'is el Sud'okcident'o, kaj la aer'o far'iĝ'is varm'et'a.

Ajn'a lev'iĝ'is fru'e en la maten'o'j, ĉar ŝi pren'is sur si'n la task'o'n prepar'i kaf'o'n kaj manĝ'aĵ'o'n por la patr'o, kiu hav'is ĉarpent'a'n labor'o'n en la preĝ'ej'a vilaĝ'o kaj for'bicikl'is du'on'hor'o'n post la ses'a. Iu'n maten'o'n, kiam ŝi post la for'vetur'o de la patr'o sid'is apud la fenestr'o kaj rigard'is ekster'e'n, ŝi ek'vid'is Ar n'e'n sur la strat'o. Li ski'is sed mov'is si'n mal'rapid'e kaj ĉirkaŭ'rigard'is kun observ'em'a mien'o.

Ajn'a mal'ferm'is la fenestr'o'n kaj salut'is li'n.

— Kie'n vi ir'as tiel fru'e? ŝi demand'is.

— En la arb'ar'o'n, est'as bel'e tie, kiam la sun'o lev'iĝ'as. Li halt'is por moment'o kaj post'e ek'mov'is si'n por plu'ir'i. — Atend'u! Mi akompan'os vi'n.

Post kelk'a'j minut'o'j ŝi el'ven'is, kaj ili ek'vetur'is. La neĝ'o'tavol'o sur la strat'o est'is iom mal'eben'a kaj du'on'e glaci'iĝ'int'a kaj ne taŭg'a por ski'ad'o. Baldaŭ ili ating'is la rand'o'n de la arb'ar'o kaj sur'ir'is ne'tuŝ'it'a'n neĝ'o'n. Tie est'is pli bon'e, sed la surfac'o de la neĝ'o krust'iĝ'is pro la nokt'a frost'o, kaj la glit'ad'o sur la mal'mol'a krust'aĵ'o ne est'is sam'e agrabl'a kiel en mol'a neĝ'o.

— Aĉ'a neĝ'o por ski'ad'o! rimark'ig'is Ajn'a, romp'ant'e la reciprok'a'n silent'o'n.

— Nu jes, sed mi el'ir'is nur por rigard'i, ne por ski'i, respond'is Arn'e du'on'atent'e. La krust'o ankoraŭ ne port'as por pied'ir'o, kaj do est'as pli bon'e uz'i ski'o'j'n.

Kaj de'nov'e ili silent'is kaj mal'rapid'e plu'vetur'is. La sun'o bril'is kaŝ'lud'e mal'antaŭ branĉ'o'j kaj trunk'o'j, oblikv'a'j radi'fask'o'j penetr'is sub la arb'o'kron'o'j'n kaj stern'iĝ'is sur la blank'a neĝ'o kiel flav'a'j stri'o'j, kiu'j'n divid'is la ombr'o'j de la trunk'o'j. Graci'a'j kaj perfekt'e rekt'a'j lev'is si'n la pin'trunk'o'j kiel alt'eg'a'j kolon'o'j, griz'a'j mal'supr'e, ruĝ'e'brun'a'j pli alt'e kaj kun la kron'supr'o'j kares'at'a'j de sun'lum'o. La aer'o est'is freŝ'a, kaj la arb'ar'o el'spir'is la mal'fort'a'j'n, ne'difin'ebl'a'j'n odor'o'j'n de la unu'a printemp'iĝ'o. Tie kaj tie tril'et'is diskret'e paru'o'j, ceter'e reg'is grand'a kviet'o kaj sen'son'a silent'o.

Dum preskaŭ du hor'o'j ili tiel ĉirkaŭ'vag'is, mal'rapid'e kaj pren'ant'e la direkt'o'n laŭ la inklin'o de la moment'o. Komenc'e Ajn'a de temp'o al temp'o dir'is kelk'a'j'n vort'o'j'n al Arn'e, sed li respond'is sam'e du'on'atent'e kiel antaŭ'e, kaj iom post iom ankaŭ ŝi silent'iĝ'is.

Post'e ili ven'is al dekliv'o sur la sud'a flank'o de Guf'mont'o, proksim'e al la eben'o. La neĝ'o jam for'degel'is tie, kaj en la sun'o est'is varm'e kiel en plen'a printemp'o. En la plej ripoz'invit'a lok'o kuŝ'is tavol'e kelk'a'j trunk'o'j de karb'o'lign'o.

— Est'as bon'a sid'ej'o tie! dir'is Ajn'a. Kial oni met'is la trunk'o'j'n tia'manier'e?

— Mi kun'met'is ili'n por sid'i tie en la sun'o, est'as la plej bon'a lok'o, kiu trov'iĝ'as en la tut'a arb'ar'o. Hodiaŭ est'as tiel varm'e, ke ni bon'e pov'as sun'ban'i ni'n.

Li mal'fiks'is la pied'lig'o'j'n kaj star'ig'is la ski'o'j'n kontraŭ arb'o en ombr'a lok'o. Sam'e far'is ŝi kaj post'e ili sid'iĝ'is sur la trunk'o'j'n.

Ajn'a moment'e rigard'is li'n ekzamen'e kaj dir'is: — Ĉu vi do oft'e promen'as tia'manier'e en la maten'o'j? — Jes.

Kaj ŝi de'nov'e rigard'is li'n kaj subit'e rimark'is, ke li kresk'is, ke li'a vizaĝ'o matur'iĝ'is kaj port'as esprim'o'n tut'e propr'e'kvalit'a'n.

— Vi ja est'as kiel la sovaĝ'a kat'o en la rakont'o de Kipling, vi ja memor'as ĝi'n! ŝi dir'is kun rid'et'o.

Li ne respond'is al tio sed dir'is:

— En Japan'uj'o la hom'o'j el'ir'as por rigard'i flor'o'j'n kaj arb'o'j'n ... Vi ja leg'is pri tio?

— Jes, kaj ni iam parol'is pri tio.

Li kvazaŭ hazard'e lev'is la rigard'o'n al ŝi, kaj en ŝi'a'j okul'o'j kaj en la tut'a vizaĝ'o bril'is ĉiu'j impres'o'j de ili'a silent'a vag'ad'o kaj li ek'rid'et'is al ŝi.

— Vi aspekt'as, kvazaŭ vi vol'us desegn'i mi'n! ŝi dir'is.

— Ne nun, mi vol'as sun'ban'i mi'n. Aŭ ĉu vi dev'as re'ir'i hejm'e'n?

— Ne, ne urĝ'as.

— Do ni sun'ban'u ni'n, ĉu ne? Ne est'as danĝer'e. Mi iom komenc'is jam antaŭ kelk'a'j tag'o'j, kaj tiam la aer'o est'is tut'e freŝ'a.

— Bon'e. Li komenc'is de'met'i si'a'j'n vest'o'j'n sen atent'i pri ŝi. Dum kelk'a'j moment'o'j ŝi rigard'is li'n, kvazaŭ hezit'e kaj demand'e. Post'e ankaŭ ŝi de'met'is la vest'o'j'n.

Kaj ili du'on'kuŝ'is tie sur la trunk'o'j, kun ferm'it'a'j palpebr'o'j kaj la vizaĝ'o'j turn'it'a'j al la sun'o. La korp'o'j trink'is sun'o'n kaj freŝ'a'n aer'o'n, kaj la kviet'o est'is kiel dolĉ'a, trankvil'ig'a muzik'o.

Tiel ili rest'is dum du'on'hor'o. Foj'e ili turn'is si'n de flank'o al flank'o sed preskaŭ neni'o'n dir'is dum la tut'a temp'o.

Sed jen Ajn'a sid'iĝ'is kaj turn'is si'n al li. Est'is iu strang'a esprim'o en ŝi'a vizaĝ'o.

— Arn'e! ŝi dir'is du'on'flustr'e.

— Kio est'as? li demand'is mir'e.

— Mi nur pens'is ... Supoz'u, ke iu preter'ir'us tie ĉi kaj ek'vid'us ni'n ...

— Nu, ver'ŝajn'e li kred'us ni'n frenez'a'j. Ĉu tio'n vi tim'as?

— Ne tim'as, sed subit'e iel ek'ŝajn'is tiel strang'e al mi ...

— Ĉu io strang'a en tio, ke ni ŝat'as sun'o'n kaj aer'o'n kaj sun'ban'as ni'n?

— Ne al ni, sed al ĉiu'j ali'a'j. Mi ...

— Kaj ili konsider'us ĉio'n laŭ si'a'j kap'o'j, vi vol'as dir'i? Kaj ni pov'us respond'i al ili per vort'o, kiu strang'e fiks'iĝ'is en mi'a kap'o en la lern'ej'o, kaj kiu'n mi oft'e memor'as, ĉar ĝi est'as tre bel'a: “Ĉu vi sci'as, ke vi'a korp'o est'as la templ'o de la Sankt'a Spirit'o?” Ho, tio'n mi vol'us pentr'i! La streĉ'it'a esprim'o mal'aper'is el ŝi'a vizaĝ'o, kaj ŝi rigard'is li'n preskaŭ mir'e, sen'spir'e silent'a, kaj ŝi'a'j okul'o'j ek'bril'is al li kvazaŭ antaŭ vizi'o.

— Kiel bel'a vort'o! ŝi dir'is post iom'a silent'o. Neniam mi pens'is pri ĝi tia'manier'e ...

— Sed vi inter'romp'is mi'n, ŝi daŭr'ig'is. Mi pens'is proksim'um'e tiel, kiel vi ĵus dir'is, kaj subit'e est'is, kvazaŭ mi rigard'us mi'n per la okul'o'j de ali'a'j hom'o'j kaj en la sekv'ant'a moment'o per mi'a'j propr'a'j, kaj mi ek'hav'is iu'n strang'a'n sent'o'n, ke vi trov'iĝ'as kvazaŭ en ali'a mond'o, kvazaŭ tiel mal'proksim'e ... kiel pas'int'jar'e ĉe la fajr'o sur la mont'o en tiu nokt'o ...

— Sed vi tamen ne vol'as re'ir'i al la societ'o de Paŭlo?

— Kiel vi ĉio'n kompren'as? ŝi dir'is konstern'it'e.

Kaj ŝi iom ruĝ'iĝ'is kiel et'a knab'in'o kaj al'don'is:

— Est'is ja stult'a'j knab'in'pens'o'j ... Ĉu vi koler'as al mi pro tio?

— Neniel, sed tiam mi mal'ĝoj'is. Vid'u, ni'a rond'o est'as kiel bild'o. Oft'e mi rigard'is ĝi'n kvazaŭ tut'e de ekster'e, kaj ĝi ŝajn'is al mi bel'a skiz'o, el kiu oni pov'as far'i bel'a'n pentr'aĵ'o'n. Kaj jen vi romp'is la stil'o'n, per kelk'a'j ali'stil'a'j strek'o'j detru'is la bon'a'n kompon'aĵ'o'n! Bon'a bild'o nepr'e dev'as est'i sen'afekt'a. Nun vi est'as bel'a, kiam vi sid'as tiel, vi aper'as preciz'e kiel vi est'as. Sed jen vi pren'as vi'a'n ĉap'o'n kaj met'as ĝi'n en tiu special'a manier'o! Ĉu vi pov'as vid'i vi'n mem tia'manier'e, tut'e nud'a kaj bel'a sed kun la ĉap'o en tiu ĉarm'ul'in'a manier'o? Vi ja vid'as, ke tio ĉio'n detru'as. Est'as abomen'aĵ'o! Ebl'e konven'us, se vi sur'hav'us ban'vest'o'n kaj vi'a esprim'o est'us ali'a ol ĝust'e nun, tiam est'us cert'a stil'o, sed la bild'o ne tre plaĉ'us al mi. Ver'e bel'a est'as nur tio, kio montr'as si'n preciz'e tia, kia ĝi est'as, se ĝi ceter'e est'as bel'a en si mem. Oblikv'e sid'ant'a ĉap'o est'as tiel bagatel'a afer'o, sed tamen tut'e esenc'a. Ne est'as bon'e, se ĝi sam'stil'as al la vizaĝ'o, ĉar tiam la tut'a hom'o est'as afekt'a. Kaj sam'e mal'bon'e est'as, se ĝi ne sam'stil'as. Ĉu vi nun kompren'as, kio est'as afekt'em'o?

— Vi est'as terur'a pun'predik'ant'o. Sed mi kompren'as vi'n.

— Kompren'as ja. Sed ĉu vi sent'as tiel?

— Jes, kaj ŝajn'as strang'e al mi, ke mi ne sent'is tio'n antaŭ'e. Kiam mi nun rigard'as bild'o'j'n en gazet'o'j kaj revu'o'j, mi oft'e ek'hav'as la sent'o'n, ke la mond'o est'as plen'a de afekt'em'o.

— Bon'e, vi komenc'as kompren'i, kia bon'a bild'o dev'as est'i. — Sed Arn'e, vi parol'as, kvazaŭ ĉio est'us nur objekt'o por pentr'ad'o! Bild'o tamen ne est'as viv'o.

— Ne tiel, ne tiel. Mi ne inter'ŝanĝ'us ni'a'n kun'viv'o'n kontraŭ ĉiu'j plej bel'a'j pentr'aĵ'o'j en la mond'o. Vi ja kompren'as mi'n. Bild'o est'as nur bild'o ... Sed nun ni sur'met'u la vest'o'j'n kaj mov'iĝ'u. Est'as tro fru'e por long'e sun'ban'i si'n.

*

En la sekv'ant'a'j maten'o'j ankaŭ Ald'a kaj Johano part'o'pren'is la ski'promen'ad'o'j'n de Arn'e. Kiam ili renkont'iĝ'is antaŭ la hejm'o de Ajn'a kaj post'e vetur'is antaŭ'e'n sur la strat'o, aper'is tie kaj tie en la fenestr'o'j vir'in'a'j vizaĝ'o'j, kies mien'o'j kvazaŭ demand'is, kio'n ili far'as, kaj kie'n ili ir'as. Ili vid'is la vizaĝ'o'j'n kaj sent'is la rigard'o'j'n sed ne'mult'e atent'is pri ili.

Est'is la tri'a maten'o, kiam ili ĉiu'j kun'est'is. La rigard'o'j el la fenestr'o'j tiu'foj'e est'is pli vigl'a'j kaj sci'vol'em'a'j ol antaŭ'e. Kiam ili ating'is la arb'ar'o'n dir'is Ald'a al Johano:

— Ĉu vi vid'is, kio'n pens'is la pa'nj'o'j en la fenestr'o'j?

— Nu, kio'n? dir'is Johano en indiferent'a ton'o.

— “Kia'j strang'ul'o'j!” ili pens'is. “Kial ili ne rest'as en si'a'j lit'o'j kiel ali'a'j tia'j ul'o'j, ĝis la patr'in'o don'as kaf'o'n? Ili for'las'is la infan'aĝ'o'n, komenc'as aspekt'i kiel ge'jun'ul'o'j, kaj tamen ili daŭr'ig'as kiel antaŭ'e. Di'o sci'as, kia'n sekret'o'n ili hav'as inter si!”

— Pov'as est'i, sed las'u ili'n! Vi tro mult'e okup'as vi'n pri tia'j imag'o'j. Est'as kvazaŭ vi fier'us pri ni, kvazaŭ vi opini'us, ke ni est'as eg'e prudent'a'j kaj ĉiu'j ali'a'j eg'e stult'a'j kaj aĉ'a'j. “Mi ne pov'as ne observ'i la hom'o'j'n.” Jen! Li rigard'is ŝi'n kaj rid'is bon'kor'e. En li'a'j okul'o'j ek'bril'et'is esprim'o, kiu'n ŝi antaŭ'e vid'is, kiu iel re'vok'is al ŝi i'o'n pas'int'a'n. Subit'e aper'is al ŝi la scen'o, kiam ili antaŭ du jar'o'j sid'is kaj inter'parol'is post la rond'ir'o tra la dezert'a uzin'o.

— Nu ja, ŝi dir'is iom konfuz'it'a. Ĉu vi memor'as, ke vi iam dir'is, ke la plen'kresk'ul'o'j ŝajn'as al vi stult'a'j? Est'is en tiu tag'o, kiam ni tra'vag'is la uzin'o'n kaj post'e sid'is inter'parol'ant'e tie, tuj antaŭ ol ven'is Alekso.

— Jes, mi memor'as, li respond'is post moment'a pri'pens'o. Kiel vi ek'pens'is pri tio?

— Vi rigard'is mi'n en la sam'a manier'o kiel tiam.

— Pov'as est'i, li dir'is, kaj de'nov'e renkont'is ŝi'n tiu intim'a ek'bril'o en li'a'j okul'o'j. Mi dir'is tio'n, sed tiam ni parol'is pri ali'a'j afer'o'j. Mi ne ŝat'as, ke vi tiel parol'as pri “ni” kaj pri “ali'a'j hom'o'j”. Mi oft'e babil'is kun la pa'nj'o'j, kaj ili ne est'as tiel mal'bon'a'j. Vi rigard'as la hom'o'j'n tro mult'e laŭ tio, kio'n vi leg'as. Kvankam ... Sed, ni las'u tia'n babil'ad'o'n.

— Kiam ni est'is mal'grand'a'j, vi dir'is mult'a'j'n ne tre bel'a'j'n vort'o'j'n pri vi'a patr'in'o, dir'is Ajn'a.

— Jes, kaj ankoraŭ ŝajn'as al mi, ke mi est'is prav'a. Sed ŝajn'as al mi, ke mi prav'as ankaŭ nun. Ni for'las'u babil'ad'o'n pri “ali'a'j hom'o'j”! Ĉu ne sufiĉ'as al ni est'i kun'e kaj viv'i laŭ ni'a manier'o?

— Ĉu vi vol'as aplik'i tiu'j'n vort'o'j'n ankaŭ al tio? demand'is Ald'a kaj etend'is la man'o'n en direkt'o al la uzin'o.

La sun'o lum'is sur fulm'o'nigr'a'j'n, silent'a'j'n konstru'aĵ'o'n. En la hel'a bril'o de la klar'a maten'o ili aspekt'is mal'gaj'e kiel mizer'ul'o'j apud voj'o de fest'a procesi'o, kaj la nigr'a'j tru'o'j de romp'it'a'j fenestr'o'j est'is kiel mal'esper'o en okul'o'j de kaduk'a'j almoz'ul'o'j.

Johano rigard'is laŭ ŝi'a indik'o kaj rest'is silent'a.

— Tiam vi ja rev'is pri tio, ŝi dir'is.

— Ankoraŭ mi foj'e pens'as pri tio. Imag'e mi aŭd'as la grinc'ad'o'n, la martel'ad'o'n kaj la zum'ad'o'n, la tut'a'n muzik'o'n, kaj vid'as la flu'ant'a'n fer'o'n kaj la ruĝ'a'j'n serpent'o'j'n en la lamen'ej'o kaj la ŝvit'kovr'it'a'j'n labor'ist'o'j'n. Tio plaĉ'is al mi ...

— Ankaŭ tio est'as afer'o de “ali'a'j hom'o'j”, dir'is Ald'a.

— Tamen ali'a afer'o ol la pa'nj'o'j en la fenestr'o'j.

— Al mi ŝajn'as ke ne, stult'ec'o kiel stult'ec'o.

— Pov'as est'i, dir'is Johano kaj rigard'is ŝi'n pri'pens'e. Sed ... mi ne ŝat'as tiu'n babil'manier'o'n. Se vi iel est'as pli bon'a ol tiu'j pa'nj'o'j, vi ne pov'as esprim'i tio'n per mem'laŭd'o.

Post ĉirkaŭ'vag'ad'o en la arb'ar'o ili sun'ban'is si'n en la kutim'a lok'o. Ili kuŝ'is tie en la flu'ant'a sun'lum'o sub la alt'a'j pice'o'j, vent'o lul'kant'e flustr'et'is inter la branĉ'o'j, kaj Torent'o kaj la tut'a ekster'a mond'o est'is mal'proksim'e al ili.

Johano tiam kaj tiam mov'et'is si'n, kvazaŭ li est'us mal'kontent'a pri io. Fin'e li kun decid'a mien'o turn'is si'n al Ald'a.

— Ĉu mi ĉagren'is vi'n? Mi ja parol'is al vi kontraŭ'e al mi'a'j propr'a'j vort'o'j, sed mi pens'is, ke inter ni ... Ŝi'a mien'o est'is iom ĉagren'it'a, sed ŝi rigard'is li'n afabl'e.

— Mi pens'is pri tio la tut'a'n temp'o'n. Kaj vi est'as prav'a. Sed mi ne vol'is iel fanfaron'i aŭ mok'i ali'a'j'n, est'is nur mi'a kutim'a sen'pri'pens'a babil'o. Ĉu vi kred'as mi'n?

— Tio'n mi ja kompren'as. Mi dir'is tio'n, ĉar mi ŝat'as vi'n, sed se vi kutim'iĝ'us al tia babil'manier'o, vi iom mal'plaĉ'us al mi.

Rid'et'o tra'breĉ'is la serioz'a'n mien'o'n de Ald'a.

— Tiel! Vi ja est'as ego'ist'o! Kio plaĉ'as al vi, tio est'as bon'a, kio mal'plaĉ'as, tio est'as mal'bon'a. Ali'a'j hom'o'j pov'as dir'i tut'e sam'e.

La mien'o de Johano konstern'iĝ'is, kaj li silent'is dum kelk'a'j moment'o'j.

— Strang'e, li post'e dir'is. Tiel preciz'e mi ne pens'is pri tio. Mi juĝ'as ĉio'n laŭ mi'a ŝat'o. Jes, est'as tiel. Kaj ĉiu juĝ'as laŭ si'a ŝat'o. Kaj la ŝat'o de unu ne pov'as hav'i pli grand'a'n rajt'o'n ol tiu de ali'a ... Li far'is grimac'o'n.

— Tia'manier'e ĉiu est'as prav'a, kiel ajn li ag'as. La pens'o tiel fort'e frap'is li'n, ke li aspekt'is tut'e konfuz'it'a.

— Kial vi dir'as tia'j'n stult'aĵ'o'j'n? dir'is Ajn'a. Ni ja ne dezir'as mal'bon'o'n unu al la ali'a sed kontraŭ'e, kaj esenc'e ni ja ŝat'as la sam'a'j'n afer'o'j'n.

— Tiel ja, dir'is Johano mal'rapid'e. Esenc'e ŝat'as la sam'a'j'n afer'o'j'n ... tio'n ni sci'is jam long'e. Vid'u, en mi kaj en vi do est'as io ... io sam'a, kio kvazaŭ direkt'as ni'n.

— Ĉu vi memor'as, kio'n Alekso dir'is pri spirit'o? demand'is Ald'a.

— Jes. Ĉu li do vol'is dir'i tio'n? Al mi son'is kiel instru'ist'a parol'o pri la Sankt'a Spirit'o.

— Ĉu ankaŭ vi, dir'is Ajn'a. Kiam mi est'is tie ĉi kun Arn'e, li cit'is la bibli'o'n: “Ĉu vi sci'as, ke vi'a korp'o est'as la templ'o de la Sankt'a Spirit'o?” Kaj ŝi rakont'is pri ili'a inter'parol'o en tiu maten'o.

— Est'as bel'e, dir'is Johano, kiam ŝi fin'is.

*

En la pask'a semajn'o re'ven'is Brit'a kaj ŝi'a patr'in'o al la pension'o. Brit'a tuj ir'is por vizit'i Ald'a'n kaj la ali'a'j'n kamarad'o'j'n. Dum la vintr'o ili leter'e konserv'is si'a'n inter'rilat'o'n, kaj ili ĝoj'is pro la re'vid'o.

Ald'a konduk'is ŝi'n en la ĉambr'o'n apud la kuir'ej'o, kaj ŝi tuj sid'ig'is si'n komfort'e sur la rembur'it'a'n sof'o'n kaj met'is eĉ la pied'o'j'n sur la sof'o'n.

— Est'as agrabl'e re'ven'i al vi, ŝi dir'is kun profund'a spir'o. Est'as kvazaŭ mi ven'us hejm'e'n ... Ald'a rigard'is ŝi'n inter'kompren'iĝ'e sed neni'o'n dir'is. Post moment'o la ali'a knab'in'o al'don'is:

— Ne far'u tia'n kompat'a'n mien'o'n! Mi ne est'as tiel sentimental'a kiel en tiu poem'o, kiu'n mi send'is al vi krist'nask'e. Mi vol'is dir'i nur tio'n, ke mi sent'as mi'n tut'e hejm'e ĉe vi.

— Ankaŭ la nov'a ord'o do ne plaĉ'as al vi?

— Mi nek mal'ŝat'as nek ŝat'as ĝi'n. Aŭtun'e mi ĝoj'is pro la dis'iĝ'o de patr'o kaj pro tio, ke patr'in'o kaj mi hav'os propr'a'n hejm'o'n. Sed post'e ŝi iel kvazaŭ fremd'iĝ'is al mi, ĉio far'iĝ'is tiel indiferent'a ... kvazaŭ mi est'us nur loĝ'ant'o ĉe ŝi.

— Hm. Neni'u el ni hav'is tia'n hejm'o'n, kia'n vi rev'is en vi'a poem'o.

— Sed vi hav'as unu la ali'a'n. Mi est'as sol'a. Post la kun'est'o kun vi pas'int'somer'e mi far'iĝ'is ankoraŭ pli sol'a. Kun vi mi viv'is, kiel mi ŝat'as, post'e mi sent'is mi'n kvazaŭ en kaĝ'o. La hom'o'j aranĝ'as ĉio'n tiel diabl'e stult'e, kvazaŭ nur por enu'ig'i kaj turment'i si'n.

— Kiel vi parol'as!

— Jes, foj'e mi blasfem'is, tio pli'bon'ig'as la humor'o'n. Sed mi ne blasfem'os en ni'a rond'o, tio est'is nur last'a rest'aĵ'o el la urb'o. — La pask'a'n vendred'o'n ili far'is long'a'n ekskurs'o'n al alt'a mont'o nord'orient'e de Torent'o. Ili kolekt'iĝ'is ĉe la pension'o fru'e en la maten'o. Brit'a hav'is kart'o'n kaj kompas'o'n, kaj la ali'a'j interes'it'e rigard'is, kiam ŝi serĉ'is la direkt'o'n kaj per kelk'a'j vort'o'j klar'ig'is al ili la afer'o'n.

— Post du kilo'metr'o'j ni ating'os tiu'n ĉi krut'aĵ'o'n, dir'is Brit'a, montr'ant'e sur la kart'o, ĝust'e kie kruc'iĝ'as tiu river'et'o kaj tiu voj'et'o.

— Interes'e, dir'is Johano. Mi neniam est'is tie, sed nun mi ŝat'us ek'sci'i, kiel la lok'o aspekt'as. Kaj plej interes'e vid'i, ĉu vi sukces'os traf'i ĝi'n.

Ili trans'ir'is kamp'o'n kaj daŭr'ig'is rekt'e en arb'ar'o'n. Est'is bon'a teren'o, nur iom mal'sek'a kelk'lok'e post la rapid'a neĝ'o'degel'o. Tie kaj tie en ombr'a'j lok'o'j kuŝ'is ankoraŭ mal'pur'a'j neĝ'o'rest'o'j. Est'is agrabl'a maten'o kun vigl'ig'a aer'o, kaj la sun'o bril'is kvazaŭ re'jun'iĝ'int'a en la intens'a, okul'kares'a blu'o de la ĉiel'o.

Post du'on'hor'o ili ating'is la lok'o'n. La arb'ar'o est'is dens'a, kaj ili neni'o'n vid'is, antaŭ ol ili star'is ĉe la river'et'o, trankvil'e flu'ant'a sub aln'o'j kaj alt'a'j pice'o'j. Nur du'dek metr'o'j'n de ili trov'iĝ'is la renkont'o'punkt'o de la river'et'o kaj la voj'et'o.

— Kiel lert'a vi est'as! dir'is Johano admir'e. Est'as ja kvazaŭ magi'o.

— Bon'ŝanc'o, dir'is Brit'a. Kompren'ebl'e ni pov'us erar'i pri cent'o da metr'o'j.

Ili trans'salt'is la river'et'o'n kaj post kelk'a'j paŝ'o'j trov'iĝ'is antaŭ la krut'aĵ'o. Sun'lum'o filtr'iĝ'is tra la branĉ'ar'o kaj kuŝ'is kiel flav'a'j makul'o'j sur la musk'o'tapiŝ'o. Tie kaj tie inter la dik'trunk'a'j arb'o'j kuŝ'is grand'a'j, musk'o'kovr'it'a'j ŝton'o'j. Kviet'e kiel dorm'o de infan'o flu'is la akv'o de la river'et'o sur fund'o de nigr'a'j ŝton'o'j kaj hel'a sabl'o. Ĉe la arb'o'radik'o'j trov'iĝ'is blu'anemon'a'j foli'o'j. Flor'o'j ankoraŭ ne est'is, sed et'a'j lagun'a'j burĝon'o'j jam aper'is el sub la protekt'ant'a'j foli'o'j. Ajn'a ek'genu'is kaj rigard'is ili'n.

— Anemon'a'j burĝon'o'j est'as la plej printemp'ec'a, kio'n mi vid'is, ŝi dir'is. Tiel jun'a'j kaj pur'a'j, kvazaŭ ili ven'us rekt'e el ... Ŝi ne fin'is la fraz'o'n kaj Brit'a demand'is:

— El kie?

— Mi ne sci'as, kiel dir'i. Rekt'e el iu bel'a mond'o, kiu'n ni ne pov'as vid'i.

Kaj ŝi rid'et'is kaj rigard'is Brit'a'n kvazaŭ demand'ant'e, ĉu tio son'as rid'ind'e. Brit'a ŝajn'is ek'pens'i pri io kaj ne koment'is la respond'o'n. Post kelk'a'j minut'o'j ŝi de'nov'e okup'is si'n pri la kart'o.

— Ni trans'ir'os tiu'n ĉi alt'aĵ'o'n, ŝi dir'is, sed kvazaŭ ŝi pens'us pri io ali'a. Post unu kilo'metr'o ni ating'os la ŝose'o'n al nord'okcident'o, tuj apud Martir'a Font'o, mi iam est'is tie. Post ankoraŭ unu kilo'metr'o ni est'os ĉe la okcident'a bord'o de Lup'o'lag'o, kaj de tie rest'os kvar'kilo'metr'a marŝ'o al la supr'o de Sun'mont'o ... Kiel ĝi ricev'is tiu'n nom'o'n?

— Mi ne sci'as, dir'is Ald'a. Ebl'e la mal'jun'ul'o est'us pov'int'a tio'n klar'ig'i.

Ili sur'grimp'is la alt'aĵ'o'n. Inter la arb'o'j ili moment'e disting'is Lup'o'lag'o'n, kovr'it'a'n de griz'nigr'a, solv'iĝ'ant'a glaci'o, kaj nord'okcident'e de ĝi ĉe la horizont'o la rond'a'n kap'o'n de Sun'mont'o. Sed la arb'ar'o tuj de'nov'e en'glut'is ili'n, Sun'mont'o mal'aper'is, kaj ili re'vid'is ĝi'n, nur kiam ili post hor'long'a, pen'ig'a marŝ'ad'o proksim'iĝ'is al ĝi'a supr'o.

La vert'o de la mont'o est'is preskaŭ nud'a. Griz'a'j liken'o'j kovr'is la rok'a'n grund'o'n. Tie kaj tie star'is fask'et'o'j da erik'o, vakcini'o kaj mirtel'o, kiu'j trov'is iom da hum'o kaj akv'o en la kav'et'o'j kaj fend'aĵ'o'j de la grund'o.

Ating'int'e la plej alt'a'n punkt'o'n de la mont'o ili sid'iĝ'is por iom ripoz'i kaj ĉirkaŭ'rigard'i. Sub ili etend'is si'n ĉiu'flank'e la arb'ar'o kiel gigant'a, mol'a tapiŝ'o, kvazaŭ invit'ant'e al salt'ad'o kaj kur'ad'o sur la arb'o'supr'o'j. Pli mal'proksim'e lev'iĝ'is mont'o'j kaj mont'o'dors'o'j unu mal'antaŭ la ali'a kiel gigant'a'j ond'o'j, ĉiu kun si'a kolor'nuanc'o, de la mal'hel'e verd'a en la proksim'o ĝis la vual'ec'e hel'blu'a, kiu en for'a mal'proksim'o kun'fand'iĝ'is kun la kolor'o de la ĉiel'o, nun pli hel'a ol en la fru'a maten'o.

Tie kaj tie en la val'o'j kuŝ'is lag'et'o'j kaj lag'o'j kun griz'nigr'a degel'ant'a glaci'o, sed ceter'e est'is vid'ebl'a preskaŭ nur arb'ar'o, en val'o'j kaj sur mont'o'j, sen'fin'a konifer'a arb'ar'o, kiu aspekt'is serioz'a kaj sol'ec'a eĉ nun sub seren'a ĉiel'o kaj radi'ant'a sun'lum'o.

Sud'orient'e est'is vid'ebl'a part'o de la eben'o kun la preĝ'ej'a vilaĝ'o, kaj kontraŭ ĝi kontur'iĝ'is la pint'o'j de tub'eg'o'j en Torent'o, kvazaŭ lev'iĝ'ant'a'j el la arb'ar'o, sed ceter'e oni ne pov'is disting'i eĉ vilaĝ'et'o'n, kaj kelk'a'j bien'et'a'j dom'o'j, kiu'j bril'is en ruĝ'a kolor'o mal'proksim'e sur la mont'o'dekliv'o'j, ŝajn'is sen'esper'e sol'ec'a'j kaj kvazaŭ kapt'it'a'j de la arb'ar'o.

— Est'as kiel sur la mar'o, sam'e sol'ec'e, dir'is Brit'a. Jen iu ŝip'o, kiu vid'iĝ'as kaj mal'aper'as ie mal'proksim'e, jen fum'stri'o ĉe la horizont'o, ceter'e nur sen'fin'a akv'o'vast'o.

— Ĉu tiu vast'a region'o do est'as preskaŭ sen'hom'a?

— Tut'e ne, dir'is Johano. Trov'iĝ'as mult'a'j bien'et'o'j kaj dom'o'j en la val'o'j kaj sur la mont'o'dekliv'o'j, sed vi ne vid'as ili'n pro la arb'ar'o kaj la mont'o'j. Trov'iĝ'as uzin'o'j en la val'o'j kaj min'ej'o'j sur la dekliv'o'j. Tie nord'orient'e kuŝ'as Grand'torent'o. Est'as paper'fabrik'o'j, oni labor'as tie, se est'us labor'tag'o ni cert'e vid'us fum'o'n. Nord'e vi vid'as fum'nub'o'n. Tie est'as grand'a fer'uzin'o, mult'e pli grand'a ol Torent'o. Tie oni labor'is dum la tut'a kriz'o, kvankam ne mult'e, sed nun est'as de'nov'e plen'vigl'a labor'o, ŝajn'e eĉ hodiaŭ. En pas'int'a temp'o, kiam ĉiu'j uzin'o'j kaj alt'forn'o'j funkci'is, est'is fum'nub'o apud fum'nub'o en ĉiu val'o, kaj en mal'fru'a aŭtun'o la fum'o de la karb'ig'stak'o'j kuŝ'is kiel nebul'amas'o'j super la arb'ar'o kaj plen'ig'is la tut'a'n region'o'n per agrabl'a odor'o ... Mi ja ne vid'is tio'n, sed mi pov'as imag'i.

— Sed ĉiu'j tiu'j hom'o'j, kio far'iĝ'is el ili? demand'is Brit'a.

— Sen'labor'ul'o'j kaj sub'ten'labor'ul'o'j, dir'is Johano.

— Kaj ĉiu'j patr'in'o'j kaj infan'o'j? daŭr'ig'is Brit'a. Nu, kompren'ebl'e ili rest'as en si'a'j lok'o'j, tie kaj tie, tie kaj tie. Tiu'j lok'o'j kuŝ'as en la arb'ar'o kiel dron'int'a'j ŝip'o'j sur la fund'o de la mar'o. Sed la hom'o'j tamen viv'as ... kiel hom'o'j en dron'int'a'j sub'mar'a'j ŝip'o'j.

— Ĉu vi est'as social'ist'o? demand'is Ald'a.

Ŝi rigard'is ŝi'n pri'pens'e.

— Mi ne sci'as. Sed mi est'as kun vi. Kaj ŝi lev'is la kap'o'n kaj de'nov'e rigard'is mal'proksim'e'n.

— Kaj sur la ond'o'j kuŝ'as la grand'a'j urb'o'j kiel plezur'vojaĝ'a'j ŝip'o'j, kun flag'o'j kaj bril'a'j lamp'o'j. Est'as festen'o sur la ferdek'o, muzik'o kaj lud'ad'o, neniu'j zorg'o'j, pajac'a'j mien'o'j, ŝmir'it'a'j vizaĝ'o'j kaj ŝmir'it'a'j anim'o'j. Sed sub'e en la ŝip'o'j est'as ali'a mond'o ... kaj sur la fund'o de la mar'o kuŝ'as dron'int'a'j ŝip'o'j. Post mal'long'a rest'ad'o sur la pint'o ili iom mal'supr'e'n'ir'is sur la sud'a flank'o kaj halt'is en bon'a rest'ad'lok'o, kiu'n Johano el'trov'is dum la supr'e'n'ir'o. Ĝi est'is iom kav'a, kvazaŭ kolekt'uj'o por la sun'radi'o'j el la sud'o kaj bon'e ŝirm'it'a kontraŭ vent'o'j el ali'a'j flank'o'j. Johano kur'is mal'supr'e'n por al'port'i lign'o'n por kaf'o'fajr'o kaj dum'e la ali'a'j dis'stern'is la kun'port'it'a'j'n lan'kovr'il'o'j'n kaj aranĝ'is por manĝ'ad'o.

Post la manĝ'o ili sun'ban'is si'n. Est'is sufiĉ'e varm'e, kaj post kelk'a temp'o Brit'a lev'iĝ'is kaj ir'is al proksim'a kav'aĵ'o kun akv'o kaj rapid'e lav'is si'n. Re'ven'int'e ŝi okaz'e rigard'is al la mont'o'supr'o, kaj ŝi'a mien'o subit'e konstern'iĝ'is.

— Est'as hom'o'j sur la mont'o! ŝi dir'is kaj embaras'it'e rigard'is la ali'a'j'n.

La ali'a'j, kiu'j kuŝ'is sur si'a'j lan'kovr'il'o'j, sid'iĝ'is kaj rigard'is supr'e'n. Sur la mont'o'supr'o star'is tri jun'ul'o'j kaj du jun'ul'in'o'j, ĉiu'j migr'o'ekip'it'a'j, kaj ili'a'j okul'o'j est'is direkt'it'a'j al la rond'an'o'j. Por kelk'a'j moment'o'j ambaŭ grup'o'j rest'is tut'e sen'mov'a'j, sed subit'e la tri jun'ul'o'j salut'e sving'is si'a'j'n ĉap'o'j'n kaj la jun'ul'in'o'j gaj'e gest'is.

La rond'an'o'j konfuz'it'e rigard'is unu la ali'a'n, sed post moment'o dir'is Ald'a decid'e:

— Ni rest'u! Ili ja ne aspekt'as danĝer'a'j. Apenaŭ ŝi tio'n dir'is, kiam unu el la jun'ul'o'j ek'ir'is mal'supr'e'n rekt'e al ili, kaj li halt'is, nur kiam li trov'iĝ'is ĉe la supr'a rand'o de ili'a kamp'ej'o. Est'is fortik'statur'a, mez'alt'a jun'ul'o kun krud'trajt'a sed bon'kor'mien'a vizaĝ'o.

— Kia agrabl'a renkont'o! li dir'is kun ĝoj'bril'a vizaĝ'o. Vid'u, ankaŭ ni est'as natur'amik'o'j kaj nud'ist'o'j. Ni pov'as pren'i lok'o'n apud vi kaj kon'at'iĝ'i, ĉu ne? Fakt'e mi ne sci'is, ke ekzist'as en tiu ĉi region'o ali'a'j nud'ist'o'j ol ni'a modest'a societ'o.

Ili ne respond'is al li'a propon'o, sed post moment'a paŭz'o li rid'et'is kvazaŭ inter'konsent'e kaj al'don'is:

— Ni do ven'os, ĉu ne? Kaj sen atend'i ili'a'n konsent'o'n li salt'paŝ'e re'ir'is supr'e'n kaj pren'is si'a'n las'it'a'n dors'o'sak'o'n kaj post'e re'ven'is kun'e kun la kvar ali'a'j.

— Mi esper'as, ke vi ne trov'as ni'n al'trud'a'j, li dir'is, dum ili komenc'is aranĝ'i por si tuj apud la rond'an'o'j. Sed est'as tia ĝoj'o por ni renkont'i sam'cel'an'o'j'n, tut'e ne'atend'it'e, ke ni nepr'e vol'as kon'at'iĝ'i kun vi. De kie vi est'as?

— El Torent'o, dir'is Ajn'a. Kaj vi est'as el Grand'torent'o, ĉu ne?

— Kiel vi tio'n diven'is?

— Pro vi'a el'parol'o. Ĝi iom diferenc'as de la ni'a.

— Vi hav'as lingv'o'talent'o'n, kamarad'in'o. Jes, vi prav'as. Du'dek'kvin kilo'metr'o'j'n ni marŝ'is hodiaŭ.

— Long'a voj'o por re'ir'i la sam'a'n tag'o'n, ĉu ne?

— Ni ne re'ir'os hodiaŭ, sed rest'os en la natur'o, nur lund'e ni ir'os hejm'e'n. Ni loĝ'os en bon'a karb'ig'ist'a kaban'o kvin kilo'metr'o'j'n nord'e de tie ĉi. Est'as ankoraŭ tri membr'o'j en ni'a societ'o, sed ili ne pov'is part'o'pren'i hodiaŭ. Kiom da membr'o'j est'as en vi'a societ'o?

— Est'as nur ni.

— Nur vi? li dir'is mir'e. Vi ja est'as tiel jun'a'j, ke oni apenaŭ pov'us kred'i, ke vi tut'e mem'star'e al'iĝ'is al ni'a ide'o. Kiu est'as vi'a gvid'ant'o, jun'a'j ge'kamarad'o'j? Ald'a ek'rid'is kaj klar'ig'is:

— Ni ne est'as societ'o, kaj ni ne est'as nud'ist'o'j. Ni est'as nur rond'o de bon'a'j amik'o'j.

— Sed kiu do instig'is vi'n? li demand'is surpriz'it'e.

— Neni'u.

— Ĉu ver'e, ke vi neni'o'n sci'as pri nud'ism'o?

— Mi okaz'e leg'is pri tia afer'o en gazet'o'j. Sed ...

— Tiel indiferent'e vi dir'as tio'n! Strang'e, vi ja est'as kiel ver'a'j natur'infan'o'j. Sed vi ne dev'as rest'i pasiv'a'j! Ni natur'amik'o'j kaj nud'ist'o'j hav'as grand'a'n misi'o'n por plen'um'i. Fond'u societ'o'n, ge'kamarad'o'j! Societ'o don'as moral'a'n fort'o'n, kaj ĝi pli'kun'lig'as la hom'o'j'n, kiu'j est'as membr'o'j de ĝi. Kaj varb'u por ni'a ide'o! Est'as grand a ide'o. En ĉiu'j land'o'j ni hav'as sam'cel'an'o'j'n. Vid'u, ni ne est'as sol'a'j! Ni en ni'a mal'grand'a grup'o inter'rilat'as kun sam'cel'an'o'j en mult'a'j land'o'j. Nom'e, ni port'as la verd'a'n stel'o'n — kaj li montr'is al si'a brust'o.

— Ĉu vi est'as port'ant'o'j de tiu ĉi insign'o?

— Ver'dir'e ni ne port'as ĝi'n, dir'is Ald'a.

— Sed vi sen'dub'e sci'as, kio'n ĝi signif'as?

— Jes, tio'n ni bon'e sci'as.

— Ho jes, ben'it'a afer'o est'as esperant'o. Per'e de ĝi ni kon'at'iĝ'is kun grand'a'j ide'o'j kaj kun divers'land'a'j kamarad'o'j, kiu'j viv'as por tiu'j ide'o'j, kun natur'amik'o'j, kun pac'batal'ant'o'j, kun abstin'ul'o'j, kun prolet'o'j batal'ant'a'j por tut'hom'ar'a liber'ec'o. Lem'u tiu'n lingv'o'n, jun'a'j ge'kamarad'o'j, kaj al'iĝ'u al la arme'o de ideal'ist'o'j, kiu'j batal'as por feliĉ'o al la hom'ar'o! Dum tiu inter'parol'o li kaj li'a'j grup'an'o'j aranĝ'is si'a'n kamp'ej'o'n, kaj ili nun komenc'is de'met'i la vest'o'j'n por part'o'pren'i la sun'ban'ad'o'n de la rond'an'o'j. Kiam li nun ek'silent'is, turn'is si'n Brit'a al si'a'j amik'o'j kaj dir'is:

— Mi pens'as, ke mi ne kuraĝ'as sun'ban'i mi'n pli long'e, est'as la unu'a foj'o en tiu ĉi jar'o.

— Ankaŭ por ni est'as sufiĉ'e, dir'is Johano. Krom'e est'as temp'o por ni re'ir'i hejm'e'n. Do! Kaj li komenc'is vest'i si'n, kaj sam'e far'is la ali'a'j.

— Vi tamen ne vol'as dir'i, ke vi tuj for'las'os ni'n? dir'is la gvid'ant'o de la societ'o.

— Ni dev'as re'ir'i hejm'e'n, konfirm'is Ald'a la vort'o'j'n de Johano.

— Est'as ja tre bedaŭr'ind'e. Sed kio'n far'i? Sed aŭd'u, atend'u moment'o'n, ni almenaŭ fotograf'os ni'n kun'e! Est'os bel'a memor'o pri ni'a renkont'o!

— Absolut'e ne! dir'is Ald'a energi'e kaj sku'is la kap'o'n. Vid'u, ni est'as kontraŭ'fot'ist'o'j kaj tiu'rilat'e absolut'e ne'ŝancel'ebl'a'j.

Kaj ili rapid'e fin'vest'is si'n, re'pak'is si'a'j'n dors'o'sak'o'j'n kaj kun'fald'is si'a'j'n lan'kovr'il'o'j'n.

— Nu, do ni dev'as for'ir'i, dir'is Ald'a, kiam ili est'is pret'a'j. Ne pens'u mal'bon'e pri ni pro tio, ke ni tiel abrupt'e for'las'as vi'n.

— Tut'e ne, dir'is la gvid'ant'o iom konfuz'it'e. Mi nur bedaŭr'as, ke vi tiel baldaŭ dev'as for'ir'i. Sed don'u vi'a'n adres'o'n, por ke ni pov'u inter'rilat'i est'ont'e!

— Ne grav'as! Ni ne est'as societ'o, nur amik'a rond'o, kaj ni'a'j interes'o'j est'as mal'mult'a'j. Sed mi promes'as, ke mi skrib'os al vi, se ni fond'os natur'amik'a'n societ'o'n.

— Ho jes, kaj tio'n far'u baldaŭ, li dir'is ĝoj'e kaj al'don'is si'a'j'n nom'o'n kaj adres'o'n.

Kaj la rond'an'o'j man'sving'is adiaŭ'e kaj mal'supr'e'n'ir'is. Ili ne plu uz'is kart'o'n kaj kompas'o'n sed sekv'is la arb'ar'a'j'n voj'et'o'j'n, kiu'j konduk'is en proksim'um'e ĝust'a direkt'o, agrabl'a'j'n mult'kurb'a'j'n voj'et'o'j'n kun mol'a tapiŝ'o el brun'a'j pin'pingl'o'j. Odor'et'is de vek'iĝ'ant'a ter'o, kaj la formik'o'j fervor'e kur'ad'is sur si'a'j stak'o'j.

Sed ili rapid'e marŝ'is antaŭ'e'n kaj mal'mult'e atent'is pri la aspekt'o de la teren'o. Neni'u el ili dir'is i'o'n krom okaz'a vort'o pri voj'elekt'o aŭ simil'a bagatel'o. Post du'on'hor'o ili ven'is al sun'a kaj invit'a lok'o, kaj tiam Brit'a propon'is, ke ili halt'u kaj manĝ'u la oranĝ'o'j'n, kiu'j'n ŝi ankoraŭ port'is en si'a dors'o'sak'o. Ili sid'iĝ'is kaj unu'a'foj'e post la for'ir'o de Sun'mont'o rigard'is unu la ali'a'n plen'vizaĝ'e. Kaj ĉiu'j ek'rid'et'is, sed iel la rid'et'o est'is mal'gaj'a.

— Strang'a afer'o, dir'is Ald'a. Fakt'e mi preskaŭ mal'bon'fart'as. Est'is tiel agrabl'e antaŭ'e, kaj jen ... Ŝi hezit'e rigard'is Johanon, kaj li'a mien'o aprob'is ŝi'a'n opini'o'n, sed li dir'is:

— Jes. sed ni ne parol'u pri tio, almenaŭ ne nun. Ni manĝ'u la oranĝ'o'j'n kaj babil'u pri io ali'a! Post iom'a rest'ad'o ili plu'ir'is, kaj la voj'et'o'j re'konduk'is ili'n al la lok'o apud la river'et'o, kiu'n ili tra'pas'is en la maten'o. Sub la pice'o'j bril'is diskret'e kelk'a'j blu'anemon'o'j, kaj Ajn'a, kiu ir'is unu'a, tuj ek'vid'is ili'n.

— Vid'u, ŝi dir'is montr'ant'e, ili jam vek'iĝ'is kaj rigard'as en la mond'o'n kiel blu'a'j infan'okul'o'j. Ni rest'u iom'et'e tie ĉi.

Ili konsent'is kaj de'nov'e dis'stern'is si'a'j'n lan'kovr'il'o'j'n kaj tag'manĝ'is tie kaj post'e rest'is ĝis la vesper'iĝ'o.

Est'is sam'e kviet'e kaj seren'e kiel en la maten'o. La ruĝ'et'a sun'lum'o sur brun'a'j trunk'o'j kaj verd'a'j branĉ'o'j sent'ig'is la vesper'iĝ'o'n, sed sam'temp'e la varm'e hel'a ĉiel'o, la freŝ'a'j anemon'o'j, la ter'odor'o kaj la bril'ton'a'j tril'o'j de la kant'o'turd'o'j sent'ig'is la nask'iĝ'o'n de la printemp'o. Ne'vid'ebl'e ĝi ĉio'n tra'penetr'is, vibr'et'ant'a de jun'a viv'o, plen'a de sopir'o kaj atend'o.

Brit'a sid'is iom for kaj tiam kaj tiam skrib'is en mal'grand'a not'libr'o. Fin'e ŝi ferm'is ĝi'n kaj re'turn'is si'n al la ali'a'j.

— Ĉu ni ir'u hejm'e'n?

— Vi far'is nov'a'n poem'o'n? dir'is Ald'a.

— Est'as nur'a krajon'aĵ'o en mi'a not'libr'o.

— Ĉu vi ne vol'as laŭt'leg'i ĝi'n?

— Ĝi ne konven'as por laŭt'leg'ad'o. Sed ne grav'as, mi ja tamen pov'as leg'i ĝi'n al vi.

Ŝi re'mal'ferm'is la not'libr'o'n kaj leg'is: “Ĉu vi aŭd'as la kant'o'n, amik'o'j? Ĝi son'as kiel flustr'a melodi'o, mal'proksim'a kaj sam'temp'e proksim'a. Ĝi son'as kiel kant'o de alaŭd'o'j super kamp'o'j atend'ant'a'j sem'ad'o'n. Ĉu vi aŭd'as la kant'o'n de la flor'o'j, ĉu vi aŭd'as la himn'o'n de la stel'o'j, ĉu vi aŭd'as la flustr'a'n melodi'o'n de arb'o'j kaj akv'o'j kaj ŝton'o'j? Ĉu vi aŭd'as la kant'o'n pri la viv'o, kiu son'as kiel kant'o de alaŭd'o'j super kamp'o'j atend'ant'a'j sem'ad'o'n? Mal'proksim'a kaj tamen proksim'a ĝi son'as en ni'a intern'o, kiel voĉ'o'j pro ĝoj'o vibr'ant'a'j, kiel vok'o'j sopir'e trem'ant'a'j. Ho, amik'o'j, ĉu vi aŭd'as la kant'o'n, kiu son'as kiel kant'o de alaŭd'o'j super kamp'o'j atend'ant'a'j sem'ad'o'n?”

— Jen ĉio, ŝi dir'is post paŭz'et'o. Mi vol'is i'o'n al'don'i, sed ...

III.

En la fin'o de april'o aper'is en Torent'o kelk'a'j fremd'a'j sinjor'o'j, kiu'j inspekt'is la uzin'o'j'n. Post'e ven'is ali'a'j. La kontor'o re'viv'iĝ'is, telefon'o'j sonor'is, skrib'maŝin'o'j klak'ad'is, inĝenier'o'j labor'is pri desegn'o'j kaj kalkul'o'j. Grup'o post grup'o da labor'ist'o'j est'is re'vok'at'a al la hejm'o. El nord'o kaj sud'o, el orient'o kaj okcident'o ili ven'is. Gaj'e kiel infan'o'j salut'is si'n mal'nov'a'j kamarad'o'j, kiu'j dum jar'o'j ne renkont'is unu la ali'a'n. De'nov'e klak'ad'is lign'o'pland'a'j pantofl'o'j sur la strat'o'j, de'nov'e oni el'lit'iĝ'is kaj manĝ'is kaj trink'is kaf'o'n laŭ la horloĝ'o.

Sur la fer'voj'o inter la staci'o kaj la uzin'o ven'is trajn'o'j kun brik'o'j kaj lign'o, kun karb'o kaj fer'ŝton'o, kaj la rust'int'a'j rel'surfac'o'j de'nov'e komenc'is ŝtal'bril'i en la sun'o. Ĉarpent'ist'o'j, mason'ist'o'j kaj cent'o'j da ali'a'j labor'ist'o'j est'is intens'e okup'it'a'j en ĉiu'j part'o'j de la uzin'o.

La hom'o'j pli'vigl'iĝ'is, acid'a'j kaj inert'a'j mien'o'j kvazaŭ sorĉ'e mal'aper'is, inter la labor'ist'o'j reg'is amik'a kaj kor'a spirit'o kiel neniam antaŭ'e. En la vesper'o'j la kort'o'j kaj la peron'o'j est'is plen'a'j de hom'o'j, kiu'j babil'is kaj diskut'is.

— Ke ni sukces'is ĝis'viv'i tiu'n ĉi moment'o'n! oni dir'is. Oni apenaŭ kuraĝ'as kred'i, ke tio ĉi est'as ver'a.

— Sed klar'ig'u, dir'is ali'a'j, kial ni pov'as ricev'i labor'o'n nun sed antaŭ'e ne pov'is! Pan'o'n ni ja ĉiam bezon'as.

— Ĉu vi kred'as, ke la sinjor'o'j zorg'as pri ni'a pan'o? La konjunktur'o'j pli'bon'iĝ'is, iu vid'as ebl'ec'o'n gajn'i mon'o'n, jen la afer'o. La mond'o est'as reg'at'a de mon'o, ne de pan'bezon'o. Kaj konjunktur'o'j ... oni bezon'as pli da milit'ŝip'o'j, pli da kanon'o'j, pli da paf'il'o'j, pli da tank'o'j kaj flug'maŝin'o'j. La sinjor'o'j bezon'as ni'a'n help'o'n, kiel ili bezon'as la help'o'n de mil'o'j kaj cent'mil'o'j da labor'ist'o'j en ali'a'j lok'o'j, en tiu ĉi land'o kaj en ali'a'j land'o'j.

— Do ni'a pan'o don'os mort'o'n al kamarad'o'j en ali'a'j land'o'j! — Ebl'e, ebl'e eĉ al ni mem, ni ne kon'as la est'ont'o'n. Sed kio'n far'i? Pan'o'n ni ja dev'as hav'i.

— Est'as tiel. Vol'e-ne'vol'e ni pov'as dir'i nur tiel, kiel iam preĝ'is vesper'e iu'j mar'bord'an'o'j: Di'o ĉio'pov'a, kompat'u ni'n kaj las'u ŝip'o'n en tiu ĉi nokt'o sur'fund'iĝ'i ĉe ni'a mal'riĉ'a bord'o! Tiel oni rezon'is, sed tamen reg'is gaj'a humor'o. La grand'a mond'o, fremd'land'a'j kamarad'o'j kaj grav'a'j mond'okaz'o'j est'is pal'a'j imag'o'j kompar'e al la fakt'o, ke oni de'nov'e hav'as ebl'ec'o'n por kontent'ig'a viv'ten'o.

Kaj iu'n vesper'o'n en la mez'o de maj'o lev'iĝ'is la unu'a'j fum'nub'o'j el la tunel'o'j de la lamen'ej'o'j. Est'is bel'eg'a tag'o kun blu'a ĉiel'o kaj sun'lum'o sur jun'a verd'aĵ'o, sed pri la bel'o de la printemp'o neni'u atent'is. Ĉe fenestr'o'j, sur kort'o'j kaj strat'o'j est'is hom'o'j, kiu'j en solen'a silent'o rigard'is al la uzin'o. Ekster'e ĉio aspekt'is ĉiu'tag'ec'a, sed en la anim'o'j reg'is trem'ig'a atend'o kaj sent'o de grand'a fest'o.

Kvazaŭ sankt'a ben'sign'o supr'e'n'glit'is la unu'a'j fum'vual'o'j en la kviet'a aer'o, kaj baldaŭ la tub'eg'o'j komenc'is el'puŝ'i nub'o'j'n da fum'o, kiu est'is nigr'a kaj dik'a kaj bol'e mov'iĝ'is sub la blu'a ĉiel'o kaj post'e dis'glit'is super la tut'a'n val'o'n.

*

Arn'e est'us ŝat'int'a tiu'n scen'o'n, sed li ne trov'iĝ'is inter la rigard'ant'o'j. En tiu moment'o li kaj Paŭlo en mal'hel'a uzin'a magazen'o ŝarĝ'is brik'o'j'n sur rel'ĉar'o'n. Jam de la maten'o ili est'is okup'it'a'j per brik'transport'ad'o, kaj Paŭlo blasfem'is pro si'a'j preskaŭ detru'it'a'j led'gant'o'j, sed Arn'e est'is ankoraŭ pli mal'feliĉ'a, ĉar li ne posed'is gant'o'j'n kaj nur nun spert'is, ke ili foj'e est'as neces'a'j. Malgraŭ la ĉirkaŭ'vind'it'a'j sak'ĉifon'o'j li'a'j man'o'j dolor'is kvazaŭ pro brul'vund'o'j, ĉar la haŭt'o est'is tiom for'frot'it'a, ke sang'o'gut'o'j tra'penetr'is ĝi'n.

Kiam ili fin'ŝarĝ'is, Paŭlo rigard'is si'a'n horloĝ'o'n kaj dir'is, ke est'as temp'o por trink'i kaf'o'n. Pren'int'e si'a'j'n varm'botel'o'j'n ili sid'iĝ'is sur la brik'amas'o'n. Arn'e for'pren'is la ĉifon'o'j'n kaj rigard'is si'a'j'n detru'it'a'j'n man'o'j'n.

— Krajon'o kaj kretoj est'as pli agrabl'a'j por la man'o'j ol brik'o'j, ĉu ne? dir'is Paŭlo du'on'e ŝerc'e du'on'e kompat'e.

— Cert'e, sed fin'fin'e ne tre grav'as. Brul'vund'it'a infan'o evit'as la fajr'o'n. Vesper'e mi aĉet'os gant'o'j'n.

Paŭlo per mal'grand'a'j glut'o'j trink'is de la varm'eg'a kaf'o kaj kun pri'pens'a mien'o rigard'is al Arn'e.

— Se mi hav'us vi'a'n talent'o'n, mi ne long'e rest'us tie ĉi.

— Ĉu vi mal'ŝat'as la labor'o'n?

— Ne. Ni hav'as ja sufiĉ'e agrabl'a'n labor'o'n. Sed se mi pov'us gajn'i sam'e mult'e aŭ eĉ mult'e pli da mon'o en pli agrabl'a manier'o, mi ja est'us stult'a, se mi ne far'us tio'n. Ĉu Greta Garb'o ne est'us frenez'a, se ŝi ankoraŭ rest'us ne'kon'at'a kaj sen'mon'a friz'ej'a knab'in'o anstataŭ est'i tiu Greta, kiu ĝi nun est'as. Est'as ja klar'e. Sed oni dev'as hav'i talent'o'n.

— Vi do opini'as, ke mi pov'us far'iĝ'i io simil'a al Greta Garb'o?

— Ne preciz'e tiel, dir'is Paŭlo kaj rid'is. Por far'iĝ'i tiel riĉ'a kaj tiel fam'a oni cert'e bezon'as ne'ordinar'e grand'a'n talent'o'n. Sed talent'o'n vi ĉiu'okaz'e hav'as, kaj vi est'us stult'a se vi ne util'ig'us ĝi'n. Iam mi leg'is en gazet'o, ke Zorn gajn'is terur'e mult'e da mon'o per si'a pentr'ad'o, ricev'is dek'mil'o'j'n da kron'o'j por nur unu portret'o. Ebl'e vi ne far'iĝ'os tiel eminent'a, sed tamen ... Se oni hav'as talent'o'n, oni dev'as uz'i ĝi'n.

— Nu ja ... dir'is Arn'e medit'mien'e kvazaŭ li pri'pens'us la konsil'o'n de Paŭlo. Sed ankaŭ vi ja hav'as talent'o'n. Kaj vi hav'as bel'a'n vizaĝ'o'n kaj bon'a'n figur'o'n. Kial ne far'iĝ'i film'aktor'o?

— Tio'n mi ne mal'ŝat'us. Sed ... vid'u, mi'a talent'o sufiĉ'as por amuz'i la klub'an'o'j'n per kant'o'j kaj anekdot'o'j kaj mim'ik'o, sed ĉu ĝi sufiĉ'us por gajn'i mon'o'n per ĝi, tio'n mi ne sci'as. Sed est'u cert'a, ke mi ne preter'las'us okaz'o'n, se ĝi propon'us si'n! Paŭlo brul'ig'is cigared'o'n kaj kun kontent'a mien'o du'on'kuŝ'e etend'is si'n sur la brik'o'j. Arn'e ankoraŭ trink'is kaf'o'n, kaj dum'e li silent'e kaj ŝajn'e anim'for'est'e rigard'is Paŭlon.

— Ĉu mi ne prav'as? demand'is Paŭlo kun rid'et'o.

— Prav'as? dir'is Arn'e kvazaŭ vek'iĝ'ant'e el rev'o'j. Aha, tiel! Mi ne pens'is pri tio. Ĝust'e nun mi ŝat'us desegn'i vi'n, se mi rajt'us far'i laŭ propr'a plaĉ'o.

— Desegn'i mi'n! Terur'e stult'a vi est'as. Talent'o'n vi hav'as sed vi ankaŭ dev'as est'i prudent'a. Hieraŭ post labor'fin'o vi ja desegn'is du labor'ist'o'j'n, kiu'j ŝov'is pez'a'n rel'ĉar'o'n supr'e'n al la gis'ej'o. Cert'e bon'e, oni vid'as, kiel ili streĉ'as la tut'a'j'n korp'o'j'n. Sed vi pov'as desegn'i la tut'a'n uzin'o'n kun ĉiu'j labor'ist'o'j kaj ĉiu'j labor'o'j kaj far'i tio'n perfekt'e talent'e, sed vi tamen ne hav'os sukces'o'n. Kiu hom'o aĉet'us i'o'n tia'n? Oni dev'as uz'i la talent'o'n por tio, kio'n la hom'o'j ŝat'as, ali'e ĝi rest'as sen'valor'a. Desegn'u bel'a'j'n knab'in'o'j'n kaj vir'in'o'j'n kiel tiu Zorn kaj kiel la desegn'ist'o'j de la semajn'a'j gazet'o'j, tia'j'n, ke la riĉ'a'j sinjor'o'j sent'os plezur'trem'o'n en la tut'a korp'o, kiam ili vid'os ili'n. Aŭ i'o'n ali'a'n, egal'e kio'n, se ĝi nur est'os tre agrabl'a por la hom'o'j. Ĉu vi kred'as, ke oni ŝat'us mi'a'j'n prezent'ad'o'j'n en la klub'o, se mi kant'us ted'a'j'n strof'o'j'n pri labor'ant'a'j hom'o'j aŭ rakont'us pri ni'a brik'transport'ad'o? Paŭlo esting'is si'a'n cigared'o'n, elast'e salt'lev'iĝ'is kaj komenc'is fajf'i la last'a'n popular'a'n melodi'o'n. Arn'e vind'is la sak'ĉifon'o'j'n ĉirkaŭ si'a'j'n man'o'j'n, kaj ili pren'is lok'o'n mal'antaŭ la ĉar'o kaj ek'ŝov'is.

— Vid'u, jam est'as fajr'o en la forn'o'j! dir'is Paŭlo post el'ven'o el la magazen'o kaj per la kap'o far'is gest'o'n al la supr'o'j de la tub'eg'o'j.

Arn'e rigard'is supr'e'n kaj ek'vid'is la fum'nub'o'j'n.

— Jes, est'as bon'e, ke ili de'nov'e funkci'as, li dir'is kvazaŭ konstat'e. Li ek'pens'is pri la iam'a'j inter'parol'o'j inter la rond'an'o'j. Tiam eĉ li entuziasm'e part'o'pren'is en la rev'o'j de Johano, sed nun li sent'is si'n preskaŭ indiferent'a.

Arn'e nun labor'is jam de du semajn'o'j. Kiam oni komenc'is la prepar'a'j'n labor'o'j'n, li ir'is al la kontor'o kaj pet'is pri okup'o. Tie oni send'is li'n al la estr'o de la ekster'a'j labor'o'j, kaj tiu tuj akcept'is li'n.

Kiam li anonc'is tio'n al la patr'in'o, ŝi ek'ĝoj'is sed nur moment'e.

— Kaj vi'a desegn'ad'o? ŝi dir'is preskaŭ mal'gaj'e. Tio'n vi vol'as pli ol i'o'n ali'a'n, kaj mi sent'as, ke vi prav'as. Vid'u, ankaŭ vi'a patr'o hav'is la sam'a'n inklin'o'n, jes, vi'a patr'o. Sed kio'n vi pov'os far'i, se vi rest'os en la uzin'o?

— Mi ne pov'os rest'i hejm'e sen mon'akir'o, kiam patr'o re'ven'os. Ceter'e ni bezon'as la mon'o'n, tre bezon'as. Kaj mi ja ne dev'os rest'i tie por ĉiam.

— Jes, mi kompren'as, ke moment'e est'as neces'e. Sed ne tro long'e! Ŝi rigard'is li'n kun kor'tuŝ'it'a mien'o, kaj ek'mov'is la brak'o'j'n kvazaŭ por ĉirkaŭ'brak'i li'n.

— Vid'u, mi tiel ĝoj'us, se vi sukces'us, eĉ se vi gajn'us nur modest'a'n viv'ten'o'n. Far'i bel'a'j'n bild'o'j'n est'as bel'a viv'o ...

— Ĉu vi iam vid'is ver'a'j'n pentr'aĵ'o'j'n? demand'is Arn'e.

— Nur kelk'a'j'n, kiu'j'n pentr'is vi'a patr'o. Post kelk'a'j tag'o'j la patr'o re'ven'is por re'komenc'i si'a'n labor'o'n ĉe la rost'forn'o. Li ven'is vesper'e, kaj Arn'e est'is hejm'e. Kiel ordinar'e li tre mal'mult'e parol'is sed est'is en ekvilibr'a humor'o. Post la vesper'manĝ'o li direkt'is si'a'j'n okul'o'j'n al Arn'e kaj fiks'rigard'is li'n dum kelk'a'j moment'o'j.

— Nu ... kiel stat'as por vi? li demand'is.

— Mi komenc'is labor'i antaŭ'hieraŭ.

La vizaĝ'o de la patr'o iom'et'e hel'iĝ'is, kaj li far'is aprob'a'n kap'klin'o'n.

— Bon'e. Pri vi'a salajr'o ni pov'os post'e parol'i. Dank’ al Di'o, ke normal'a'j cirkonstanc'o'j re'ven'as! Kaj kiel antaŭ la kriz'o li de'nov'e far'is si'a'j'n labor'period'o'j'n, dorm'is aŭ ripoz'is dum la liber'a'j hor'o'j, foj'e grumbl'et'is, sed ĝeneral'e ŝajn'is tut'e kontent'a pri si'a viv'o. Kiam li en iu vesper'o vid'is, ke Arn'e okup'as si'n pri desegn'ad'o, li mal'estim'e rikan'et'is.

— Ĉu ankoraŭ vi okup'as vi'n pri tiu'j infan'aĵ'o'j? Nu ja, por mi est'as egal'e, se vi nur fidel'e zorg'os pri vi'a labor'o.

Feliĉ'e por Arn'e li'a labor'o est'is sufiĉ'e vari'a. Preskaŭ ĉiu'tag'e renkont'is li'n nov'a'j okup'o'j, li mal'oft'e bezon'is rest'i long'e en unu lok'o sed migr'is kun rel'ĉar'o'j de unu angul'o al ali'a en la industri'ej'o, kaj dum nur du semajn'o'j li hav'is ses divers'a'j'n labor'kamarad'o'j'n. Unu tag'o'n li labor'is kun'e kun sam'aĝ'a knab'o, kiu de maten'o ĝis vesper'o edif'is li'n per sport'o, tem'o mal'mult'e interes'a por Arn'e. Sed li est'is bon'a kamarad'o kaj ne kondut'is kiel tiu, kiu en ali'a tag'o est'is li'a kun'ul'o kaj konstant'e prov'is facil'ig'i si'a'n labor'o'n je la kost'o de Arn'e, rekompenc'ant'e li'n per la plej naŭz'a'j pri'knab'in'a'j orator'aĵ'o'j. Kiel sav'ant'o el la mal'feliĉ'o ven'is religi'a, bril'okul'a kaj bon'kor'a mal'jun'ul'o kiu dum tri tag'o'j je konven'a'j okaz'o'j instru'is li'n pri la bon'a voj'o kaj ceter'e rakont'is mult'a'j'n agrabl'a'j'n histori'o'j'n. Post'e la labor'estr'o kun'ig'is li'n kun jun'ul'o, kiu predik'is kontraŭ alkohol'o kaj fervor'e klopod'is an'ig'i Arn'e'n al la bon'templ'an'o'j. Li'n anstataŭ'is post'e agrabl'a, mal'mult'e'vort'a knab'o, kiu per korespond'kurs'o'j prepar'is si'n por mez'lern'ej'a ekzamen'o. Ili far'iĝ'is tre bon'a'j amik'o'j, kaj Arn'e bedaŭr'is, kiam li dev'is dis'iĝ'i de li por labor'i kun'e kun Paŭlo. Paŭlon li ne ŝat'is, sed post kelk'a'j labor'hor'o'j kun'e kun li, li trov'is, ke Paŭlo est'as bon'a labor'kamarad'o kaj ŝajn'e ne tiel mal'bon'a kiel li antaŭ'e imag'is.

Li spert'is, ke la komun'a labor'o rilat'ig'as la hom'o'j'n unu al la ali'a en tut'e ali'a manier'o ol la ekster'labor'a viv'o. En la kun'a okup'o la kamarad'o'j vol'e ne'vol'e kaj ne'konsci'e preskaŭ tuj aper'ig'is si'a'j'n bon'a'j'n kaj mal'bon'a'j'n kvalit'o'j'n. Kelk'a'j'n el si'a'j kun'ul'o'j li kon'is jam antaŭ'e, sed nun li dum unu tag'o pli intim'e kon'at'iĝ'is kun ili ol antaŭ'e dum jar'o'j. Kaj li konstat'is, ke ĝeneral'e ili est'as pli simpati'a'j, ol li antaŭ'e est'us supoz'int'a, kaj eĉ ĉe tiu'j, kiu'j'n li ne ŝat'is, li trov'is almenaŭ iu'n bon'a'n flank'o'n, kiu agrabl'ig'is la provizor'a'n kun'labor'o'n. La plej mult'a'j est'is et'pens'a'j, hav'is lim'ig'it'a'n kompren'pov'o'n, sed esenc'e ili ne est'is mal'bon'a'j aŭ mal'agrabl'a'j hom'o'j.

Oft'e li pens'is pri si'a'j kamarad'o'j en la rond'o kaj sopir'is al ili'a societ'o. En la rond'o trov'iĝ'is ia sent'o, ia anim'a vast'ec'o, ia ne'difin'ebl'a sed mem'kompren'ebl'a senc'o de komun'a viv'o. Tio'n li ne trov'is en la kun'est'o kun si'a'j labor'kamarad'o'j.

Kiam Alekso deĵor'is, Arn'e tiam kaj tiam dum liber'a'j minut'o'j far'is mal'long'a'n vizit'o'n al la elektr'a staci'o. Alekso jam prepar'is si'a'j'n flor'bed'o'j'n, kaj la unu'a'j foli'et'o'j komenc'is el'ŝov'i si'n el la ter'o.

— Ili hav'as fid'o'n kiel la sinap'a sem'o en la parabol'o, sed mi dub'as, ĉu la fid'o sufiĉ'os por viv'ten'i ili'n en la nun'a medi'o, dir'is Alekso.

— Ĉu vi ne ŝat'as la nov'a'n stat'o'n, demand'is Arn'e, vid'ant'e la mien'o'n de Alekso.

— Part'e ŝat'as, part'e ne. Por mi la silent'a'j jar'o'j hav'is si'a'n agrabl'o'n.

Kaj li rid'et'is kaj rigard'is en la okul'o'j'n de Arn'e.

— Fin'fin'e oni dev'as adapt'i si'n al tio, kio est'as neces'a ... malgraŭ tio, ke la flor'o'j ne sam'e bon'e kresk'as.

— Est'is ja pli agrabl'e antaŭ'e, kiam ni tie ĉi rigard'is la stel'o'j'n, konsent'is Arn'e.

— Cert'e. Sed stel'rigard'ad'o ne don'as pan'o'n al la hom'o'j. Kaj est'as util'e por vi ricev'i spert'o'n ankaŭ pri ter'a'j afer'o'j.

*

Johano far'iĝ'is help'ant'o en la forĝ'ej'o. Tio pli bon'e respond'is al li'a ide'o pri labor'o ol li'a ĝarden'labor'o en la pas'int'a jar'o. La mal'jun'ul'o, kiu mort'is en la pas'int'a aŭtun'o, foj'e rakont'is al la rond'an'o'j pri si'a'j spert'o'j kiel forĝ'ist'a help'ant'o en la mal'nov'a temp'o. Est'is sever'a labor'o, oft'e sen'ĉes'a martel'ad'o de maten'o ĝis vesper'o, dum dek du long'a'j hor'o'j kaj foj'e pli, ĝis la fingr'o'j rigid'iĝ'is ĉirkaŭ la martel'eg'a ten'il'o kaj apenaŭ est'is for'ig'ebl'a'j de ĝi, kiam ven'is la paŭz'et'o post la martel'ad'o. La brak'muskol'o'j dolor'is kaj mal'mol'iĝ'is ĝis labor'rifuz'o, la man'o'j plen'iĝ'is de vezik'o'j. Kaj dum'e la forĝ'ist'o koler'e insult'is kaj blasfem'is pro si'a mal'lert'a help'ant'o, kiu neniam lern'as frap'i sur la ĝust'a'n lok'o'n aŭ ten'i la martel'eg'o'n en la ĝust'a manier'o.

Est'is mult'a'j tia'j afer'o'j en la forĝ'ej'a'j rakont'o'j de la mal'jun'ul'o, sed malgraŭ tio la fantazi'o de Johano trov'is la forĝ'ej'a'n labor'o'n agrabl'a, ĉar fort'a'n labor'o'n li ne tim'is.

Sed la forĝ'ej'o, kie Johano komenc'is lern'i la fundament'o'j'n de la meti'o, est'is pli modern'a, kaj li ne bezon'is tro'streĉ'i si'a'j'n fort'o'j'n. Mult'a'j mekanik'a'j martel'eg'o'j de divers'a'j dimensi'o'j kaj kun divers'a'j nom'o'j star'is tie kaj tie en la vast'a ej'o. Varm'ig'int'e pli grand'a'n fer'pec'o'n la forĝ'ist'o tuj kur'is al unu el ili sen atent'i pri la labor'pret'ec'o de Johano. Tio ne plaĉ'is al Johano, li sent'is si'n kvazaŭ super'flu'a. Foj'e li akompan'is la forĝ'ist'o'n por rigard'i li'a'n labor'o'n, foj'e li rest'is ĉe la ambos'o rigard'ant'e la montr'il'o'j'n de la grand'a mur'horloĝ'o. Malgraŭ la ok forĝ'ist'o'j kaj ili'a'j help'ant'o'j, malgraŭ la flam'ant'a'j fajr'o'j, la ĉiam'a bru'ad'o, la labor'o kaj la okaz'a'j babil'o'j kun la kamarad'o'j, malgraŭ tio kaj ĉio ali'a, kio est'is nov'a por li, li tiam kaj tiam rigard'is al la horloĝ'o kaj dezir'is, ke la montr'il'o'j mov'iĝ'u iom pli rapid'e. Aŭ li rigard'is tra la alt'a'j fulg'o'kovr'it'a'j fenestr'o'j, vid'is sun'bril'o'n kaj pec'et'o'n de blu'a ĉiel'o, kaj li'a pens'o vag'is for al lag'o'j kaj arb'ar'o'j, al agrabl'a'j hor'o'j inter la rond'an'o'j.

— Las'u tiu'n ĉi pec'o'n al mi! li foj'e pet'is, kiam la forĝ'ist'o est'is pret'a for'ir'i al iu el la mekanik'a'j martel'o'j. La forĝ'ist'o rigard'is li'n kun kurioz'a mien'o, kaj se la labor'o ne est'is tro urĝ'a, li ebl'e konsent'is.

— Vi est'as strang'a knab'o, li post'e dir'is. Ĉu est'as tro mal'mult'e da labor'o por vi?

— Preskaŭ, konsent'is Johano. Mi vol'as sent'i, ke mi'a'j brak'o'j mov'iĝ'as.

— Iom ne'ordinar'e, murmur'is la forĝ'ist'o kaj rid'et'is aprob'e. Vi est'as bon'a forĝ'ist'material'o.

La laŭd'o ne mal'plaĉ'is al Johano, sed iel la vort'o forĝ'ist'material'o subit'e ŝajn'is al li mal'agrabl'a. Li foj'e aŭd'is tia'j'n ŝerc'a'j'n vort'o'j'n pri jun'ul'o'j aŭ knab'o'j por indik'i ili'a'j'n kvalit'o'j'n kaj ordinar'e li trov'is ili'n bon'a ŝerc'o. Sed la forĝ'ist'o el'parol'is la vort'o'n kun cert'a nuanc'o de meti'ist'a fier'ec'o, kaj tiu nuanc'o kapt'is la atent'o'n de Johano, kaj li pens'is pri ĝi kaj ek'sent'is iom'a'n ribel'em'o'n.

Tiel do! Li est'as material'o, el kiu oni pov'as far'i forĝ'ist'o'n, pli mal'pli kun li'a konsent'o kompren'ebl'e, sed tamen material'o. Kaj est'i forĝ'ist'o, kun ĉiu'j bon'a'j kvalit'o'j de forĝ'ist'o, est'os do la en'hav'o kaj senc'o de li'a viv'o, se li konsent'os. Ĉio ali'a est'os flank'aĵ'o'j. La ge'jun'ul'o'j est'as material'o el kiu form'iĝ'as forĝ'ist'o'j, ĉarpent'ist'o'j, lamen'ist'o'j kaj ali'a'j labor'ist'o'j ĉiu'spec'a'j. Li est'os forĝ'ist'o kaj Erik'o kaj Arn'e est'os ali'a'j -ist'o'j, kaj Ajn'a, Ald'a kaj Brit'a est'os i'a'j -ist'in'o'j, edz'in'o'j ebl'e, hejm'ist'in'o'j ... dum tag'o'j kaj jar'o'j ĝis griz'a mal'jun'iĝ'o ili plen'um'os si'a'j'n rol'o'j'n, kaj ĉio ali'a est'os flank'aĵ'o'j kompar'e al tio.

Kaj kvazaŭ por serĉ'i pruv'o'n por si'a'j pens'o'j li las'is si'a'j'n rigard'o'j'n ir'i de fajr'ej'o al fajr'ej'o. Jes, est'i forĝ'ist'o est'as la viv'rol'o de tiu'j hom'o'j, kaj ili eĉ konsci'as pri tio kaj kun cert'a fier'ec'o plen'um'as si'a'n rol'o'n. Ili'a signif'o don'as al ili'a'j mien'o'j kaj parol'o cert'a'n dign'o'n, kiu ordinar'e mank'as ĉe la ekster'profesi'a'j labor'ist'o'j, kaj kiu ceter'e ne est'as mal'agrabl'a. Sed se tiu dign'o de'pend'us ankaŭ de io ali'a ol ili'a forĝ'ist'ec'o, ĝi ŝajn'us al li pli agrabl'a. Est'i forĝ'ist'o est'as la ĉef'a senc'o de ili'a viv'o, kaj ĉio ali'a est'as flank'aĵ'o'j.

Ĉio ali'a? Kio do est'as ĉio ali'a ... ebl'e nur sent'o'j de mal'bon'humor'a knab'o? Sed tamen ... Kaj li'a'j pens'o'j ir'is al li'a'j ge'amik'o'j en la rond'o kaj al ili'a komun'a viv'o. Tamen ekzist'is io ali'a, io ... kio ŝajn'as al li pli grav'a kaj pli senc'o'plen'a ol est'i forĝ'ist'o, kaj kio dev'us hav'i la unu'a'n lok'o'n en la hom'a viv'o. Alekso ... Alekso est'as elektr'ist'o, sed fin'fin'e tiu kvalit'o est'as ĉe li'a flank'aĵ'o, trov'iĝ'as ĉe li io pli grav'a.

Li memor'as si'a'j'n iam'a'j'n rev'o'j'n pri labor'o kaj mem'star'ec'o, re'vek'iĝ'as en li bild'o de sabl'ej'o kun lud'ant'a'j infan'o'j, li kaj Arn'e est'is labor'ist'o'j. Ajn'a mastr'um'is ... kaj li tiom ĝoj'is pro est'ont'a labor'o. Sed nun la labor'o ne est'as tio, kio ĝi est'is en li'a'j rev'o'j, la rev'it'a mem'star'ec'o far'iĝ'is lig'it'ec'o, lig'it'ec'o por la tut'a viv'o ... Tia'manier'e li tiam kaj tiam pens'as dum la long'a'j tag'o'j. Ordinar'e la vag'ad'o de li'a'j pens'o'j fin'iĝ'as per tio, ke li iom ek'hont'as pri si'a'j sent'o'j, kaj li demand'as si'n ĉu li ebl'e est'as mal'kuraĝ'a, mal'taŭg'a, ne'labor'em'a. Ne, ne, labor'o est'us agrabl'a, kaj li ne est'as mal'kuraĝ'a, sed ... labor'o en ali'a manier'o, sen tiu lig'it'ec'o.

Kiel do sent'as la ali'a'j jun'ul'o'j? Ĉu li sol'a hav'as tia'j'n pens'o'j'n? Cert'e ili ne ŝat'as si'a'n lig'it'ec'o'n, tiom li pov'as vid'i, sed ili ankaŭ ne montr'as rekt'a'n mal'ŝat'o'n, ŝajn'e ĝi est'as por ili io mem'kompren'ebl'e neces'a sed ceter'e indiferent'a. Kaj la plen'aĝ'ul'o'j? Ili ŝajn'as kontent'a'j, kvazaŭ ili neni'o'n rimark'us. Ebl'e oni iom post iom pov'as al'kutim'iĝ'i. Sed kutim'iĝ'i ... al viv'o'long'a lig'it'ec'o ... trov'i tio'n natur'a kaj mem'kompren'ebl'a, est'i forĝ'ist'o kaj rigard'i tio'n kiel la senc'o'n de la viv'o! Li memor'as la ĝarden'ist'o'n. Neni'u pov'us suspekt'i, ke li ne sent'as si'n feliĉ'a inter flor'o'j, legom'o'j kaj frukt'arb'o'j. Tamen li foj'e dum ili'a kun'a labor'o mal'kaŝ'is, ke li ne est'as kontent'a. Hav'ig'i al si propr'a'n ĝarden'o'n est'is li'a rev'o. Labor'ant'e kiel dung'it'o oni nur du'on'e sent'as si'n kiel ver'a hom'o, li dir'is.

Ebl'e ankaŭ la ŝajn'e kontent'a'j labor'ist'o'j hav'as la sam'a'n sent'o'n, ebl'e ankaŭ al ili la montr'il'o'j de la horloĝ'o ŝajn'as tro mal'rapid'e proksim'iĝ'i al la hor'o de manĝ'o'paŭz'o aŭ labor'fin'o. Sed por ili rev'ad'o pri io propr'a est'us nur sen'senc'a fantazi'o. Ili de'pend'as de la uzin'o, de'pend'as de dung'ant'o'j ... Sed baldaŭ dev'as est'i manĝ'o'paŭz'o ... Li moment'e forges'as la horloĝ'o'n sur la mur'o kaj el'pren'as el la poŝ'o si'a'n propr'a'n, kiu iam aparten'is al la patr'o, kaj kiu'n Erik'o kaj Ejnar ne vol'is port'i, ĉar ĝi ŝajn'is al ili tro simpl'a, tro mal'modern'a. Li rigard'as ĝi'n sed subit'e forges'as, ke li vol'is ek'sci'i la temp'o'n. Tiu mal'nov'a horloĝ'o ... dum tag'o'j kaj jar'o'j, dum tut'a hom'viv'o ĝi el'mezur'is por la patr'o sen'fin'a'n ĉen'o'n de minut'o'j kaj hor'o'j de pen'ad'o kaj lig'it'ec'o ĝis li'a fin'o. Nun ĝi trans'ir'is al la fil'o, kaj dum tag'o'j kaj jar'o'j ... Sed de'nov'e li ek'hont'as pri si'a'j sent'o'j.

Diabl'e! li dir'as intern'e kaj per'fort'e for'sku'as la mal'gaj'a'j'n pens'o'j'n. Vi est'as mal'kuraĝ'ul'o! Oni dev'as akir'i mon'o'n por si'a'j bezon'o'j, kaj ĉar la mond'o est'as tia, vi dev'as adapt'i vi'n al ĝi kaj iel, iel ... Li lev'is la kap'o'n kaj renkont'is la rigard'o'n de la forĝ'ist'o, kiu ĉe la fajr'ej'o atend'is la varm'iĝ'o'n de la fer'o.

— Vi aspekt'as tiel mal'gaj'a ... kvazaŭ vi sopir'us re'kur'i al pa'nj'o, dir'is la forĝ'ist'o. Fajf'u strof'et'o'n kaj gaj'ig'u! Forĝ'ist'o ne dev'as hav'i tia'n mien'o'n.

*

Sed la sent'o de lig'it'ec'o ne est'as for'ig'ebl'a per moment'a fajf'ad'o. Ĝi for'ir'as, sed ĝi re'ven'as, mal'pli fort'a sed tamen prem'ant'a. Kiam Johano en iu vesper'o sid'is hejm'e kun'e kun Erik'o, li komenc'is vort'ig'i si'a'j'n sent'o'j'n al la frat'o. Li ne plend'is, kaj li ne ŝajn'is mal'gaj'a. Li parol'is pri labor'o kaj labor'ist'o'j ĝeneral'e, en si'a ordinar'a babil'a manier'o, kvazaŭ la tut'a afer'o est'us nur tem'o por rezon'ad'o kaj ne koncern'us li'n mem.

Erik'o labor'is en la lamen'ej'o, li ŝajn'is tut'e kontent'a pri si'a okup'o. Dum la liber'a'j hor'o'j li daŭr'ig'is si'a'n stud'ad'o'n aŭ leg'is labor'ist'a'j'n gazet'o'j'n kaj divers'a'j'n libr'o'j'n. Tre okup'is li'a'n interes'o'n kelk'a'j libr'o'j pri social'ism'o, kiu'j'n Jern prunt'is al li. Li atent'e kaj interes'it'e aŭskult'is la vort'o'j'n de Johano.

— Jes, jes, kompren'ebl'e vi prav'as, li dir'is, kiam Johano fin'is.

— Ĉu vi hav'is tiu'n sent'o'n, tiu'j'n pens'o'j'n, kiam vi unu'e komenc'is labor'i? demand'is Johano.

— Mal'mult'e. Mi'a labor'o ne est'is tro pen'ig'a, kaj en mi'a kap'o est'is ali'a'j afer'o'j. Mi ne pens'is ... Kompren'ebl'e mi pli ŝat'is liber'ec'o'n kaj amuz'iĝ'o'n ol labor'o'n, sed ceter'e mi ne cerb'um'is pri la afer'o.

— Kaj nun? Erik'o rid'et'is, kaj la firm'a, cel'konsci'a esprim'o de li'a vizaĝ'o ŝajn'is firm'iĝ'i ankoraŭ pli.

— Nun. Trankvil'e antaŭ'e'n, trankvil'e antaŭ'e'n! Iam ni hav'os ni'a'n propr'a'n, ver'dir'e kun'e sed tamen ni'a'n propr'a'n. Sed pri tio vi ja sci'as sam'e bon'e kiel mi.

Johano rigard'is li'n pri'pens'e.

— Tiam labor'o est'os io ali'a ol nun, ĉu ne?

— Cert'e, dir'as Johano kaj kap'klin'as konsent'e, sed indiferent'e.

Li silent'as, kaj Erik'o komenc'as leg'i si'a'n gazet'o'n. Post kelk'a'j moment'o'j Johano lev'iĝ'as kaj dir'as preter'pas'e:

— Mi vol'as ripar'i mi'a'n ret'o'n. Est'us agrabl'e ir'i al Perk'o'lag'o iu'n sabat'vesper'o'n.

*

La komerc'o est'as vigl'a en la gazet'vend'ej'o, kaj Ald'a pas'ig'as preskaŭ la tut'a'j'n tag'o'j'n mal'antaŭ la vend'o'tabl'o, kiu est'as kovr'it'a de sensaci'rubrik'a'j tag'gazet'o'j, semajn'a'j gazet'o'j kun al'log'a ekster'aĵ'o de mult'kolor'a romantik'o aŭ impon'a fot'art'o, kajer'o'j divers'nom'a'j kun “ver'a'j rakont'o'j el la viv'o”, film'gazet'o'j, radi'o'gazet'o'j, sport'gazet'o'j, loteri'a'j gajn'o'list'o'j.

— Kiel feliĉ'a vi est'as, kiu pov'as sen'kost'e leg'i ĉiu'j'n interes'a'j'n rakont'o'j'n, dir'is al Ald'a kon'at'in'o el la klub'o, kiu ĉiu'semajn'e aĉet'is iu'n “famili'a'n” gazet'o'n kaj kelk'a'j'n kajer'o'j'n kun “novel'o'j”.

Ald'a far'is grimac'o'n.

— Ebl'e leg'aĵ'o est'as por vi, kio est'as kuk'o'j por infan'o de suker'aĵ'ist'o. Sed se mi est'us en vi'a lok'o, mi cert'e forges'us la klient'o'j'n por la gazet'o'j kaj la libr'o'j.

— Mi tre ŝat'as leg'i, dir'is Ald'a. Vid'u, tie ĉi ni hav'as kelk'a'j'n sufiĉ'e bon'a'j'n libr'o'j'n! Ankaŭ kelk'a'j esperant'a'j libr'o'j trov'iĝ'as tie.

Kaj ŝi montr'is al la intern'a ekstrem'o de la vend'o'tabl'o, kie la patr'o el'met'is special'a'n kolekt'o'n de libr'o'j, kiu'j'n li trov'is valor'a'j, soci'a'j kaj social'ism'a'j verk'o'j kaj kelk'a'j soci'tendenc'a'j roman'o'j.

La knab'in'o ir'is tie'n, rigard'is la libr'o'j'n, foli'um'is en kelk'a'j kaj leg'is pec'et'o'n tie kaj tie. Post kelk'a'j minut'o'j ŝi re'ven'is al Ald'a.

— Ĉu iu'j hom'o'j aĉet'as de tiu'j libr'o'j? ŝi demand'is.

— Ver'dir'e oni tre mal'mult'e aĉet'as de tiu'j.

— Mi supoz'is tio'n. Ebl'e ili est'as valor'a'j, sed interes'a'j ili ne ŝajn'as al mi. Ŝajn'e tiu'j roman'o'j tem'as pri viv'o de labor'ist'o'j. Tio'n ni ja kon'as el propr'a spert'o. Est'as la ne ordinar'a'j afer'o'j, kiu'j est'as interes'a'j, kaj rakont'o'j pri medi'o'j, kiu'j est'as pli agrabl'a'j ol tiu de labor'ist'o'j. Ĉu ne? Ald'a ek'rigard'is ŝi'n. La mal'lert'e pudr'it'a vizaĝ'o, la mult'bukl'e friz'it'a'j har'o'j kaj la kurioz'a tut'modern'a ĉapel'o subit'e ŝajn'is al ŝi kiel strang'a mask'aĵ'o de mal'grand'a infan'o, kiu ŝat'as fantazi'i kaj lud'i, sed ankoraŭ ne est'as klar'e konsci'a pri si'a kondut'o.

— Mi kompren'as ... Sed tiu'n esperant'a'n roman'o'n vi pov'us aĉet'i. Mi est'as cert'a, ke ĝi sam'e interes'us vi'n kiel la novel'o'j kiu'j'n vi ŝat'as.

— Pov'as est'i, tio est'as, se mi pov'us leg'i ĝi'n.

— Vi ja hav'as vort'ar'o'n.

— Jes. Sed kial tiom klopod'i, se ekzist'as sam'e interes'a'j rakont'o'j en ni'a propr'a lingv'o? Ebl'e post'e, kiam mi pli bon'e sci'os esperant'o'n.

— Ĉu esperant'o interes'as vi'n?

— Ho jes! La kun'ven'o'j plej oft'e est'as agrabl'a'j, eĉ amuz'a'j, kaj kiam oni ne hav'as i'o'n ali'a'n por far'i ... Sed Jern hav'is opini'o'n tut'e kontraŭ'a'n al tiu de tiu knab'in'o. Iam star'ant'e apud la vend'o'tabl'o kaj ekzamen'ant'e la divers'a'j'n publik'aĵ'o'j'n li turn'is si'n al la patr'o de Ald'a kaj eksplod'is:

— Ĉu vi'a konscienc'o ver'e permes'as al vi trankvil'anim'e dis'vend'i tiom da stult'aĵ'o'j al sen'pri'juĝ'a'j hom'o'j? La patr'o lev'is la ŝultr'o'j'n kaj rid'et'is acid'e.

— Amik'o, ĉu vi kon'as la maksim'o'j'n de la Rochefoucauld? li dir'is post moment'a silent'o. Inter ili trov'iĝ'as ankaŭ tiu ĉi, la grandioz'a kvar'dek'du'a: “Ni ne hav'as sufiĉ'e da fort'o por tut'e sekv'i ni'a'n raci'o'n” ... Mi kraĉ'as al la stult'o de la hom'o'j, sed fin'fin'e mi'a viv'ten'o de'pend'as de tiu'j hom'o'j. Oni rezign'as ... Sed rigard'u tiu'n ĉi semajn'a'n gazet'o'n!

— Mi kon'as ĝi'n. Ĝi est'as bon'a, per ĝi ni iom post iom pov'os venk'i potenc'o'n de la ceter'a stult'ig'aĵ'o.

— Se mi ne vend'us ĝi'n, mi est'us aĉ'ul'o, ĉu ne?

— Mi konsent'as.

— Amik'o, vi diferenc'ig'as afer'o'j'n unu de la ali'a laŭ nom'o'j, ne laŭ en'hav'o. Tiu ĉi gazet'o est'as el'don'at'a sub la aŭspici'o'j de kelk'a'j gvid'ant'o'j de la popol'kler'ig'a mov'ad'o kaj gvid'ant'a'j social'demokrat'o'j, kaj per ĝi oni cel'as, laŭ'dir'e, don'i bon'a'n leg'aĵ'o'n al la labor'ist'o'j kaj pli'bon'ig'i ili'a'n literatur'a'n gust'o'n. Sed se vi pri'juĝ'e stud'as ĝi'n, vi trov'as en ĝi la sam'a'n labor'ist'klas'a'n romantik'o'n kiel en ceter'a'j kapital'ist'el'don'ej'a'j semajn'aĵ'o'j, la sam'a'j'n stult'a'j'n rakont'o'j'n, la sam'a'j'n stult'a'j'n desegn'aĵ'o'j'n, la sam'a'j'n stult'a'j'n bild'seri'o'j'n por infan'o'j. Est'as la sam'a stult'ig'aĵ'o kiel en ali'a'j semajn'a'j gazet'o'j, sed tie ĉi kun la sankci'o de labor'ist'organiz'a'j eminent'ul'o'j.

— Nu, ver'dir'e ĝi hav'as mank'o'j'n, sed tamen est'as diferenc'o inter tiu kaj ali'a'j. Vi ĉiam kritik'as ĉio'n, kio ne koincid'as kun vi'a'j anarki'ist'a'j ide'o'j. Se vi est'us social'demokrat'o, vi cert'e est'us pli kompren'em'a por tiu gazet'o.

La patr'o de Ald'a bru'e ek'rid'is.

— Jes, jes, pov'as est'i. Pri'pens'u la kvar'dek'du'a'n: Ni ne hav'as sufiĉ'e da fort'o por tut'e sekv'i ni'a'n raci'o'n ... La plej mult'a'j aĉet'ant'o'j ne rest'as pli long'e ol bezon'at'e kaj ne dir'as pli ol neces'e, sed ekzist'as tut'a ar'o da regul'a'j klient'o'j, kiu'j vizit'as la vend'ej'o'n pli por babil'i kaj diskut'i kun la posed'ant'o aŭ sam'em'ul'o'j ol por i'o'n aĉet'i, kaj ili mal'avar'e dis'don'as si'a'j'n divers'tem'a'j'n opini'o'j'n. Komenc'e tiu'j diskut'o'j kaj mult'a'j el tiu'j hom'o'j tre kapt'is la interes'o'n de Ald'a. Est'as ja vigl'a'j hom'o'j, ŝi pens'is, hom'o'j kun ide'o'j kaj pens'o'j. Kaj ĉiu'tag'e trov'iĝ'is io nov'a por koment'i. Se mank'is lok'a'j nov'aĵ'o'j kaj problem'o'j oni ĉiam trov'is freŝ'a'n material'o'n en la gazet'o'j.

Sed iom post iom mal'fort'iĝ'as ŝi'a interes'o por ili'a'j diskut'o'j. Post kelk'a'j semajn'o'j ŝi sci'as ĉio'n parker'e kaj pov'us mem anstataŭ'ig'i kiu'n ajn el ili por lud'i li'a'n rol'o'n, de la jun'a fervor'a komun'ist'o ĝis la faŝism'o'infekt'it'a kontor'ist'o.

Cert'e ili est'as sincer'a'j, cert'e mult'a'j el ili prav'as, foj'e pri tio, foj'e pri tio. Sed tamen ĝi perd'as la interes'o'n. Iel ili'a diskut'ad'o ŝajn'as al ŝi kiel teatr'aĵ'o. Far'int'e si'a'j'n replik'o'j'n pri la stat'o de la mond'o ili de'nov'e far'iĝ'as hom'o'j okup'it'a'j de si'a labor'o kaj de si'a'j ĉiu'tag'a'j zorg'o'j, ĝoj'o'j kaj ĉagren'o'j.

Sed ŝi'a atent'o ne tut'e for'las'as tiu'j'n hom'o'j'n. Ŝi'a'j pens'o'j komenc'as okup'iĝ'i pri ili mem anstataŭ pri ili'a'j diskut'o'j. Iel ili simil'as al tiu knab'in'o, kiu ŝat'as la romantik'a'j'n rakont'o'j'n. Ŝi rev'as pri la feliĉ'o, ili rev'as pri pli'bon'ig'o de la mond'o. Jes, ĉar ili'a'j diskut'o'j est'as rev'ad'o, est'as kvazaŭ moment'a for'kur'o el la real'o de ili'a ĉiu'tag'a viv'o. Konkret'e ili neni'o'n far'as por efektiv'ig'i la esprim'it'a'j'n pens'o'j'n, eĉ ne en la et'a'j afer'o'j de la ĉiu'tag'a viv'o, kie ili ebl'e pov'us i'o'n far'i. Ili viv'as kvazaŭ en du mond'o'j apart'ig'it'a'j unu de la ali'a, unu ne kontent'ig'as ili'n, sed ili ne pov'as for'las'i ĝi'n, la ali'a est'as agrabl'a, sed ĝi est'as konstru'it'a nur el rev'o'j, kaj ili nur moment'e kaj fantazi'e pov'as rest'i en ĝi ... Kaj ekster la pord'o preskaŭ ĉiam trov'iĝ'as grup'et'o de ali'a'j jun'ul'o'j kaj vir'o'j, tie est'as ili'a renkont'ej'o dum ili'a'j liber'a'j hor'o'j. Ili rigard'as la gazet'afiŝ'o'j'n kaj la gazet'o'j'n en la montr'o'fenestr'o, fum'as si'a'j'n cigared'o'j'n aŭ pip'o'j'n kaj inert'e inter'babil'as. En la vesper'o'j Ald'a kaj la patr'o labor'as en la ĝarden'o. Ne est'as mult'e por far'i, ĉar la ĝarden'o est'as mal'grand'a, sed la patr'o labor'as pedant'e zorg'e kaj intenc'e mal'rapid'e, ĝu'ant'e tiu'n okup'o'n kvazaŭ infan'o, kiu manĝ'as si'a'n kuk'o'n kiel ebl'e plej mal'rapid'e.

Tio ŝajn'as kurioz'a al Ald'a, ĉar en antaŭ'a'j jar'o'j la patr'o preskaŭ neniom zorg'is pri la ĝarden'o sed las'is tio'n al Ald'a kaj ŝi'a patr'in'o. Ŝi rimark'ig'as tio'n al li.

— Ho jes, li dir'as, la hom'o'j foj'e ŝanĝ'iĝ'as. Nun tio ĉi ŝajn'as al mi agrabl'a. Sed vi pov'as ir'i al vi'a'j kamarad'o'j, se vi dezir'as, est'as ja ne'mult'e da labor'o.

Sed ŝi ne for'ir'as, ĉar ŝajn'e li ŝat'as labor'i kun'e kun ŝi. Ankaŭ ceter'e li iom ŝanĝ'iĝ'is. Li ordinar'e rest'is hejm'e en la vesper'o'j anstataŭ kiel antaŭ'e pas'ig'i du'on'o'n de la nokt'o'j ĉe si'a'j kon'at'o'j, kaj li preskaŭ ĉes'is orator'i pri si'a'j soci'a'j ide'o'j. Post si'a ĝarden'labor'o li en'ir'as, far'as al si mal'fort'a'n grog'o'n kaj ek'ripoz'as en la sof'angul'o, foj'e kun iu libr'o, foj'e medit'ant'e kaj iom babil'ant'e kun la edz'in'o kaj la fil'in'o.

Li ŝat'as babil'i kun Ald'a, pet'as ŝi'n traduk'i la leter'o'j'n de ŝi'a'j ekster'land'a'j ge'amik'o'j, demand'as ŝi'n pri ŝi'a'j kamarad'o'j en la rond'o kaj pri divers'a'j ali'a'j afer'o'j, kiu'j okup'as ŝi'a'n interes'o'n. Kaj jen li pren'as glut'o'n el si'a glas'o, brul'ig'as cigared'o'n kaj silent'e rigard'as ŝi'n. Li'a mien'o far'iĝ'as rev'em'a, en li'a'j okul'o'j aper'as kares'a bril'o.

*

En la hejm'o de Ajn'a trov'iĝ'as ankoraŭ la bild'o de la bon'a paŝt'ist'o. Ĝi pend'as mez'e sur la mur'o super la otoman'o en la ĉambr'o, kaj ĝi'a najbar'o est'as bild'o de la grand'a, jam long'e mort'int'a social'ist'gvid'ant'o.

La patr'in'o de Ajn'a protest'is, kiam la patr'o pend'ig'is la bild'o'n tie.

— Ĉu vi ne est'as prudent'a? ŝi dir'is indign'e. Met'i tiu'n bild'o'n apud Jesuon! Kio'n la hom'o'j pens'os pri ni, kiam ili vid'os tio'n? — Kia'j imag'o'j! dir'is la patr'o kaj rid'is. Jesuo ne bezon'as hont'i pro si'a najbar'o. Ankaŭ Branting est'is tre bon'a paŝt'ist'o. Ver'dir'e mi ŝat'us met'i li'n en la lok'o'n, kie sid'as Jesuo, sed bedaŭr'ind'e la portret'o est'as tro mal'grand'a kompar'e al la paŝt'ist'o, tio ne aspekt'us tut'e bon'e.

La patr'in'o dev'as rezign'i. Dum du, tri tag'o'j ŝi far'is mal'bel'a'n mien'o'n, kiam ŝi foj'e preter'pas'is la bild'o'j'n, sed post'e ŝi forges'is la tut'a'n afer'o'n, kaj nek al Jesuo nek al Branting ŝi don'is pli da atent'o ol al la flor'desegn'aĵ'o de la tapet'o'j.

Jam de jar'o'j ili nun pend'as tie, kaj ankaŭ la ali'a'j famili'an'o'j mal'mult'e atent'as pri ili. Kiam la patr'o hav'as kamarad'o'j'n en la hejm'o kaj oni diskut'as politik'o'n, li escept'okaz'e ek'memor'as si'a'n bild'o'n kaj etend'as la man'o'n al ĝi dir'ant'e: “Jen tamen ver'a vir'o! Se tia'n hom'o'n ni hav'us! Jes, kompren'ebl'e mi parol'as pri la dekstr'a bild'o!” Kaj post la last'a fraz'o li bon'humor'e ek'rid'as. — Kiam Greta, la frat'in'o, est'is mal'grand'a, ŝi tre admir'is la bon'a'n paŝt'ist'o'n kaj precip'e la bel'a'j'n ond'o'j'n de li'a'j long'a'j har'o'j, sed nun ŝi est'as dek'tri'jar'a, kaj la har'o'j'n de la bon'a paŝt'ist'o ŝi forges'is pro si'a'j propr'a'j, kiu'j'n ŝi per la simpl'a'j hejm'a'j rimed'o'j prov'as laŭ'pov'e simil'ig'i al tiu'j de la prefer'at'a'j film'stel'o'j, — kaj la mal'grand'a frat'o malgraŭ la instru'prov'o'j de la av'in'o, neniam montr'is interes'o'n por la bon'a paŝt'ist'o. Li'a'j'n pens'o'j'n okup'as tut'e li'a'j aŭt'o'j kaj flug'maŝin'o'j kaj li'a'j sam'pens'a'j sam'aĝ'ul'o'j sur la kort'o.

Sed Ajn'a ankoraŭ tiam kaj tiam rigard'as la bon'a'n paŝt'ist'o'n. Kiam ŝi en liber'a'j moment'o'j sid'as en la ĉambr'o por leg'i aŭ skrib'i, la libr'o foj'e perd'as si'a'n interes'o'n, kaj la pens'o'j ne vol'as form'i konven'a'j'n fraz'o'j'n por la skrib'aĵ'o. Ŝi ek'rev'as anim'for'est'e, kaj ŝi'a'j rigard'o'j sen'cel'e vag'as tie'n kaj re'e'n, ĝis ili fin'e halt'as ĉe la bon'a paŝt'ist'o. Tie ili rest'as, kaj la bild'o iel kolekt'as ŝi'a'j'n pens'o'j'n kaj direkt'as ili'n jen tie'n, jen tie'n, al afer'o'j, kiu'j ŝajn'as al ŝi kiel sekret'o inter ŝi kaj la bon'a paŝt'ist'o.

Kiam ŝi rigard'as la bild'o'n, ĝi foj'e kvazaŭ ŝanĝ'iĝ'as, kaj ŝi vid'as simil'a'n sed tamen iom diferenc'a'n paŝt'ist'o'n, kiu aparten'as al ŝi'a'j unu'a'j memor'o'j. La av'in'o rakont'is pri li kaj rakont'is pli tiu hom'o, kiu'n la paŝt'ist'o prezent'as, kaj tiu'j rakont'o'j plen'ig'is ŝi'n per sent'o de feliĉ'o. La bon'a paŝt'ist'o far'iĝ'is ŝi'a bon'a amik'o, al kiu ŝi'a rilat'o est'is pli intim'a ol eĉ al avi'nj'o. Kiam vek'iĝ'is ŝi'a'j unu'a'j mal'klar'a'j sent'o'j de sen'patr'ec'o, la bon'a paŝt'ist'o est'is ŝi'a silent'a konsol'ant'o, al kiu ŝi rifuĝ'is kiel al patr'a'j brak'o'j. Ne tem'is plu pri la pentr'it'a bild'o, sed en la bild'o'n kvazaŭ en'ir'is Jesuo kaj dir'is al ŝi, ke li vol'as est'i ŝi'a patr'o, kaj ke ŝi ne mal'ĝoj'u.

En'ir'int'e si'a'n nov'a'n hejm'o'n ŝi sent'is fremd'ec'o'n kaj mal'ĝoj'o'n, sed la bon'a paŝt'ist'o akompan'is ŝi'n, kaj kiam ŝi vesper'e kaj maten'e silent'e far'is si'a'j'n preĝ'o'j'n en la lit'o, ŝi direkt'is si'a'j'n okul'o'j'n al li, kaj li don'is al ŝi konsol'o'n kaj kuraĝ'o'n.

Iom post iom la kamarad'o'j kaj la kun'est'o kun ili pli kaj pli okup'is ŝi'a'n mens'o'n, nov'a'j pens'o'j kaj sent'o'j nask'iĝ'is en ŝi, kaj la bon'a paŝt'ist'o far'iĝ'is mal'pli signif'a. Ŝi ĉes'is vizit'i la dimanĉ'a'n lern'ej'o'n, fin'e ŝi ankaŭ ĉes'is far'i si'a'j'n preĝ'o'j'n. Sed en sol'ec'a'j kaj mal'gaj'a'j moment'o'j ŝi tamen foj'e rigard'is la bild'o'n. Ŝi ne vid'is plu la bon'a'n paŝt'ist'o'n de si'a'j fru'a'j infan'jar'o'j, sed en tia'j moment'o'j la bild'o tamen far'iĝ'is viv'o'plen'a kaj iel konsol'a.

Ŝi komenc'as far'iĝ'i jun'ul'in'o, ŝi'a'j pens'o'j vag'as en rev'o'mond'a printemp'iĝ'o, ŝi rigard'as si'a'n bild'o'n en la spegul'o kaj bel'aranĝ'as si'a'j'n har'o'j'n kaj met'as la ĉap'o'n oblikv'e. Pri la paŝt'ist'o ŝi ne plu pens'as. Sed subit'e li re'viv'iĝ'as. Kiam ŝi est'is en la societ'o de Paŭlo kaj li komenc'is tro al'trud'i al ŝi si'a'j'n petol'aĵ'o'j'n, ŝi subit'e ek'memor'is la moment'o'n, kiam la patr'o vol'is al'trud'i al ŝi likvor'o'n. Kaj kiel tiam ŝi mal'gaj'iĝ'is kaj for'ir'is, kaj la bon'a paŝt'ist'o ankoraŭ hav'is iom da konsol'o por ŝi.

Kaj ankoraŭ nun ŝi foj'e rigard'as la bild'o'n. La paŝt'ist'o ne plu parol'as al ŝi kiel antaŭ'e, sed la bild'o est'as plen'a de viv'o, de ŝi'a propr'a viv'o, kiel mal'nov'a tag'libr'o.

En tia moment'o vek'as ŝi'n el ŝi'a'j pens'o'j la voĉ'o'n de la av'in'o.

— Ĉu vi ankoraŭ ŝat'as la bon'a'n paŝt'ist'o'n? Avi'nj'o est'as mal'jun'a. La vizaĝ'o ŝrump'is kaj hav'as mult'a'j'n sulk'o'j'n, la okul'o'j hav'as la sam'a'n kor'varm'o'n sed la bril'o est'as mal'fort'a, ŝi'a'j man'o'j est'as mal'gras'a'j kaj rigid'a'j.

— Jes, dir'as Ajn'a du'on'laŭt'e, kaj ŝi'a rigard'o al avi'nj'o est'as plen'e sincer'a.

— Est'as bon'e, dir'as avi'nj'o kaj moment'e las'as si'a'n ŝtrump'flik'ad'o'n. Sed vi neniam ir'as al preĝ'ej'o'j kaj neniam leg'as la rakont'o'j'n pri la bon'a paŝt'ist'o.

— Tio'n mi ne far'as, konfes'as Ajn'a iom re'tir'iĝ'em'e.

— Mi ne vol'as admon'i vi'n, dir'as avi'nj'o kaj am'o bril'as en la mal'fort'a'j okul'o'j. Kelk'a'j ir'as al preĝ'ej'o'j kaj kelk'a'j ne, sed fin'fin'e de'pend'as de io ali'a ... Sed vi ne forges'os la rakont'o'j'n pri la bon'a paŝt'ist'o?

— Ne, ili'n mi ne forges'os. Kaj ankaŭ vi'n mi ne forges'os.

Rigard'ant'e la av'in'o'n ŝi sent'as strang'a'n kor'tuŝ'o'n. Iam avi'nj'o aspekt'is alt'statur'a, kaj ŝi mem est'is mal'grand'a, sed nun avi'nj'o est'as mal'grand'a, kaj kiam ili star'as unu apud la ali'a, avi'nj'o kiel infan'o lev'as la kap'o'n, kiam ŝi rigard'as la vizaĝ'o'n de Ajn'a. Iam avi'nj'o kompren'is kaj pov'is klar'ig'i ĉio'n, pri kio Ajn'a vol'is demand'i, kaj Ajn'a sen'ĝen'e far'is si'a'j'n demand'o'j'n, sed nun la mal'grand'a avi'nj'o ne plu kompren'as ĉio'n, kaj Ajn'a ne pov'as pri ĉio demand'i ... Ajn'a etend'as la man'o'n kaj kares'as la blank'a'j'n har'o'j'n de la mal'jun'a kap'o.

— Avi'nj'o. ... Sed avi'nj'o rid'et'as.

— Jes, jes. Nun vi est'as grand'a kaj mi mal'grand'a, sed ankoraŭ vi est'as mi'a knab'in'et'o ... Kelk'a'j'n tag'o'j'n post la re'komenc'o en la uzin'o la patr'o, ven'ant'e hejm'e'n en la vesper'o, dir'is al Ajn'a:

— Jen, knab'in'o, mi hav'ig'is labor'o'n por vi! Kaj ŝi rakont'is, ke iu jun'a inĝenier'o okaz'e parol'ant'e kun li menci'is, ke li'a edz'in'o dezir'as jun'a'n knab'in'o'n por help'i ŝi'n en la hejm'a'j labor'o'j.

— Kaj kompren'ebl'e mi tuj propon'is vi'n, kaj morgaŭ maten'e vi komenc'os. Ĉu ne bon'e?

— Sed mi ja neni'o'n sci'as pri mastr'um'ad'o krom pri ni'a hejm'a! dir'is Ajn'a.

— Vi ne bezon'as. Ili ne dezir'as jam perfekt'a'n serv'ist'in'o'n, la sinjor'in'o dezir'as nur iom da help'o por pli simpl'a'j labor'o'j, kaj krom'e ŝi iom post iom instru'os vi'n pri kuir'ad'o kaj tiel plu. Est'u feliĉ'a, knab'in'o! Est'as ja bon'eg'a'j kondiĉ'o'j. La salajr'o est'os mal'alt'a, sed tio ne grav'as, ĉar vi ja lern'os i'o'n, kaj krom'e tri vir'in'person'o'j kaj unu labor'ant'a vir'o ne est'as bon'a proporci'o en hejm'o.

— Sed patr'o! Vi tamen ne pov'as postul'i labor'o'n de avi'nj'o! — Ne, ne, tio'n mi ne vol'is dir'i, sed fin'fin'e vi tamen est'as tri, kaj pa'nj'o sufiĉ'as por la hejm'a'j labor'o'j.

— Tamen ŝi est'as tre jun'a, nur dek'ses'jar'a, dir'is la patr'in'o. Iom oni pov'us atend'i, cert'e est'us agrabl'e por ŝi hav'i si'a'n liber'o'n ankoraŭ unu somer'o'n ... La patr'o ek'rid'is.

— Nu, nu, ĝust'e pri tiu liber'o mi pens'is, sed mi'a vid'punkt'o ŝajn'e est'as kontraŭ'a al la vi'a. Ceter'e ŝi ja est'as liber'a en la vesper'o'j kaj pov'os ir'i danc'i kaj amuz'i si'n tut'e laŭ'plaĉ'e. Sed est'as sen'senc'e babil'i pri tio. Mi promes'is al la inĝenier'o, ke morgaŭ ŝi komenc'os, kaj vol'e ne'vol'e ŝi dev'as far'i tio'n.

*

En dimanĉ'a vesper'o iom post la mez'o de maj'o la esperant'a grup'o hav'is fin'fest'o'n en mal'grand'a salon'o en la popol'a dom'o.

Ald'a vizit'is Alekson kaj invit'is li'n al part'o'pren'o.

— Ĉu vi kred'as, ke tio interes'os mi'n? demand'is Alekso ŝajn'e skeptik'e.

— Ebl'e ne ... Sed est'us agrabl'e ...

— Kiel ekskurs'o al Perk'o'lag'o?

— Jes, kial ne. Kaj nun vi jam iom stud'is.

— Pli ol vi supoz'as. Jen rigard'u, tio est'is deĵor'temp'a furaĝ'o dum la last'a'j monat'o'j.

Li montr'is al cert'a lok'o en libr'o'ŝrank'o. Ald'a al'ir'is kaj ek'vid'is du'dek'o'n da esperant'a'j libr'o'j, kaj krom'e kuŝ'is sur la libr'o'j specimen'o'j de divers'a'j gazet'o'j.

— Ĉu vi vol'as dir'i, ke vi ĉio'n tio'n tra'leg'is? demand'is Ald'a konstern'it'e.

— Nu jes, mi ja hav'as temp'o'n por leg'i, kiom ajn mi dezir'as. Dum kelk'a'j deĵor'a'j nokt'o'j mi tra'leg'is la lern'o'libr'o'n, kiu'n vi don'is al mi, sed tiu tut'a lingv'a afer'o mal'mult'e interes'is mi'n! kvankam ĝi ŝajn'is al mi tre prudent'a kaj util'a el'pens'aĵ'o. Sed post'e mi en ali'a el vi'a'j libr'et'o'j leg'is la unu'a'n kongres'parol'ad'o'n de Zamenhof. En tiu nokt'o mi leg'is nur tiu'n parol'ad'o'n, sed leg'int'e ĝi'n mi ek'sent'is dezir'o'n ek'sci'i iom pli pri la afer'o, kaj iom post iom mi hav'ig'is al mi tiu'j'n libr'o'j'n kaj gazet'o'j'n.

— Kaj malgraŭ tio vi ne em'as part'o'pren'i ni'a'n kun'ven'o'n? — Ne malgraŭ tio, sed pro tio, ke ĉio'n tio'n mi tra'leg'is ... — Ĉu ĝi ne plaĉ'is al vi?

— Ho, cert'e plaĉ'as, dir'is Alekso varm'e. Sed vi ja sci'as, ke mi ne tre ŝat'as societ'a'n viv'o'n.

— Ankaŭ ne la ni'a'n!

— Vi ja ne est'as societ'o en tiu senc'o ... Sed bon'e, mi part'o'pren'os la kun'ven'o'n, almenaŭ tiu'n ĉi foj'o'n.

Est'is kun'ven'o pli mal'pli simil'a al tia'j kun'ven'o'j en ali'a'j lok'o'j en la mond'o. En'konduk'e oni kant'is la himn'o'n. La grup'an'o'j kant'is firm'e kaj bon'e kaj ŝajn'e entuziasm'e. Ajn'a star'is apud Alekso, kaj dum la kant'ad'o ŝi tiam kaj tiam rigard'is li'n. Medit'mien'e li aŭskult'is la kant'ad'o'n, dum li'a'j rigard'o'j du'on'atent'e direkt'iĝ'is jen tie'n jen tie'n al la grup'an'o'j ĉirkaŭ la long'a tabl'o. Dum la moment'a bru'o de la sid'iĝ'o li turn'is si'n al Ald'a.

— Bel'e ... li dir'is kaj kap'klin'et'is al ŝi. Jern lev'iĝ'is de si'a lok'o ĉe la ekstrem'o de la tabl'o, pren'is lok'o'n mal'antaŭ si'a seĝ'o kaj komenc'is parol'ad'o'n. Li est'is bon'a parol'ant'o, kun mult'a ekzerc'o el societ'a viv'o kaj el diskut'o'j kaj parol'ad'o'j ĉe popol'a alt'lern'ej'o, kaj la iom'a mal'rapid'ec'o de li'a'j esperant'a'j fraz'o'j ne mal'fort'ig'is la impres'o'n de li'a esprim'kapabl'o.

— Kaj nun, li dir'is post kelk'a'j en'konduk'a'j fraz'o'j, mi vol'as iom memor'ig'i vi'n pri la grav'a labor'o de ni'a'j kvar jun'a'j pionir'o'j. Dank al ili ni'a grup'o est'as tia, kia ĝi hodiaŭ est'as.

Ĉu vi memor'as ni'a'n unu'a'n kun'ven'o'n? Ni ne sci'is kio'n far'i, kaj ĉio ŝajn'is fiask'o, ver'dir'e pro ni'a stult'o, sed tiam ili aper'is kaj sav'is la situaci'o'n. Ili komenc'is lud'i kun ni, kaj iel ili sukces'is dres'i ni'n kaj kre'i iom da ord'o.

Kaj ĉu vi memor'as la kvin'a'n kun'ven'o'n. Est'is grav'a kaj decid'a moment'o. Post la kvar'a kun'ven'o ni ricev'is vort'ar'o'j'n kaj libr'o'j'n, kaj ni inter'konsent'is lern'i unu paĝ'o'n hejm'e por la post'a kun'ven'o. Sed en la kvin'a kun'ven'o ni ĉiu'j balbut'is kaj mal'sukces'is, neni'u est'is bon'e lern'int'a. Unu post la ali'a ni montr'is ni'a'n stult'o'n, kaj la mien'o de Ald'a ĉagren'iĝ'is. Fin'e kelk'a'j el vi komenc'is rid'i kaj ŝerc'i kaj dir'is: “Kial vi ne turn'as vi'n al Ajn'a aŭ Johano aŭ Arn'e, cert'e ili pov'as traduk'i.” Sed Ald'a for'met'is si'a'n libr'o'n kaj rigard'is ni'n kun strang'a mien'o, kaj ni ek'silent'is. Kaj tiam ŝi dir'is: “Est'as tut'e sen'senc'e daŭr'ig'i hodiaŭ. Al mi est'as egal'e, ĉu vi vol'as lern'i esperant'o'n aŭ ne, sed se vi vol'as lern'i, vi dev'as mem labor'i, ali'a metod'o ne ekzist'as. Se vi ĝis la ven'ont'a kun'ven'o perfekt'e lern'os la du unu'a'j'n paĝ'o'j'n kaj post'e daŭr'ig'os en la sam'a manier'o, mi rest'os en la grup'o, sed ali'e mi for'las'os ĝi'n.” Kaj post'e ŝi trankvil'e dir'is ĝis're'vid'o'n kaj for'ir'is kun si'a'j ge'kamarad'o'j, nur du'dek minut'o'j'n post la komenc'o. Est'is la plej bon'a lecion'o, kiu'n Ald'a far'is dum la tut'a vintr'o. Post tio ni komenc'is labor'i, kaj baldaŭ ni trov'is, ke lern'ad'o est'as eĉ interes'a kaj agrabl'a. Kaj Ald'a demand'is, ĉu ni ne pov'as prepar'i pli long'a'j'n task'o'j'n, kaj ni konsent'is. Ni not'is nov'a'j'n vort'o'j'n, ripet'is gramatik'a'j'n afer'o'j'n, komenc'is babil'i inter ni. Ĉiu plen'um'is la si'a'n kaj mult'a'j far'is pli, ni komenc'is konkur'i.

Vid'u, dank’ al ni'a'j jun'a'j pionir'o'j mi nun pov'as far'i tiu'n ĉi parol'ad'o'n esperant'e, kaj mult'a'j el vi cert'e pov'us far'i la sam'o'n. Ali'a'j ebl'e ne pov'as, sed ĉiu el vi tamen pov'as bon'e kompren'i mi'n. Kaj la plej grav'a est'as, ke ni lern'is, kia'manier'e oni dev'as lern'i, kaj ke ni nun ŝat'as lern'i per labor'o.

Person'e kaj en la nom'o de mi'a'j kun'lern'ant'o'j mi kor'e dank'as vi'n, jun'a'j kamarad'o'j. Sam'ide'an'o'j, ili viv'u!

Jern sign'e lev'is la man'o'n, kaj kvar potenc'a'j viv'u'kri'o'j ek'son'is.

— Kaj ni esprim'as ni'a'n dank'o'n ankaŭ al ni'a amik'o Paŭlo. Per si'a'j kant'o'j kaj rakont'o'j li en la fin'o de ni'a'j kun'ven'o'j tre agrabl'e spic'is la pli pez'a'n nutr'aĵ'o'n de la lecion'o'j. Kaj ebl'e plej grav'e, li ankaŭ instru'is al li kant'ad'o'n. Li viv'u! Kiam jam for'son'is la nov'a'j viv'u'kri'o'j, Jern far'is paŭz'et'o'n kaj post'e daŭr'ig'is:

— Sed, amik'o'j, ebl'e vi ne pri'pens'as, kial vi lern'as, ne pens'is pri la cel'o de ni'a lern'ad'o. Cert'e, ni jam sci'as, ke ni pov'as hav'i grand'a'n plezur'o'n kaj util'o'n de esperant'o. Mult'a'j el ni jam korespond'as kun ekster'land'an'o'j, kaj du, tri el ni ebl'e part'o'pren'os ekster'land'a'n vojaĝ'o'n en la somer'o. Sed, la ĉef'a cel'o dev'as est'i pli grand'a. Antaŭ kelk'a'j tag'o'j mi aŭskult'is, ebl'e ankaŭ vi, radi'o'parol'ad'o'n de ni'a instru'ministr'o. Li parol'is pri popol'a mem'reg'ad'o kaj popol'a mem'kler'ig'o, kaj inter ali'e li dir'is, ke popol'a mem'kler'ig'o est'as neces'a kondiĉ'o por popol'a mem'reg'ad'o, kaj ke ĉiu kler'ig'o kaj ĉiu kler'o dev'as serv'i al soci'o. Jen, amik'o'j, la ĉef'punkt'o! Ni ĉiu'j est'as, aŭ dev'us est'i, serv'ant'o'j de la soci'o. Ni dev'as pli'bon'ig'i ĝi'n kaj gard'i ĝi'n kontraŭ danĝer'o'j de diktatur'a'j ide'o'j. Sed por pov'i tio'n far'i ni dev'as kler'ig'i ni'n, dev'as lern'i. Ni lern'as ne nur por ni mem, kvankam tio est'as agrabl'a, sed antaŭ ĉio ni lern'as por serv'i al la soci'o. Ankaŭ ni'a esperant'a lern'ad'o dev'as serv'i al tio. Ni pli'vast'ig'as ni'a'n sci'o'n pri la mond'o, ni akir'as pli grand'a'n kompren'o'n pri mult'a'j afer'o'j, kiu'j'n est'as neces'e kompren'i, ni evolu'as, ni far'iĝ'as pli bon'a'j civit'an'o'j. Jen! Kaj per ni'a esperant'a labor'o ni serv'as ne nur al ni'a propr'a soci'o, ni help'as ankaŭ, laŭ ni'a'j modest'a'j fort'o'j, far'i fundament'o'n por pli vast'a soci'o, por la tut'mond'a soci'o.

Kamarad'o'j, la stud'sezon'o fin'iĝ'is. Ni'a'j kun'ven'o'j ĉes'is, kaj en la somer'o la grup'o kun'ven'os nur unu'foj'e monat'e. Sed ne forges'u daŭr'ig'i vi'a'n lern'ad'o'n. Prepar'u vi'n por la aŭtun'o. Vid'u, Torent'o re'viv'iĝ'is. Ankaŭ la hom'o'j dev'as re'viv'iĝ'i. En la aŭtun'o ni'a kler'ig'societ'o de'nov'e ek'labor'os plen'fort'e, kaj en ĝi'a labor'skem'o trov'iĝ'os ankaŭ kurs'o'j en esperant'o. Por i'o'n ating'i ni dev'as lern'i kaj labor'i sistem'e kaj organiz'it'e. Kaj est'as ni'a dev'o tio'n far'i. Ni'a'j fort'o'j kaj kapabl'o'j dev'as serv'i al la komun'a bon'o, dev'as serv'i al la soci'o. Nur tiam ni'a lern'ad'o kaj labor'o hav'os ver'a'n senc'o'n ... Kiam ĉes'is la entuziasm'a'j aplaŭd'o'j, kiu'j sekv'is post li'a parol'ad'o, li anonc'is, ke sekv'os parol'ad'o'j de ali'a'j grup'an'o'j.

— Sed ili est'os nur kvin'minut'a'j, li dir'is. Jam pas'is la plej pez'a part'o de la program'o, kaj iom post iom ĝi far'iĝ'os pli kaj pli mal'pez'a, ĝis ... Li tranĉ'is la fraz'o'n kaj rid'et'is bril'humor'e.

— ... ĝis ... ni ŝveb'os. Rid'ad'o kaj aplaŭd'o'j salut'is li'a'n ŝerc'o'n. Post mal'grand'a'j parol'ad'o'j de kvin ali'a'j grup'an'o'j lev'iĝ'is Jern de'nov'e.

— Mi tre ek'ĝoj'is, li dir'is sved'e, kiam Ald'a dir'is al mi, ke Alekso dezir'as ĉe'est'i ni'a'n kun'ven'o'n, kaj ankoraŭ pli ĝoj'is, kiam mi ek'sci'is, ke li sufiĉ'e mult'e stud'is esperant'o'n. Alekso est'as tre pasiv'a hom'o, sed laŭ mi'a impres'o li sam'temp'e est'as tre saĝ'a, kaj tial mi tre ĝoj'us, se ankaŭ ni'a ŝat'at'a gast'o bon'vol'us dir'i kelk'a'j'n vort'o'j'n. Ebl'e est'as strang'e pet'i gast'o'n parol'i, sed ni tre ĝoj'us aŭd'i kelk'a'j'n vort'o'j'n de vi, kaj post'e la program'o, kiel mi dir'is, far'iĝ'os pli kaj pli mal'pez'a. Kompren'ebl'e vi pov'as parol'i sved'e, se vi tio'n dezir'as.

Oni streĉ'it'e rigard'is Alekson, kiu rest'is sid'ant'a dum kelk'a'j sekund'o'j, ŝajn'e hezit'ant'e. Post'e li lev'iĝ'is sed rest'is silent'a, dum li'a'j rigard'o'j kvazaŭ esplor'e rond'ir'is inter la vizaĝ'o'j ĉirkaŭ la tabl'o. Fin'e li ek'rid'et'is bon'humor'e kaj dir'is esperant'e: — Vi pet'as mi'n parol'i. Mi vol'as est'i tut'e sincer'a, kaj tial mi konfes'as, ke mi ordinar'e ne ŝat'as parol'ad'o'j'n, kaj mem parol'i mi tut'e ne ŝat'as.

Sed mi ja rimark'is, ke mi nun ven'is en mond'o'n tut'e kontraŭ'a'n al la ordinar'a. En la ordinar'a mond'o hom'o'j lern'as kaj ekzerc'as si'n por far'iĝ'i kapabl'a'j far'i parol'ad'o'j'n, kaj kiam ili sukces'as, ili est'as tre feliĉ'a'j. Sed tie ĉi est'as tut'e mal'e. Tie ĉi oni parol'ad'as por lern'i kaj perfekt'iĝ'i. Tiu ĉi util'ig'o de la hom'a parol'kapabl'o por instru'i kaj perfekt'ig'i la hom'o'j'n, por serv'i al la soci'o kaj la grand'a'j ide'o'j est'as io ver'e grandioz'a.

Kaj imag'u, amik'o'j! Kia ne est'os la est'ont'o de la esperant'ist'a ag'ad'o, se tia est'as la komenc'o! Mi leg'is, ke jam ekzist'as grand'a'j orator'o'j en esperant'o. Sed kia'j est'os la esperant'a'j orator'o'j de la est'ont'o, tio'n ni eĉ ne pov'as imag'i. Kompar'e al ili la plej grand'a'j orator'o'j de la naci'a'j lingv'o'j est'os balbut'ant'o'j.

Kaj vid'u! Nun eĉ mi, kiu ver'e est'as tre pasiv'a hom'o, far'is parol'ad'o'n. Ver'dir'e ĝi est'as mal'long'a, sed se tia est'as la komenc'o ... ĉar est'as komenc'o, efektiv'e tio ĉi est'as la unu'a parol'ad'o en mi'a tut'a viv'o.

Mi tre ĝoj'as, ke vi pov'as tiel bon'e parol'i, kaj mi esper'as, ke vi pli kaj pli perfekt'ig'os vi'n, kaj mi dezir'as al vi grand'a'n sukces'o'n! Alekso sid'iĝ'is, kaj grand'a aplaŭd'o'bru'o atest'is pri la sukces'o de li'a surpriz'a parol'ad'et'o.

Nun ven'is la program'punkt'o de Paŭlo. En manier'o de aplomb'a art'ist'o li dum du'dek minut'o'j bon'e amuz'is si'a'j'n aŭskult'ant'o'j'n per kelk'a'j kant'et'o'j kaj anekdot'form'a, iom fantazi'a resum'o pri la grup'labor'o kaj la grup'an'o'j.

Sekv'is komun'a kant'ad'o, kaj post'e Jern anonc'is kaf'o'n. La serioz'a part'o de la program'o est'is fin'it'a, oni komenc'is lib er'e babil'i kaj ŝerc'i. Ankaŭ la antaŭ'e silent'a'j komenc'is manifest'i si'a'n parol'kapabl'o'n, kvankam oft'e naci'lingv'e, kaj post ne'long'e ili'a aktiv'ec'o tut'e super'reg'is tiu'j'n de la ali'a'j.

Post la kaf'o oni for'met'is la tabl'o'n kaj la seĝ'o'j'n, kaj jun'ul'o kun tir'harmonik'o trans'pren'is la prezid'o'n por la last'a part'o de la program'o.

Alekso dir'is dank'o'n kaj ĝis're'vid'o'n kaj komenc'is sur'met'i si'a'n mantel'o'n.

— Vi vol'as for'ir'i? demand'is Ajn'a.

— Nu jes, la rest'o de la program'o ne interes'as mi'n.

— Mi'n ankaŭ ne. Mi akompan'os vi'n.

Sed jam star'is ankaŭ la ali'a'j rond'an'o'j ĉe la pord'o apud Alekso. La ali'a'j, star'ant'e danc'o'pret'a'j, ek'rigard'is al la grup'o ĉe la pord'o, kaj la zum'ad'o silent'iĝ'is.

— Ĉu vi for'konduk'as ni'a'j'n plej bon'a'j'n an'o'j'n, demand'is Jern ŝerc'e koler'e.

— Ne, ne, dir'is Alekso, mi est'as tut'e pasiv'a. Rest'u kaj amuz'iĝ'u, amik'o'j!

— Ajn'a, kri'is Paŭlo pet'voĉ'e kaj petol'rigard'e, rest'u ankoraŭ iom'et'e! Mi tiel ŝat'us iom'et'e promen'ad'i kun vi post la danc'o!

— Ne est'as kamarad'ec'e for'kur'i tia'manier'e mez'e en la kun'ven'o, dir'is iu el la grup'an'o'j.

Sed la rond'an'o'j atent'is nek pri la pasiv'a pet'o de Alekso nek pri la iom mal'kontent'a mien'o de la grup'an'o'j.

— Ĉu vi rest'os? demand'is Johano al Erik'o.

— Jes, mi rest'os, respond'is la frat'o. Mi vol'as babil'i kun Jern. Alekso kaj la rond'an'o'j el'ir'is. La printemp'o'nokt'a krepusk'o est'is sufiĉ'e fort'a, ĉar dens'a'j nub'o'j kovr'is la ĉiel'o'n. Pluv'o ne fal'is, sed la aer'o est'is mal'sek'a. Vent'o susur'is inter branĉ'o'j kaj foli'o'j.

Ili ir'is silent'e, ĝis ili ating'is unu el la ĉef'strat'o'j. Tie halt'is Alekso kaj dir'is:

— Nu amik'o'j, ĉu ni do dir'u ĝis're'vid'o'n?

— Mi ŝat'us far'i promen'o'n, dir'is Arn'e. Nord'e'n. La vent'o bel'e son'as en la arb'ar'o.

— Ĉu arb'ar'romantik'o kapt'is vi'n? dir'is Alekso kaj rid'is. Sed bon'e, por du'on'hor'o. Ankaŭ mi ŝat'as la son'o'n de vent'o en arb'ar'o.

La tri ali'a'j konsent'is, kaj ili ek'marŝ'is. Est'is mult'e da ge'jun'ul'o'j sur la strat'o'j, vag'ant'a'j aŭ star'ant'a'j en mal'grand'a'j grup'o'j. Vesper'a strat'gaj'o reg'is inter ili, kelk'a'j el la jun'ul'o'j est'is iom ebri'a'j, knab'o'j kaj knab'in'o'j krud'e inter'flirt'ad'is.

Kiam ili ating'is la ŝose'o'n kaj hav'is mal'antaŭ si la last'a'j'n strat'lantern'o'j'n kaj antaŭ si la du'on'mal'lum'a'n voj'o'n, ili mal'rapid'ig'is la paŝ'o'j'n.

— Ĉu Jern ne tro'ig'is iom'et'e, kiam li parol'is pri la grup'an'o'j? demand'is Alekso en'pens'e.

— Jes, rilat'e al du'on'o el la grup'an'o'j, respond'is Ald'a.

— Kaj kiom grand'a part'o el la jun'ul'ar'o aparten'as al tiu spec'o, kiu'n ni ĵus vid'is sur la strat'o?

— Naŭ'dek procent'o'j, dir'is Ald'a sen'hezit'e.

— Jes, ver'ŝajn'e ... minimum'e.

Kaj de'nov'e ili silent'is.

Post kvar'on'hor'o halt'is Alekso kaj murmur'is:

— Ebl'e ni re'ir'u, amik'o'j?

Ili ne respond'is sed rest'is star'ant'a'j sur la sol'ec'a voj'o. La vent'o iom pli'fort'iĝ'is, kaj sen'ĉes'a, kvazaŭ river'eg'e flu'ant'a susur'o plen'ig'is la arb'ar'o'n. Kiel vast'a'j ond'o'j ĝi preter'pas'is, aŭd'iĝ'is en mal'proksim'o kiel io al'ven'ant'a, kresk'is kaj ven'is pli kaj pli proksim'e'n, ĝis ĝi en potenc'a muĝ'o kiel ŝvel'ond'o mov'iĝ'is antaŭ'e'n super ili kaj post'e mal'fort'iĝ'is kaj flu'is for en la mal'lum'o de la nokt'o.

— Ĉu ne tiel son'as la mar'o? demand'is Ajn'a.

— Jes ... respond'is Alekso. Est'as la sam'a kant'o, est'as la sam'a grand'a mov'iĝ'o ... Ĉu vi memor'as, Ald'a, kiel vi iam dir'is: tiel trankvil'e, tiel trankvil'ig'e. Foj'e la mov'iĝ'o far'iĝ'as frakas'e furioz'a, sed eĉ tiam est'as en ĝi io trankvil'a, eĉ tim'trem'ant'e oni pov'as sent'i tio'n.

— Foj'e mi sid'as en la arb'ar'o, dir'is Arn'e, kaj nur aŭskult'as la susur'o'n kaj la muĝ'o'n de la vent'o ...

— Kaj? dir'is Alekso.

— Mi demand'as mi'n: Kial la hom'o'j ne el'ir'as por aŭskult'i?

— Amik'o, la plej mult'a'j mir'us pri vi kaj konstat'us: Tio est'as ja nur son'o de mov'iĝ'ant'a aer'o ... Ili ne vid'as, kiel ir'as la stel'o'j, kaj ili ne aŭd'as la voĉ'o'n de la etern'a mov'iĝ'o ... Kaj de'nov'e ili star'is silent'a'j, kaj neni'u el ili far'is paŝ'o'n por re'ir'i.

— Alekso! dir'is Ajn'a kun sub'trem'o de hezit'o en la voĉ'o.

— Nu, kio est'as?

— Mi rigard'is vi'n en la kun'ven'o, kaj mi vid'is, kiel vi rigard'is ni'n ...

— Ĉu est'is io strang'a en tio? Ankaŭ la ali'a'j'n mi rigard'is.

— Jes, sed kiam vi rigard'is ni'n, est'is en vi'a'j okul'o'j iu cert'a esprim'o, kiu kapt'is mi'n, kaj subit'e mi kompren'is vi'n ... ŝi pren'is li'a'n man'o'n kaj prem'is ĝi'n kaj dir'is trem'voĉ'e:

— Alekso, vi est'as ni'a amik'o en ali'a manier'o ol ĉiu'j ali'a'j, vi am'as ni'n kiel patr'o, kaj tamen vi est'as unu el ni.

— Nu, nu, knab'in'o, murmur'is Alekso. Kio okaz'is al vi?

— Neni'o okaz'is, ŝi dir'is kun et'a ek'rid'o. Est'as nur tio, ke mi ek'kompren'is, kio'n vi pens'as kaj sent'as rilat'e al ni.

— Ĉu tio'n vi antaŭ'e ne kompren'is?

— Mi kompren'is vi'n kiel infan'o kompren'as bon'a'n onkl'o'n kaj bon'a'n kamarad'o'n, sed nun mi kompren'as pli mult'e, mi kompren'as vi'a'n ... sopir'o'n.

— Mi'a'n sopir'o'n vi kompren'as, amik'in'o? dir'is Alekso kviet'e. Ĝi'n vi pov'as kompren'i, nur se ĝi trov'iĝ'as ankaŭ ĉe vi.

— Kaj vi'a'j okul'o'j dir'is, ke vi tim'et'as, ke vi'a'j amik'o'j ebl'e ne pov'as vi'n kompren'i ...

— Nu, nu, knab'in'o ... Sed nun ni tamen ir'u hejm'e'n Ni ja dev'as ĉiu'j fru'e el'lit'iĝ'i morgaŭ maten'e ...

*

Iu'n dimanĉ'o'n fiŝ'ant'a jun'ul'o vid'is la kvar rond'an'o'j'n ban'i si'n en la river'o. Est'is sud'e, proksim'e al la fer'voj'a pont'o, kie preskaŭ neniam trov'iĝ'is hom'o'j, kaj ili ne sur'met'is ban'vest'o'j'n. La jun'ul'o trov'iĝ'is mal'proksim'e de ili, sed li re'kon'is ili'n, kaj la sekv'ant'a'n tag'o'n la afer'o est'is kon'at'a de preskaŭ ĉiu'j hom'o'j en Torent'o.

Kiam Johano post la tag'manĝ'a paŭz'o re'ven'is al la forĝ'ej'o, la forĝ'ist'o'j kaj la help'ant'o'j star'is en grup'o kaj babil'is. Johano al'ir'is al la grup'o, sed tiam ili ek'silent'is. Ĉiu'j rigard'is li'n en strang'a manier'o, kaj kelk'a'j kurioz'e rid'et'is.

— Oni dir'as, ke vi hieraŭ ban'is kun knab'in'o'j, kaj ke vi ĉiu'j est'is nud'a'j, dir'is unu el la help'ant'o'j. Johano dum moment'a silent'o rigard'is la vizaĝ'o'j'n antaŭ si.

— Jes, est'as ver'a, li post'e dir'is, kaj li'a mien'o est'is sam'e trankvil'a kiel antaŭ'e. Ĉu iu vid'is ni'n kaj sent'is si'n ofend'it'a?

— Ver'ŝajn'e, respond'is la help'ant'o, kaj mult'a'j ek'rid'is. Ĉu vi oft'e far'as tiel?

— Jes, kiam ni ne ĝen'as iu'n.

— Mi kred'is, dir'is la forĝ'ist'o de Johano kaj li ne rid'is, ke vi est'as solid'a jun'ul'o kaj far'iĝ'os bon'a forĝ'ist'o, sed se vi tiel kondut'as ...

— Ĉu tio mal'help'as mi'n far'iĝ'i bon'a forĝ'ist'o?

— Ebl'e ne. Sed tia strang'aĵ'o! ...

— Kial strang'aĵ'o? demand'is Johano, kvazaŭ li ne kompren'us.

La rid'et'o'j de la ĉirkaŭ'star'ant'o'j mal'aper'is, ili'a'j mien'o'j iel konstern'iĝ'is, kaj ili rigard'is unu la ali'a'n kvazaŭ en silent'a reciprok'a ek'kompren'o.

La vapor'fajf'il'o signal'is labor'komenc'o'n, kaj ĉiu'j ir'is al si'a'j labor'lok'o'j, sed tiam kaj tiam ili'a'j okul'o'j direkt'iĝ'is al Johano. Li'a propr'a forĝ'ist'o dum la proksim'a'j hor'o'j tiam kaj tiam far'is kun li disput'simil'a'n konversaci'o'n, sed li ne kompren'is la simpl'a'j'n vid'punkt'o'j'n de Johano, kaj Johano ne aprob'is li'a'j'n, kaj fin'fin'e li deklar'is, ke Johano est'as la plej naiv'a est'aĵ'o, kiu'n li renkont'is. Simil'e okaz'is al Arn'e. Li'a labor'kamarad'o en tiu tag'o est'is la sam'a, kiu iam edif'is li'n per pri'knab'in'a'j histori'o'j. Aŭd'int'e la afer'o'n de iu'j sam'aĝ'ul'o'j li subit'e ek'montr'is cert'a'n respekt'o'n al Arn'e kaj dir'is al li preskaŭ admir'e:

— Diabl'e! Kiu pov'us imag'i tio'n pri vi? Sed est'as bedaŭr'ind'e, ke vi ne est'is pli si'n'gard'a. Tia'j afer'o'j ne est'as por la publik'o.

Kaj li far'is al Arn'e mult'a'j'n stult'a'j'n demand'o'j'n, sed Arn'e respond'is proksim'um'e kiel Johano en la forĝ'ej'o, kaj baldaŭ la kamarad'o kompren'is, ke Arn'e tut'e ne merit'as li'a'n admir'o'n.

— Stult'ul'o kaj strang'ul'o vi est'as! li konklud'is. Nud'ban'iĝ'i kun'e kun knab'in'o'j kaj ne kompren'i la esenc'o'n de la afer'o! Kial vi do far'is tio'n? Est'as ja rid'ind'e.

Kiam ili ŝov'is si'a'n ĉar'o'n tie'n kaj re'e'n, ali'a'j labor'ist'o'j tiam kaj tiam per vok'vort'o al'tir'is la atent'o'n de Arn'e kaj ĵet'is al li pik'a'j'n demand'o'j'n pri log'aĵ'o'j de jun'a'j knab'in'o'j. Tag'mez'e en'ven'is Jern en la gazet'vend'ej'o'n. Ald'a est'is sol'a en la butik'o, kaj aĉet'int'e gazet'o'n li rest'is star'ant'a apud la vend'o'tabl'o kaj rigard'is ŝi'n hezit'mien'e.

— Nu? dir'is Ald'a.

— Est'as mal'agrabl'a histori'o, dir'is Jern. Tut'a Torent'o klaĉ'as pri vi kaj vi'a'j tri ge'kamarad'o'j. Mi'a'part'e mi est'as absolut'e konvink'it'a, ke neni'u el vi far'is i'o'n mal'dec'a'n, kvankam vi'a kondut'o est'is strang'a.

Kaj li rakont'is pri tio, kio'n dir'is la hom'o'j.

Ald'a ek'rid'is.

— Nu jes, ŝi dir'is, ŝajn'e oni rakont'as nur la simpl'a'n ver'o'n. — Nur la simpl'a'n ver'o'n, sed ĝi sufiĉ'as por kre'i skandal'o'n. Mi plen'e fid'as al vi, sed mi tamen dev'as avert'i vi'n. Vi ĉiu'j est'as bon'a'j, sed ŝajn'e vi hav'as kelk'a'j'n strang'a'j'n ide'o'j'n. En tio ĉi vi cert'e ne hav'is mal'bon'a'n motiv'o'n, kaj ekzist'as ja nud'ist'o'j en ni'a land'o, sed oni rigard'as ili'n kiel rid'ind'ul'o'j'n, kaj krom'e vi est'as ja preskaŭ nur infan'o'j. Oni ne dev'as far'i tiel.

— Kial ne?

— Vi demand'as, kial ne ... Jes, vi hav'as kelk'a'j'n strang'a'j'n ide'o'j'n. Sed pri'pens'u mi'a'j'n vort'o'j'n! Li for'ir'is, kaj post kelk'a'j moment'o'j en'ven'is la patr'o.

— Patr'o, dir'is Ald'a, ni'a rond'o far'is skandal'o'n. Tut'a Torent'o bru'as pro ni.

— Pro vi? Sed kial? Ald'a rakont'is, kaj la patr'o silent'e aŭskult'is. Li palpebr'um'is kaj la vizaĝ'muskol'o'j mov'iĝ'is, kaj kiam ŝi fin'is, li subit'e met'is si'a'n brak'o'n ĉirkaŭ ŝi'a'n kol'o'n kaj am'e rigard'is en ŝi'a'j'n okul'o'j'n.

— Knab'in'o, mi ne sci'as, kio'n dir'i, sed mi fid'as vi'n, kaj mi kred'as, ke vi sci'as, kio'n vi far'as ... Se hom'o hav'as fort'o'n sekv'i si'a'n raci'o'n ...

Li ne fin'is la fraz'o'n, sed Ald'a demand'ton'e al'don'is: tiam tiu hom'o sekv'u si'a'n raci'o'n.

— Jes, ŝajn'as al mi tiel, li dir'is kaj pri'pens'e kap'klin'is. Sekv'i si'a'n raci'o'n est'as strang'a eksperiment'o, sed tamen ... Kiam Ajn'a ven'is hejm'e'n en la vesper'o reg'is grand'a ekscit'iĝ'o en la hejm'o. Kiam ŝi mal'ferm'is la pord'o'n, la patr'o tuj ven'is renkont'e al ŝi, kun ruĝ'a vizaĝ'o kaj terur'a rigard'o, kaj li eksplod'is bru'voĉ'e:

— Kio'n vi far'is, diabl'a stult'ul'in'o? Ho ... idiot'in'o, mi dev'us vip'i vi'n kiel hund'o'n!

— Kio'n mi far'is? dir'is Ajn'a sen'kompren'e.

— Kio'n vi far'is? Ĉu vi ne ban'is vi'n hieraŭ kun'e kun tiu'j, tiu'j ... vi sci'as mem kia'manier'e. Iu vid'is vi'n. Tut'a Torent'o klaĉ'as pri vi, pri ni, rid'ind'ig'as ni'n, rigard'as vi'n kiel ... Diabl'o'j, kia histori'o! Kial vi far'is tia'n idiot'aĵ'o'n?

— Mi ne far'is i'o'n mal'bon'a'n, dir'is Ajn'a trankvil'e sed iom re'tir'iĝ'em'e.

— Neni'o'n mal'bon'a'n! La skandal'o tut'e sufiĉ'as ankaŭ sen io tia. Ceter'e, kiel vi pov'as tio'n pruv'i? Kia diabl'a histori'o! Mi est'as membr'o de la lern'ej'a estr'ar'o, membr'o de la komun'um'a estr'ar'o, prezid'ant'o en la konstru'labor'ist'a sindikat'o. Kaj la fil'in'o tiel kondut'as! Li el'ig'is son'o'n kvazaŭ koler'a hund'o kaj post'e daŭr'ig'is:

— Kiu instig'is vi'n al tiu frenez'aĵ'o?

— Neni'u instig'is ni'n. Ni ĉiam ban'as ni'n tiel, kiam ni est'as sol'a'j.

— Ĉiam? ... Por moment'o li perd'is la parol'kapabl'o'n.

— Tio ja est'as ne'imag'ebl'a. Sed mi kompren'as ... tiu'j, tiu'j ge'kamarad'o'j, tiu knab'in'aĉ'o de la anarki'ist'o, tiu Alekso.

— Ne parol'u mal'bon'e pri ili! dir'is Ajn'a. Ni far'is tiel tut'e simpl'e pro tio, ke ĝi ŝajn'is natur'a al ni.

— Idiot'in'o! Ĉu vi do ne kompren'as, ke tio est'as la plej mal'natur'a, kio'n vi pov'us el'pens'i? Li silent'is por kelk'a'j mon'et'o'j, kaj la patr'in'o inter'ŝov'is plor'voĉ'e:

— Jes, jes, Ajn'a, grand'a'n ĉagren'o'n vi far'is al ni. Ĉu mi ne dir'is al vi ĉiam, ke vi evit'u la societ'o'n de tiu'j ge'kamarad'o'j. Ili est'as strang'a'j. Mi tiel ĝoj'is, kiam vi komenc'is kun'est'i kun Paŭlo kaj li'a'j ge'kamarad'o'j. Li est'as ver'e bon'kondut'a jun'ul'o. Kial vi for'las'is ili'n? Ajn'a ir'is al la sof'o kaj sid'iĝ'is apud avi'nj'o. Avi'nj'o demand'e rigard'is en ŝi'a'j'n okul'o'j'n, kaj Ajn'a ne evit'is la rigard'o'n.

— Ĉu i'o'n hont'ind'a'n vi far'is? demand'is avi'nj'o mal'laŭt'e. — Ne, dir'is Ajn'a kaj melankoli'e rid'et'is.

— Vi'a'j okul'o'j atest'as, ke vi dir'as la ver'o'n, dir'is avi'nj'o. Do ne est'as tiel mal'bon'e, kvankam ebl'e iom strang'e, mi ne sci'as ...

— Ĉu vi vol'as dir'i, avi'nj'o, ke tio ne est'as hont'ind'a? dir'is la patr'o. Strang'a'n moral'o'n vi hav'as! Jen tia'n, jen tia'n! ... Sed kio'n vi nun far'os, knab'in'o? Ĉu vi kred'as, ke vi pov'os labor'i ĉe la inĝenier'o post tiu ĉi histori'o, ĉu vi kred'as, ke ili vol'as rilat'i al tia frenez'ul'in'o? Fakt'e mi ŝat'us for'pel'i vi'n el la hejm'o, se la soci'o tio'n permes'us. Sed fin'fin'e mi dev'as ir'i al la inĝenier'o kaj parol'i kun li kaj la sinjor'in'o pri tiu ĉi mal'ben'it'a histori'o. Ebl'e ili rifuz'os re'akcept'i vi'n, sed ili almenaŭ ne kred'u, ke mi protekt'as vi'a'j'n stult'aĵ'o'j'n. Sed ĉiu'okaz'e, de nun est'as fin'it'a vi'a kun'est'ad'o kun tiu'j ge'kamarad'o'j, kaj tia'j frenez'aĵ'o'j ne plu okaz'os. Ĉu kompren'it'e? Ajn'a iom rekt'ig'is si'n kaj firm'e rigard'is la patr'o'n.

— Mi kompren'as vi'n, ŝi dir'is. Sed rilat'e al mi'a'j kamarad'o'j kaj ni'a kun'viv'o mi hav'as ali'a'n opini'o'n ol vi, kaj mi ne romp'os la inter'rilat'o'n kun ili.

— Aha! Nu nu, tio ord'iĝ'os sen'de'pend'e de vi'a'j opini'o kaj vol'o. Kie vi lern'is tia'n mem'star'ec'o'n? Ajn'a rigard'is li'n tra'penetr'e kaj dir'is mal'rapid'e kaj kun cert'a akcent'o:

— En mi'a fru'a infan'aĝ'o mi lern'is mem'star'ec'o'n. En la unu'a moment'o li ne kompren'is ŝi'n, sed subit'e li ruĝ'iĝ'is.

— Hont'u! li dir'is abrupt'e. Nu, nun mi ir'os al la inĝenier'o. La patr'in'o de Johano salut'is li'n per gaj'a rid'o, kiam li ven'is hejm'e'n.

— Ĉu vi aŭd'is, kio'n oni rakont'as pri vi kaj vi'a'j kamarad'o'j? Ĉu est'as ver'e?

— Jes, dir'is Johano, kondiĉ'e ke oni ne al'don'is i'o'n aĉ'a'n.

— I'o'n aĉ'a'n oni ne dir'is pri vi, dir'is la patr'in'o kaj de'nov'e ek'rid'is. Ŝajn'e vi'a kondut'o per si mem ŝajn'is al la hom'o'j sufiĉ'e aĉ'a. Neniam antaŭ'e mi aŭd'is pri tia afer'o. Ebl'e mi dev'us insult'i vi'n ... sed fin'fin'e vi kvar est'as ja tut'e kiel ge'frat'o'j, kaj ... jes, fakt'e mi ne vid'as i'o'n hont'ind'a'n en tiu afer'o.

— Ĉu ne? dir'is Johano mir'ig'it'e.

— Fakt'e ne.

— Sed patr'in'o! inter'romp'is Elsa. Kiel vi pov'as parol'i tiel? Se mi tiel kondut'us, mi post'e ne kuraĝ'us montr'i mi'n al kon'at'a'j hom'o'j.

— Trankvil'o'n, frat'in'o! dir'is Johano. Cert'e vi ne pov'as tiel kondut'i, kaj vi ne bezon'os hont'i tiel terur'e. Kaj nun vi ja ricev'is nov'a'j'n ŝu'o'j'n kaj nov'a'n rob'o'n kaj re'trov'is vi'a'n fianĉ'o'n kaj li edz'in'ig'os vi'n, kaj ĉio est'os en bon'a ord'o, kaj mi'a'n kondut'o'n vi las'u al mi.

Sed Erik'o parol'is serioz'e kun Johano, kiam ili post la vesper'manĝ'o sid'is kun'e en la intern'a ĉambr'o.

— Mi ja kon'as vi'n ĉiu'j'n tre bon'e, kaj mi kred'as, ke mi kompren'as, kial vi tiel kondut'is. Sed est'as infan'a'j fantazi'o'j, vi ĉiam est'is kun'e, kaj vi hav'as kelk'a'j'n naiv'a'j'n ide'o'j'n ...

— Kial ni'a kondut'o est'is naiv'a? demand'is Johano.

— Nu, ebl'e ĝi ne est'is naiv'a, se mi prov'as rigard'i la afer'o'n el vi'a vid'punkt'o. Sed kiom signif'as vi'a vid'punkt'o kompar'e al tiu de ĉiu'j ali'a'j hom'o'j? Vid'u, oni dev'as pli mal'pli adapt'i si'n al la ĝeneral'a'j vid'punkt'o'j de la hom'o'j. Est'u saĝ'a, kaj ne instig'u plu la hom'o'j'n al rid'ad'o kaj klaĉ'ad'o pri vi. Tiu ban'kutim'o est'as nur fiks'a ide'o ĉe vi, fin'fin'e ĝi ja est'as sen'signif'a, en si mem nek mal'bon'a nek bon'a. Do for'las'u ĝi'n! Kontraŭ'kutim'e Johano mal'mult'e kontraŭ'dir'is. La patr'o de Ajn'a ir'is al la inĝenier'o, kaj en grand'a ekscit'iĝ'o rakont'is al li kaj li'a edz'in'o la tut'a'n ban'histori'o'n, kaj sam'e emfaz'e kiel en la hejm'o kondamn'is la kondut'o'n de la fil'in'o.

— Mi neniel pov'as pretend'i, li fin'is, ke vi toler'u ŝi'n en vi'a hejm'o post tiu ĉi okaz'o, sed mi vol'is almenaŭ sen'kaŝ'e rakont'i la afer'o'n al vi.

La ge'sinjor'o'j neni'o'n dir'is dum li'a rakont'ad'o, kaj ili'a'j vizaĝ'o'j ne perfid'is, kio'n ili pens'as pri si'a serv'ist'in'o.

— Do est'as tiel, ke ili ban'is si'n kun'e sen ban'vest'o'j, sed neni'o ali'a okaz'is? dir'is demand'e la inĝenier'o, tiel trankvil'e ke la patr'o de Ajn'a iom ek'hont'is pro si'a ekscit'iĝ'o.

— Ŝajn'e jes, sed tio est'as ja sufiĉ'a skandal'o. — Iom ne'ordinar'a kondut'o, cert'e, dir'is la inĝenier'o. Li far'is paŭz'et'o'n kaj ŝajn'is pri'pens'i.

— Mi'a edz'in'o kaj mi tre ŝat'as Ajn'a'n, li daŭr'ig'is. Iel ŝi ajn'as al ni ne'ordinar'a knab'in'o. Mi kred'as, ke la afer'o ne est'as tiel terur'a. Ĉiu'okaz'e ŝi re'ven'u morgaŭ kiel ordinar'e. Mi parol'os kun ŝi.

— Vi est'as tiel afabl'a, ke ŝajn'as al mi ke preskaŭ tro, dir'is la patr'o de Ajn'a, kaj se vi pov'os per taŭg'a trakt'ad'o ŝanĝ'i ŝi'a'n manier'o'n kaj ŝi pov'os rest'i ĉe vi, mi ne pov'os sufiĉ'e dank'i vi'n pro tio. Ŝi bezon'as pli sever'a'n dres'ad'o'n ol mi supoz'is. Ne forges'u tio'n, kiam vi parol'os kun ŝi! Ankaŭ ŝi'a'j ge'kamarad'o'j bezon'us bon'a'n lecion'o'n, sed tio est'as ja ali'a afer'o.

— Mi parol'os kun ŝi, okaz'e ebl'e ankaŭ kun la knab'o'j. La patr'o de Ajn'a est'is pli trankvil'a, kiam li re'ven'is de si'a vizit'o al la inĝenier'o, sed li'a opini'o pri la fil'in'o est'is sam'e sever'a kiel antaŭ'e.

— Vi pov'os ir'i al vi'a labor'o kiel ordinar'e, li dir'is al Ajn'a, kaj ebl'e vi pov'os rest'i. La inĝenier'o parol'os kun vi, kaj mi dezir'as al vi tre bon'a'n akcept'o'n. Esper'ebl'e vi ek'kompren'os, ke vi'a opini'o ne est'as la sol'a mezur'il'o por vi'a kondut'o.

En la sekv'ant'a tag'o la patr'o de Ajn'a, kvazaŭ por defend'i si'a'n propr'a'n reputaci'o'n kontraŭ mal'bon'a fam'o, rakont'is al si'a'j labor'kamarad'o'j pri si'a inter'parol'o kun la inĝenier'o, kaj tio don'is nov'a'n stimul'o'n al la klaĉ'ad'o. Ajn'a kaj la inĝenier'famili'o far'iĝ'is centr'o por la interes'o, kaj oni mal'pacienc'e atend'is solv'iĝ'o'n de la dram'et'o.

Ajn'a atend'is, ke la promes'it'a akcept'o renkont'os ŝi'n tuj post aper'o en la hejm'o de la inĝenier'o, sed la mastr'o jam for'ir'is, kiam ŝi al'ven'is, kaj la mastr'in'o neni'o'n dir'is pri la afer'o sed kondut'is sam'e afabl'e kiel antaŭ'e. Post ne'long'e la inĝenier'o ven'is hejm'e'n por maten'manĝ'i, sed li neni'o'n menci'is al Ajn'a pri la inter'parol'o kun la patr'o kaj ne atent'is pri ŝi pli ol ordinar'e. Kaj tiel pas'is la tut'a tag'o. Nur en la vesper'o, kiam Ajn'a jam est'is pret'a por ir'i hejm'e'n, vok'is ŝi'n la inĝenier'o kaj pet'is ŝi'n en'ven'i en li'a'n labor'ĉambr'o'n. Li pet'is Ajn'a'n sid'iĝ'i apud mal'grand'a tabl'o kaj mem li ek'sid'is kontraŭ ŝi ali'flank'e de la tabl'o.

— Vi sci'as, ke vi'a patr'o est'is ĉe mi hieraŭ kaj parol'is pri vi, ĉu ne? li demand'is en trankvil'a ton'o.

— Jes, mi sci'as, respond'is Ajn'a kaj sen'kaŝ'e renkont'is li'a'n rigard'o'n.

— Hodiaŭ mi preter'pas'e parol'is iom'et'e kun la du knab'o'j, vi'a'j kamarad'o'j. Ili plaĉ'is al mi. Vi tre ŝat'as ili'n, ĉu ne?

— Jes, kaj sam'e Ald'a'n, ni'a'n kamarad'in'o'n, ebl'e patr'o menci'is pri ŝi.

— Kun ŝi mi neniam parol'is, sed mi okaz'e vid'is ŝi'n en la gazet'vend'ej'o, kaj ankaŭ ŝi far'is al mi bon'a'n impres'o'n.

Li silent'is por kelk'a'j moment'o'j, kaj Ajn'a rigard'is li'n atend'ant'e la daŭr'ig'o'n de li'a parol'o. Li hav'is inteligent'a'n, nobl'a'n vizaĝ'o'n, kaj iel Ajn'a sent'is anim'a'n parenc'ec'o'n al li sed sam'temp'e sent'is ĉagren'o'n pro tio, ke li ebl'e mal'ŝat'as ŝi'n.

— Tiu Arn'e — li ja nom'iĝ'as tiel? — ŝajn'as hav'i interes'o'n por desegn'ad'o. Li okaz'e dir'is kelk'a'j'n vort'o'j'n pri tia afer'o, kaj ŝajn'is al mi, ke li hav'as kompren'o'n por art'o. Ĉu vi vid'is desegn'aĵ'o'j'n de li? Ajn'a komenc'is rakont'i, unu'e iom hezit'e, sed nov'a'j demand'o'j de li vigl'ig'is ŝi'n, kaj baldaŭ ŝi preskaŭ forges'is la mal'agrabl'a'n kaŭz'o'n de la inter'parol'o kaj komenc'is rakont'i, kvazaŭ ŝi hav'us antaŭ si Alekson sed ne la inĝenier'o'n.

Post'e li far'is simil'a'j'n, ŝajn'e sam'e sen'intenc'a'j'n demand'o'j'n pri la ali'a'j, kaj Ajn'a sam'e volont'e kaj sam'e sincer'e rakont'is pri ili, pri la ekskurs'o'j kaj pri la ceter'a kun'viv'o kaj eĉ pri la inter'parol'o'j kaj la pens'manier'o'j en la rond'o.

Kiam ŝi jam rakont'is ĉef'trajt'e preskaŭ ĉio'n pri si kaj si'a'j ge'kamarad'o'j, ŝi subit'e ruĝ'iĝ'is kaj mal'lev'is la okul'o'j'n.

— Pardon'u! ŝi dir'is mal'laŭt'e. Mi ne dev'us tiom babil'i.

— Mi tre ĝoj'as, ke vi tiom babil'is. Ceter'e est'as ja mi, kiu per mi'a'j demand'o'j ig'is vi'n parol'i.

Post'e li long'e silent'is kaj atent'e rigard'is ŝi'n.

— Mi ne vol'as est'i juĝ'ant'o en la afer'o, pri kiu parol'is al mi vi'a patr'o, li fin'e dir'is, kaj mi vol'as don'i nek admon'o'j'n nek konsil'o'j'n. Tio rest'u afer'o inter vi'a patr'o kaj vi. Mi'a'part'e mi ĝoj'as hav'i tia'n knab'in'o'n kiel vi'n en mi'a hejm'o, kaj mi'a edz'in'o ŝat'as vi'n sam'e kiel mi. Sed nun vi ebl'e vol'as ir'i hejm'e'n? Ajn'a hezit'e lev'is si'n, kaj kiam ŝi rigard'is li'n, aper'is subit'e larm'o'j en ŝi'a'j okul'o'j.

— Vi do ne ... mi do ne ĉagren'is vi'n?

— Ĉu nur tio'n vi tim'is?

— Jes, mi ne vol'us ĉagren'i vi'n aŭ la mastr'in'o'n.

— Sed ebl'e vi'a patr'o ĉagren'iĝ'is.

— Li ne ĉagren'iĝ'is, li nur koler'iĝ'is, tio est'as ali'a afer'o. Ajn'a hav'is pri'pens'a'n mien'o'n, kiam ŝi ven'is hejm'e'n, kaj kiam la patr'o ek'vid'is ŝi'n, li dir'is preskaŭ gaj'e:

— Nu, knab'in'o, mi esper'as, ke la inĝenier'o bon'e regal'is vi'n. Kio'n li postul'is de vi?

— Neni'o'n li postul'is.

Kaj Ajn'a mal'long'e rakont'is pri la inter'parol'o.

— Mi supoz'as, ke vi ne mensog'as, dir'is la patr'o mal'hel'mien'e, kvankam mi atend'is i'o'n ali'a'n. Hm! Strang'a hom'o! Kaj tamen est'as inĝenier'o kaj sinjor'o! Mi ne pov'as kompren'i ... Sed do bon'vol'u aŭskult'i mi'a'j'n postul'o'j'n. ...

Vol'e-ne'vol'e Ajn'a dev'is aŭskult'i li'a'j'n postul'o'j'n, sed li'a'j'n ordon'o'j'n ŝi ne plen'um'is. Kiam temp'o permes'is, ŝi daŭr'ig'is kun'est'i kun si'a'j ge'kamarad'o'j kiel antaŭ'e, kaj ili ne ŝanĝ'is si'a'j'n manier'o'j'n. La torent'an'o'j sci'vol'em'e rigard'is ili'n, atend'ant'e la kulmin'o'n de la histori'o. Sed neni'o okaz'is, kaj iom post iom silent'iĝ'is la klaĉ'ad'o.

— Ili est'as nud'ist'o'j, sed ceter'e ili ŝajn'as normal'a'j, oni konstant'e konklud'is preskaŭ indiferent'e. Eĉ la patr'o de Ajn'a iom post iom trankvil'iĝ'is, kvankam li ne pardon'is al la fil'in'o ŝi'a'n obstin'o'n.

— Ebl'e vi ne est'as mal'bon'a, li deklar'is, sed du'on'e frenez'a vi est'as, kaj mi ĝoj'os, kiam vi for'las'os la hejm'o'n.

*

Kaj de'nov'e proksim'iĝ'is somer'mez'o, kun abund'a verd'aĵ'o kaj odor'o'j de flor'o'j kaj foli'o'j kaj viv'o'plen'a kviet'o en sen'nokt'a'j vesper'o'j.

En dimanĉ'a antaŭ'tag'mez'o la rond'an'o'j ir'is al si'a ban'ej'o ĉe la fer'voj'a pont'o. Ankaŭ Brit'a kun'est'is. Ŝi kaj ŝi'a patr'in'o re'ven'is jam antaŭ unu semajn'o, sed nur mal'mult'e ŝi kun'est'is kun si'a'j ge'kamarad'o'j, ĉar ili ne hav'is mult'e da liber'a temp'o. Est'is vigl'a viv'o ĉe la river'o. Ĉe la golf'et'o est'is amas'o da infan'et'o'j, kiu'j lud'is en la akv'o kaj kri'is kiel sovaĝ'ul'o'j, kaj pli sud'e, ĉe la ordinar'a ban'lok'o, est'is grand'a ar'o da ge'jun'ul'o'j kun komplet'a ekspozici'o de ĉiu'j kolor'o'j kaj model'o'j de la plej modern'a'j knab'in'o'j ban'vest'o'j.

Sed en ili'a propr'a sol'ec'a lok'o trov'iĝ'is neni'u, kaj eĉ la bru'o de la ali'a'j ne est'is aŭd'ebl'a.

— Torent'o ne est'as la sam'a kiel en la pas'int'a somer'o, dir'is Brit'a, kiam ili post la ban'o kuŝ'is sur la herb'o apud la bord'o. — Ĉu ankaŭ ni ali'iĝ'is? demand'is Johano.

— Ne tiel. Sed nun vi ĉiu'j est'as lig'it'a'j de labor'o, kaj mi est'as sol'a la tut'a'j'n tag'o'j'n. Se mi almenaŭ pov'us part'o'pren'i vi'a'n labor'o'n!

— Labor'o est'as ja neces'a, dir'is Johano. Kaj fin'fin'e ni ja ne dis'iĝ'is, kvankam ni ne pov'as ĉiam est'i kun'e.

Sed baldaŭ Brit'a komenc'is parol'i pri ali'a'j afer'o'j, kaj re'ven'is la intim'a harmoni'o de ili'a kun'est'o en la pas'int'a somer'o.

Sed tiam subit'e aper'is inter la aln'a'j dens'ej'o'j kvar jun'ul'o'j dek'sep-, dek'ok'jar'a'j. Kiam ili ek'vid'is la knab'in'o'j'n, ili moment'e halt'is, kvazaŭ hezit'ant'e, sed post'e tuj proksim'iĝ'is. La knab'in'o'j for'turn'is si'n de la en'trud'ant'o'j, kaj Arn'e kaj Johano prov'is per si'a'j rigard'o'j halt'ig'i ili'n, sed tio neniel efik'is. Nur je kelk'metr'a distanc'o de la rond'an'o'j ili halt'is, kaj unu el ili, la sam'a kiu iam edif'is Arn'e'n per pri'knab'in'a'j histori'o'j, afekt'e salut'is, dum ĉiu'j kvar fripon'e glat'e rid'et'is.

— Ni ne sci'is, ke vi est'as tie ĉi, dir'is tiu, kiu salut'is, sed mi esper'as, ke ni ne ĝen'as vi'n. Ni ĉiam ŝat'as ban'i ni'n tie ĉi, est'as tre agrabl'a lok'o. Kaj vi, knab'in'o'j, ne bezon'as for'turn'i vi'n, kvazaŭ vi vol'us for'kur'i. Ni ne est'as kanibal'o'j.

Subit'e Ald'a turn'is la kap'o'n kaj demand'is:

— Kio'n vi vol'as?

— Strang'a demand'o! dir'is la jun'ul'o kaj rikan'e rid'is. Kompren'ebl'e ni vol'as ban'i ni'n.

— Nun vi mensog'as, dir'is Ald'a strang'e trankvil'e. Vi vol'as rigard'i nud'a'j'n knab'in'o'j'n, sol'e pro tio vi ven'is. Kun tia'j hom'o'j ni ne inter'rilat'as. Atend'u moment'o'n, kaj ni vest'os ni'n kaj for'ir'os, post'e vi pov'os ban'i vi'n laŭ'plaĉ'e.

— Ne predik'u tia'manier'e, bel'a knab'in'o! admon'is dolĉ'voĉ'e la jun'ul'o. Rest'u nur! Ni ne ĝen'os vi'n, kaj est'as ja lok'o por ni ĉiu'j. Ni est'os sam'e ĝentil'a'j kiel ... Li turn'is la rigard'o'n al la knab'o'j kaj abrupt'e silent'iĝ'is, frap'it'a de la aspekt'o de Johano. Johano sid'is silent'a kun fort'e kun'prem'it'a'j lip'o'j, kaj li'a vizaĝ'o est'is strang'e rigid'a. La muskol'o'j trem'is sub li'a haŭt'o, kaj subit'e li kvazaŭ ĵet'iĝ'is de si'a lok'o kontraŭ la kvar jun'ul'o'j'n. Ili est'is pli fort'a'j ol li, sed li'a du'on'frenez'a aspekt'o tiom terur'is ili'n, ke ili for'kur'is kvazaŭ de rabi'a hund'o. Dum kelk'a'j sekund'o'j li persekut'is ili'n, sed kiam li kompren'is, ke ili efektiv'e for'kur'as, li halt'is kaj mal'rapid'e re'ir'is.

Li tut'a korp'o trem'is, kaj li sid'iĝ'is kvazaŭ tut'e el'ĉerp'it'a.

— Tiu'j diabl'o'j! li flustr'is. Tiu'j diabl'o'j!

— Trankvil'iĝ'u! dir'is Ald'a mol'e. Vi ja preskaŭ frenez'iĝ'is.

— Jes ... se ili ne est'us for'kur'int'a'j. Ni for'ir'u de tie ĉi! Li komenc'is rapid'e vest'i si'n, kaj la ali'a'j sekv'is li'a'n ekzempl'o'n. Ili for'las'is la bord'o'n, kaj la ali'a'j sen'demand'e akompan'is Johanon. Li ir'is rekt'e trans la herb'ej'o'n, kaj ili ating'is la sud'a'n dekliv'o'n de Guf'mont'o. Dum kelk'a temp'o ili sen'cel'e kaj silent'e vag'is en la arb'ar'o, sed post'e Johano komenc'is grimp'i supr'e'n, kaj fin'e ili ating'is la plej alt'a'n punkt'o'n, ĉe la voj'et'o al Perk'o'lag'o.

Tie ili sid'iĝ'is. Profund'e sub ili kuŝ'is Torent'o, kaj ĝi est'is bel'a en si'a somer'a ornam'o. Bel'a est'is la tut'a val'o kaj la eben'o en la sud'o, bel'a'j la mont'o'j kaj la serioz'a'j arb'ar'o'j okcident'e kaj nord'e.

Silent'o reg'is en la rond'o, sed la lok'o vek'is memor'o'j'n, kaj Ajn'a prov'is vigl'ig'i la kamarad'o'j'n.

— Iam ni sid'is tie ĉi kaj manĝ'is oranĝ'o'j'n, en aŭtun'a vesper'o, la unu'a'n foj'o'n sur'voj'e al Perk'o'lag'o. Ĉu vi memor'as?

— Cert'e, dir'is Johano. Kaj iam ni star'is tie ĉi en mal'lum'a nokt'o, ĉe la rest'o'j de for'brul'int'a fajr'o, kaj ni kapt'is la man'o'j'n unu de la ali'a, ĉar ek'reg'is ni'n strang'a sent'o de sol'ec'o, la unu'a'n foj'o'n.

— Sed neniam est'is tie ĉi pli bel'e ol nun, dir'is Ajn'a.

— La land'o est'as bel'a, konsent'is Johano. Est'us bon'a land'o, se la loĝ'ant'o'j simil'us al ĝi.

— Sed tia'j hom'o'j kiel tiu'j kvar tamen est'as escept'a'j, dir'is Ajn'a.

— Ebl'e ĝust'e tia'j est'as escept'a'j. Sed la spirit'o est'as pli mal'pli la sam'a. Oni ŝat'as detru'i kaj ĉagren'i. Ĉu vi memor'as, kiel vi ĉe la lern'ej'o far'is neĝ'o'figur'o'j'n, kaj kiel la knab'o'j dis'frap'is ili'n per neĝ'o'bul'o'j kaj rikan'is kaj intens'e ĝu'is vi'a'n mal'ĝoj'o'n? Vi lud'is per pilk'o'j, kaj ili pren'is la pilk'o'j'n kaj for'ĵet'is ili'n, vi far'is danc'lud'o'j'n, kaj ili al'kur'is kaj dis'breĉ'is la rond'o'n. Kaj kiam ili far'iĝ'as jun'ul'o'j, ili ankoraŭ ŝat'as detru'i kaj ĉagren'i. Ebl'e est'as feliĉ'e, ke ili iom post iom far'iĝ'as labor'sklav'o'j, ali'e la plen'kresk'ul'o'j cert'e far'us ankoraŭ pli da satan'aĵ'o'j.

— Ĉu mal'pli? dir'is Brit'a. Ĉu ne est'as iam'a'j knab'o'j, kiu'j far'as la mond'o'n batal'ej'o, kiu'j ig'as la hom'o'j'n mort'ig'i unu la ali'a'n kaj dis'frap'i vir'in'o'j'n kaj infan'o'j'n sam'e kiel la knab'o'j iam dis'frap'is la neĝ'o'figur'o'j'n de Ajn'a?

— Jes, vi prav'as, dir'is Johano, pri tio mi ne pens'is. Cert'e est'as la sam'a afer'o.

*

La somer'a'j semajn'o'j rapid'e for'pas'is. Iu'n vesper'o'n en la fin'o de juli'o, kiam Arn'e ĵus ven'is hejm'e'n de si'a labor'o, aper'is tut'e ne'atend'it'e Brit'a kaj dir'is, ke ŝi dezir'as, ke li far'u promen'o'n kun ŝi. Feliĉ'e li'a patr'o ne est'is hejm'e.

La patr'in'o de Arn'e iom konfuz'iĝ'is pro la propon'o de la knab'in'o, sed Brit'a trankvil'ig'is ŝi'n.

— Ne tim'u, pa'nj'o! Mi vol'as parol'i kun Arn'e pri li'a pentr'ad'o, kaj mi hav'as grav'a'n propon'o'n. Vi post'e ek'sci'os, sed unu'e mi vol'as parol'i kun li.

— Ho, tiel, dir'is la patr'in'o, kaj ŝi'a mien'o hel'iĝ'is. Mi neni'o'n kompren'as, neniel pov'as help'i al Arn'e, sed vi ja est'as eduk'it'a kaj bon'e kompren'as, kaj mi tre ĝoj'us, se vi pov'us i'o'n el'pens'i.

Arn'e rapid'e manĝ'is, lav'is si'n kaj ŝanĝ'is vest'o'j'n, kaj ili kun'e for'ir'is.

— Jes, mi hav'as propon'o'n, dir'is Brit'a, kiam ili for'las'is la labor'ist'a'j'n dom'o'j'n kaj pov'is pli sen'ĝen'e inter'parol'i. Ven'is pentr'ist'o al la pension'o, ver'a pentr'ist'o, kaj li hav'as pentr'o'lern'ej'o'n en la ĉef'urb'o. Mi mult'e babil'is kun li dum la last'a'j tag'o'j, kaj ni amik'iĝ'is. Hodiaŭ maten'e mi komenc'is rakont'i pri vi kaj demand'is, ĉu li ne pov'as i'o'n far'i por vi. Li onkl'ec'e rid'et'is pri mi'a fervor'o, sed mi ne las'is mi'a'j'n atak'o'j'n, kaj fin'e li dir'is, ke mi pov'as al'konduk'i la knab'o'n kun'e kun li'a'j art'aĵ'o'j, kaj fin'e mi sukces'is persvad'i li'n akcept'i vi'n kiel ne'pag'ant'a'n lern'ant'o'n, se li trov'os, ke vi merit'os tio'n.

— Kaj se jes? dir'is Arn'e trankvil'e. Mi ne hav'as mon'o'n por loĝ'ad'o kaj ceter'a'j neces'a'j afer'o'j.

— Mi sci'as. Kaj tial mi atak'is ankaŭ patr'in'o'n, kaj okaz'is la strang'a afer'o, ke mi eĉ ne bezon'is persvad'i ŝi'n. Ŝi tut'e de si mem interes'iĝ'is pri vi, kaj post mi'a'j klar'ig'o'j, ŝi mem demand'is, ĉu mi ne ŝat'us, ke ni zorg'us pri tio, ĉe ni. Kaj kompren'ebl'e mi konsent'is.

— Do sen'pag'e? dir'is Arn'e.

— Sed kompren'ebl'e!

Arn'e long'e rigard'is ŝi'n, preskaŭ mal'gaj'e.

— Nu? dir'is Brit'a.

— Mi ne sci'as, dir'is Arn'e, kaj la voĉ'o iom trem'is. Est'us strang'e nur akcept'i kaj neni'o'n don'i, kvazaŭ almoz'pet'ant'o ...

— Sed Arn'e!

— Jes, jes. Se tem'us nur pri help'o de vi ... vi ja est'as mi'a kamarad'in'o. Vi'a patr'in'o tamen est'as al mi fremd'a hom'o. Est'us mal'facil'e akcept'i bon'far'o'n.

— Ni sid'iĝ'u kaj parol'u trankvil'e, dir'is Brit'a decid'e. Vi ja kur'as, kvazaŭ vi vol'us for'kur'i de mi.

Ŝi kapt'is li'a'n brak'o'n kaj tir'is li'n al la rand'o de la ŝose'o. Ili trans'salt'is la dren'fos'aĵ'o'n kaj sid'iĝ'is.

— Mi kompren'as vi'n, daŭr'ig'is Brit'a. Ver'ŝajn'e mi mem sam'e sent'us en tia kaz'o. Sed ali'flank'e, ĉu vi mem ne volont'e don'us tia'n help'o'n, se vi pov'us?

— Cert'e.

— Kial do ne mem akcept'i? Kaj kio'n far'i, se ne trov'iĝ'as ali'a voj'o?

— Provizor'e mi ja pov'as rest'i en la uzin'o.

— Ver'e ŝajn'as, ke vi pov'us tio'n far'i malgraŭ la propon'o kaj eĉ malgraŭ vi'a dezir'o liber'e sekv'i vi'a'n propr'a'n voj'o'n. Sed aŭskult'u, Arn'e, mi tiel ĝoj'us, se vi konsent'us. Ni'a hejm'o far'iĝ'us ali'a, se vi est'us tie, mi ne est'us sol'a plu.

Arn'e ankoraŭ'foj'e long'e rigard'is ŝi'n, kaj post'e li decid'e dir'is:

— Bon'e, mi konsent'as. Kaj li kapt'is ŝi'a'n man'o'n kaj fort'e prem'is ĝi'n, sed post'e li ek'rid'is.

— Fin'fin'e ni iom tro'rapid'as. Ni ankoraŭ ne aŭd'is la opini'o'n de la pentr'ist'o.

En la sekv'ant'a vesper'o Brit'a prezent'is si'a'n amik'o'n al la pentr'ist'o. Tiu esplor'e rigard'is la knab'o'n kaj dum'e far'is divers'a'j'n demand'o'j'n, sed li neniel montr'is, kio'n li pens'as pri la afer'o.

— Sed nun mal'ferm'u vi'a'n grand'a'n pak'aĵ'o'n, kaj ni iom rigard'u vi'a'j'n kre'aĵ'o'j'n! Arn'e mal'ferm'is la pak'aĵ'o'n kaj met'is sur la tabl'o'n antaŭ la sinjor'o amas'o'n da paper'o'j kun desegn'aĵ'o'j kaj akvarel'o'j, kelk'a'j'n skiz'libr'o'j'n kaj dek'o'n da ole'pentr'aĵ'o'j far'it'a'j sur mason'it'o.

La kvant'o ŝajn'e iom surpriz'is la sinjor'o'n, sed li neni'o'n dir'is, nur pren'is la skiz'libr'o'j'n kaj komenc'is foli'um'i. Pri Arn'e kaj Brit'a, kiu'j sid'is apud'e, li neniom atent'is. Li sufiĉ'e long'e rigard'is la bild'o'j'n, oft'e kun pri'pens'a mien'o.

Nur post du'on'hor'o li fin'is si'a'n ekzamen'o'n. Li lev'is la kap'o'n kaj rigard'is Arn'e'n.

— Ĉu vi est'as konsci'a pri la en'hav'o de vi'a'j kre'aĵ'o'j, mi vol'as dir'i, ĉu vi intenc'is esprim'i i'o'n per ili?

— Jes. Preskaŭ ĉiu'j est'as el la last'a jar'o, antaŭ'e mi ne kompren'is tio'n.

— Strang'e. Li ek'star'is kaj prem'is la man'o'n de Arn'e.

— Mi ĝoj'as, ke mi kon'at'iĝ'is kun vi, kaj mi volont'e akcept'as vi'n kiel lern'ant'o'n. Vizit'u mi'n morgaŭ vesper'e, kaj tiam ni iom babil'os pri la afer'o. Mi supoz'as, ke Brit'a nun vol'as konduk'i vi'n al si'a patr'in'o. Dank'o'n, Brit'a, vi bon'e far'is, kiam vi kon'at'ig'is vi'a'n amik'o'n al mi.

*

Ven'int'e hejm'e'n li rakont'is ĉio'n al la patr'in'o. Pli da ĝoj'o li neniam vid'is ĉe ŝi. Sed li mem est'is mal'pli entuziasm'a, ŝajn'is eĉ iom'et'e hezit'a.

— Mi nun ir'os al Alekso, vol'as iom parol'i kun li.

— Vi vol'as rakont'i tio'n al li? Cert'e li ĝoj'os. Sed re'ven'u baldaŭ, est'as jam mal'fru'e.

Alekso est'is intern'e en la elektr'a staci'o, sed kiam Arn'e ven'is, li el'ir'is, kaj ili sid'iĝ'is sur la kutim'a'n lok'o'n. Nun en la vesper'o est'is mult'e pli trankvil'a ol dum la tag'o'j. Ven'is bru'o el la lamen'ej'o kaj ali'a'j lok'o'j, sed al tiu'j son'o'j Arn'e jam de'long'e kutim'iĝ'is.

Arn'e rakont'is pri la propon'o de Brit'a kaj pri la okaz'o'j en la sam'a vesper'o.

— Est'as ja bon'eg'e, dir'is Alekso. Sed vi parol'as pri la afer'o, kvazaŭ ĝi don'us al vi pli da ĉagren'o ol ĝoj'o. Kio ankoraŭ prem'as vi'n?

— Mi komenc'is pens'i pri cert'a afer'o, dir'is Arn'e kaj serioz'e rigard'is Alekson. Vi ja kon'as ni'a'n rond'o'n ...

— Sufiĉ'e bon'e, mi kred'as.

— Iel ven'is al mi la pens'o, ke viv'o est'as pli ol art'o. Vid'u, per lini'o'j kaj kolor'o'j mi prov'as esprim'i tio'n, kio'n mi trov'as plej bel'a, plej ŝat'ind'a. Kaj far'iĝ'as bild'o de mi'a ide'o pri la viv'o, pri la hom'o'j. Sed ĉu ne est'us pli bon'e esprim'i si'a'j'n ide'o'j'n pri la viv'o ĝust'e per si'a propr'a viv'ad'o, en la kun'viv'o kun la hom'o'j?

Ĉu la art'o ne est'as surogat'o por viv'ad'o? Vid'u, mi for'las'as la viv'o'n de ni'a rond'o por far'i bild'o'j'n de ĝi!

— Mal'facil'a'j'n demand'o'j'n vi far'as, dir'is Alekso.

Post'e li long'e silent'is kaj Arn'e atent'e rigard'is. Fin'e li demand'is:

— Ĉu vi ĉes'us desegn'i kaj pentr'i, se vi rest'us inter vi'a'j kamarad'o'j?

— Cert'e ne.

Kaj de'nov'e Alekso silent'is, sed nun est'is li, kiu rigard'is Arn'e'n, kaj Arn'e, kiu pri'pens'e mal'lev'is la okul'o'j'n.

— Mi supoz'as, ke vi est'as tiel kre'it'a, daŭr'ig'is Alekso. Kaj rilat'e al vi'a rond'o ... Vid'u, post kelk'a'j jar'o'j ĝi ne ekzist'os plu. Unu ir'os tie'n, ali'a tie'n. Eĉ se vi ĉiu'j rest'us en la sam'a lok'o, vi'a'j voj'o'j pli mal'pli dis'iĝ'us.

— Ver'ŝajn'e vi prav'as, dir'is Arn'e. Sed kio post'e rest'os?

— Mal'facil'a'j'n demand'o'j'n vi far'as hodiaŭ. Kio rest'us, se vi rest'us tie ĉi? Arn'e ne respond'is sed cerb'um'e rigard'is al la sud'a ĉiel'o. Post kelk'a temp'o li subit'e ek'rid'et'is.

— Alekso, tie en la sud'o star'as la sam'a stel'o, kiu'n ni observ'is antaŭ unu jar'o. Ĉu vi memor'as?

— Cert'e. Kaj sam'e trankvil'e ĝi mov'iĝ'as ... tiel trankvil'e, tiel trankvil'ig'e ...

*

En iu vesper'o Johano ir'is al Ald'a por re'don'i prunt'it'a'n libr'o'n. Li trov'is ŝi'n en la ĝarden'o, kie ŝi kolekt'is rib'o'j'n. Ŝi demand'is, ĉu li dezir'as ali'a'n, kaj kiam li jes'is, ŝi vol'is tuj en'ir'i por don'i ĝi'n al li.

— Las'u tio'n, mi help'os vi'n. Tiu'j'n ĉi mal'mult'a'j'n arbust'o'j'n ni rapid'e sen'ber'ig'os. Ĉu post'e vi est'os liber'a? Ŝi jes'is.

— Bon'e. Do ni pov'os post'e iom babil'i, mi vol'us serĉ'i kelk'a'j'n afer'o'j'n en la enciklopedi'o de vi'a patr'o.

— Sed ne est'as bon'a ord'o, ke vi help'as mi'n. Vi jam labor'is la tut'a'n tag'o'n en la forĝ'ej'o.

— En la forĝ'ej'o, jes. Sed est'as grand'a diferenc'o inter dev'ig'a labor'o kaj liber'a. Ceter'e tio ĉi est'as ja nur lud'o, post du'dek minut'o'j ni est'os pret'a'j.

Ili rapid'e labor'is, ŝi sur unu flank'o de la arbust'o'j, li sur la ali'a, kaj dum'e ili babil'et'is pri divers'a'j afer'o'j, kiu'j okaz'e kapt'is ili'a'n interes'o'n. Est'is kviet'a vesper'o kun alt'a ĉiel'o kaj sent'o de fru'a aŭtun'iĝ'o. La somer'a'j pom'o'j jam bril'is ruĝ'e sur la arb'o'j, kaj la astr'o'j port'is grand'a'j'n burĝon'o'j'n. Pal'or'e fal'is la vesper'a sun'lum'o sur verd'a'j'n foli'o'j'n kaj grand'a'j'n, diafan'e bril'ruĝ'a'j'n ber'grapol'o'j'n.

La last'a arbust'o est'is pret'a. Ili rekt'ig'is si'n, kaj Johano kap'klin'is al si.

— Nu, jen ni do est'as pret'a'j, kaj ...

Ili'a'j rigard'o'j renkont'iĝ'is, kaj Johano subit'e halt'is mez'e en la fraz'o. Dum kelk'a'j moment'o'j ili star'is sen'spir'e silent'a'j kaj sen'mov'a'j, rigard'ant'e unu la ali'a'n kvazaŭ konstern'it'a'j. Ili'a'j vizaĝ'o'j far'iĝ'is rev'e serioz'a'j. Sed subit'e aper'is rid'et'o sur ili'a'j lip'o'j, rid'et'o apenaŭ vid'ebl'a. La okul'o'j moment'e mal'lev'iĝ'is, kaj post'e la rigard'o'j de'nov'e renkont'iĝ'is. Kaj de'nov'e ili ek'rid'et'is, silent'e, konstern'it'e.

Johano ek'mov'is si'n kaj pren'is si'a'n korb'o'n, kiu star'is apud la arbust'o.

— Jen ni do est'as pret'a'j, li ripet'is preskaŭ flustr'e. Ĉu ni en'ir'u?

— Jes, tuj, ŝi dir'is mol'voĉ'e, sam'e mal'laŭt'e kiel li. La ber'o'j'n ni met'os en la kuir'ej'o'n, patr'in'o prepar'os ili'n morgaŭ.

Kiam ili ven'is al la peron'o, Johano subit'e halt'is.

— Kia stult'ul'o mi est'as. Mi ja kun'port'is libr'o'n, ĝi ankoraŭ rest'as sur la herb'o apud la arbust'o'j.

Ili rigard'is unu la ali'a'n, kaj Ald'a ek'rid'is.

— Nu jen! dir'is Ald'a. Ĝi'n ankaŭ mi forges'is.

*

Etiop'uj'o fal'is, ek'son'is jam la unu'a'j paf'o'j de nov'a batal'o en Hispan'uj'o. La popol'o'j forĝ'as arm'il'o'j'n, est'as temp'o de alt'a konjunktur'o. Plen'kapacit'e labor'as uzin'o'j kaj min'ej'o'j, sed eĉ la tut'a kapacit'o ne sufiĉ'as por plen'um'i la mend'o'j'n.

En la komenc'o de aŭgust'o oni met'is Arn'e'n en nov'a'n labor'grup'o'n. Sur la orient'a bord'o de la river'o oni al'konstru'os nov'a'n, grand'a'n lamen'ej'o'n.

Kaj la grup'o atak'as la dens'ej'o'n de jun'a'j, sovaĝ'e kresk'ant'a'j arb'et'o'j ĉe la alt'a lat'bar'il'o, kaj baldaŭ ĝi est'as for, sed la lok'o tamen ne sufiĉ'as. Oni atak'as ankaŭ la bar'il'o'n kaj for'ig'as grand'a'n part'o'n de ĝi, kaj anstataŭ'e oni al'konstru'as nov'a'n bar'il'part'o'n, pli proksim'e al la labor'ist'a'j dom'o'j, kaj la infan'o'j en la mal'grand'a sabl'ej'o dev'as for'las'i si'a'n lud'lok'o'n, ĉar nun ĝi aparten'as al la uzin'a teren'o.

Arn'e fos'as tru'o'j'n por la palis'o'j de la nov'a bar'il'part'o. Flank'e de la sabl'ej'o star'as la infan'et'o'j kaj interes'it'e rigard'as la ŝvit'kovr'it'a'j'n labor'ist'o'j'n. Si'a'j'n fos'il'et'o'j'n kaj ĉar'et'o'j'n kaj ali'a'j'n lud'il'o'j'n ili for'port'is. Est'as ver'a'j fos'il'o'j kaj ver'a'j ĉar'o'j kaj ver'a'j labor'ist'o'j, kiu'j nun okup'as la lok'o'n kaj far'as fundament'o'n por ver'a konstru'aĵ'o.

Kaj jen nov'a afer'o al'tir'as ili'a'j'n rigard'o'j'n. Ven'as du vir'o'j kun hak'il'o'j kaj grand'a seg'il'o. Ili ir'as al la du alt'a'j pice'o'j, ili iom ĉirkaŭ'rigard'as, kaj post'e unu el ili rapid'e far'as mal'grand'a'n hak'aĵ'o'n ĉe la radik'o'j de la arb'o'j. La vir'o'j ek'genu'as ĉe unu el la pice'o'j, al'met'as la seg'il'o'n kaj ek'mov'as ĝi'n. Per zum'a son'o kaj kvazaŭ lud'e ĝi tra'mord'as la lign'o'n. La grand'a kron'o ek'trem'as, la supr'o ŝancel'iĝ'as, kvazaŭ sen'fort'e la arb'o klin'iĝ'as kaj fal'as. Moment'e la vir'o'j ripoz'as sed post'e ili tuj atak'as la ali'a'n.

Ankaŭ Arn'e al'rigard'as kaj forges'as labor'i. Iam li kaj Johano lud'is tie en la sabl'o. Ili ŝarĝ'is ĉar'et'o'n per ŝton'o'j kaj sabl'o, kaj brav'a ĉeval'et'o kun romp'it'a krur'o tir'is la ŝarĝ'o'n al la alt'forn'o. Ajn'a kaj Greta mastr'um'is apud'e, kaj jen la voĉ'o de Ajn'a anonc'is manĝ'o'temp'o'n. Kaj tie sub la arb'o'j ili kolekt'is pice'a'j'n konus'o'j'n kaj far'is bov'in'o'j'n kaj ĉeval'o'j'n ... Kaj iam est'is vintr'a vesper'o, krist'nask'a vesper'o, mal'varm'o, lun'lum'o, blank'a neĝ'o, kaj sub la alt'a'j pice'o'j star'is mal'grand'a, trem'ant'a knab'o, kaj li'a'j okul'o'j est'is plen'a'j de larm'o'j, kaj tra la larm'o'j ek'bril'is la lun'lum'o en plej bel'a'j kolor'o'j ... Ek'son'is apud li ordon'o'ton'a voĉ'o:

— Kial vi star'as tia'manier'e? Ne forges'u vi'a'n labor'o'n! En la vesper'o li pren'is krajon'o'n kaj paper'o'n kaj re'ir'is al la labor'lok'o. Li sid'iĝ'is kaj rigard'is la lok'o'n. Ĉiu'j labor'ist'o'j est'is for kaj neni'o desegn'ind'a trov'iĝ'is tie. Kun medit'a mien'o li rigard'is la konfuz'a'n miks'aĵ'o'n de ter'amas'o'j, tabul'o'j, ĉar'o'j kaj ali'a'j divers'a'j objekt'o'j.

Sed fin'e li tamen komenc'is desegn'i ... Mal'dekstr'e star'as la mal'nov'a lat'bar'il'o, mal'antaŭ ĝi kontur'iĝ'as la lamen'ej'o. En la mez'o est'as la sabl'ej'o, ne'tuŝ'it'a de fos'il'o'j de plen'kresk'ul'o'j, nur kvar et'ul'o'j trov'iĝ'as tie, ĉeval'et'o kun romp'it'a krur'o tir'as ĉar'et'o'n, du knab'in'et'o'j per kelk'a'j skatol'o'j aranĝ'as manĝ'o'tabl'o'n, en la fon'o lev'as si'n kvazaŭ protekt'e du alt'a'j pice'o'j, kaj sub ili trov'iĝ'as mal'grand'a sak'tend'o ...

*

La vesper'a al'sud'a trajn'o halt'as por du minut'o'j ĉe la staci'o de Torent'o. Brit'a kaj ŝi'a patr'in'o kaj Arn'e sur'ir'as la peron'o'n de la vagon'o, la ŝofor'o de la pension'o en'port'as pak'aĵ'o'n en la kupe'o'n. Apud'e sur la kaj'o star'as la patr'in'o de Arn'e kaj li'a frat'in'o, ankaŭ Ald'a kaj Johano kaj Alekso trov'iĝ'as tie.

Man'o'j renkont'iĝ'as, oni dir'as ĝis're'vid'o'n.

— Kaj ne mal'trankvil'u, dir'as la patr'in'o de Brit'a al la patr'in'o de Arn'e, mi bon'e zorg'os pri vi'a fil'o!

— Tio'n mi jam sci'as, dir'as la patr'in'o de Arn'e. Neniel mi mal'trankvil'as, est'os nur iom strang'e por mi, kiam li est'os for.

— Kaj salut'u al Ajn'a, dir'as Arn'e.

— Jes, jes. Kaj skrib'u baldaŭ! respond'as Ald'a kaj Johano. — Long'a'j'n, long'a'j'n leter'o'j'n mi skrib'os, dir'as Brit'a, kaj Arn'e ilustr'os ili'n.

Ek'mov'iĝ'as la trajn'o, oni man'sving'as, post kelk'a'j sekund'o'j la for'vetur'ant'o'j ne est'as vid'ebl'a'j plu.

Alekso, Ald'a kaj Johano kun'e for'las'as la staci'o'n. Silent'e ili ir'as antaŭ'e'n, ĝis ili ating'as la voj'o'n, kiu konduk'as al la labor'ist'a'j dom'o'j.

— Mi ŝat'us iom promen'i, dir'as Ald'a kaj halt'as. Johano konsent'as, kaj ŝi demand'e rigard'as Alekson. — Ĉu vi? Kaj Alekso rigard'as ili'n medit'e, kaj post'e li rid'et'as.

— Ne, mi ir'os hejm'e'n. Sed ĉu vi ne vol'us kun'ir'i kaj trink'i tas'o'n da te'o ĉe ni. Nur por akompan'i mi'n. Post'e vi ja pov'os far'i promen'o'n.

— Bon'e, dir'as Ald'a. Ankoraŭ ja ne est'as mal'fru'e. Unu'e ni akompan'os vi'n hejm'e'n.